گزارش| ترکیه و مچ اندازی با کشورهای اروپایی در شرق مدیترانه

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، هر روز که می گذرد، موضوع تلاش ترکیه برای حضور قدرتمندانه در شرق مدیترانه و استفاده از منابع انرژی، بازتاب خبری بیشتری پیدا کرده و جدی تر می شود. 

البته در کنار بازتاب خبری گسترده، این واقعیت نیز نمایان شده که قدرت نمایی نظامی و سیاسی ترکیه در مدیترانه شرقی، به آسانی پیشروی و قلمروگشایی در شمال سوریه و شمال عراق نیست. چرا که چند کشور اروپایی از جمله یونان و قبرس، با حمایت فرانسه و اتحادیه اروپا، در این منطقه دریایی وسیع و استراتژیک، بر سر راه ترکیه مانع به وجود آورده اند و  این مساله، فراتر از آن است که بتوان سنگ اندازی یونان و فرانسه را همچون موی دماغ شدن و مزاحمت موقت و ناچیز، قلمداد کرد.

چرا که در همین گام های نخست، آلمان، فرانسه و اتحادیه اروپا، مواضع محکمی در برابر ترکیه اتخاذ کرده اند و شواهد نشان می دهد که پیشروی در این میدان، سخت تر از آن چیزی است که در گام نخست، مورد ارزیابی سران سیاسی و نظامی آنکارا قرار گرفته بود. 

چه کسی تنها مانده است؟

عبارت عجیب و خاص «تنهایی مقدس»، برای نخستین بار، از سوی ابراهیم کالن به کار برده شد. آن وقت ها، کالن در سطح فعلی مشهور نشده بود و شاید عبارت او، چندان که باید، مورد توجه رسانه ها قرار نگرفت.

او عبارت مزبور را برای توصیف موقعیت ترکیه در سوریه به کار برد. در شرایطی که هنوز داود اوغلو سکان سیاست خارجی ترکیه را در دست داشت و تصور می کرد که می تواند با تجهیز و هدایت معارضین اسد، سوریه را به سمت تغییر دولت ببرد، علاوه بر آمریکا و اروپا، کشورهای منطقه نیز از طرح ترکیه استقبال نکردند و کالن اعلام کرد که ترکیه در پرونده سوریه، در دفاع از حق مظلومین، دچار «تنهایی مقدس» شده است.

اگر چه از آن دوران، چند سال گذشته، اما عبارت تنهایی ترکیه یک بار دیگر  این بار از سوی مخالفین، احیا شده است.

روزنامه جمهوریت، تریبون مخالفین کمالیست، امروز نیز به روال روزهای اخیر، سیاست های تیم اردوغان در مدیترانه را به چالش کشیده و اعلام کرد که ترکیه عملاً در مسیر دستیابی به اهداف سیاسی خود در این گستره دریایی حساس، تنها مانده و بدون رفیق و همراه و همفکر و پشتیبان است.

حالا ترکیه در کنار بخش ترک نشین قبرس که در ادبیات سیاسی آنکارا«جمهوری ترک شمال قبرس» خوانده می شود، در تلاش است تا با رزمایش دریایی خود، از یونان زهر چشم بگیرد اما یونان نیز بر شمار نیروهای مرز زمینی و گارد ساحلی خود افزوده و گویی انگشت ها روی ماشه است.

حمله تند به اروپا

چارلز میشل رئیس شورای اتحادیه اروپا، دو روز پیش، برای ترکیه خط و نشان کشید و سیاست های دولت اردوغان در شرق مدیترانه را زیر سوال برد. البته او نخستین سیاست مدار اروپایی نیست که در این مورد اظهار نظر می کند.

قبل از او آنگلا مرکل صدر اعظم آلمان و ژوزف بورل نیز از یونان و قبرس اعلام حمایت کرده و حتی بورل در مقام مسئول سیاست خارجی اتحادیه، ترکیه را به اعمال تحریم های اقتصادی تهدید کرده بود.

در چنین فضایی، کسی انتظار نداشت که نوعمان کورتولموش مرد شماره 2 حزب عدالت و توسعه که معمولاً او را به عنوان یک سیاست مدار منعطف و اهل تعامل می شناسند، با زبانی تند، علیه اروپا موضع بگیرد. اما او چنین کرد و خطاب به رئیس شورای اتحادیه اروپا گفت: افرادی مانند چارلز میشل و امثال او، باید حد خود را بدانند.

ادبیات کورتولموش خطاب به چارلز میشل چنان تند و کم سابقه بود که رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه و رهبر حزب عدالت و توسعه، شخصاً با او تماس تلفنی گرفت تا شاید تندی اظهارات معاون خود را جبران کند.

اردوغان گفت: مواضع و اظهارات تحریک‌آمیز اروپا درباره مدیترانه کمکی به حل مشکل نمی‌کند. او از میشل خواست در ماجرای تنش کنونی بین آنکارا و آتن، اتحادیه اروپا علاوه بر انجام وظایف سیاسی و میانجی گری، انصاف، حقانیت و بی طرفی را نیز لحاظ کند. اما واضح است که برای اتحادیه اروپا بین دو بازیگر متفاوت همچون ترکیه و یونان، برخورد همسان و بی طرفانه، چندان انتظار واقع بینانه ای نیست. 

دیپلماسی یا نظامی گری، مساله این است

در روزها و هفته های اخیر و در جریان تنش بین آنکارا - آتن و آنکارا - پاریس، خلوصی آکار وزیر دفاع کابینه اردوغان، بیش از دیگران موضع گیری کرده است.

این مساله نشان می دهد که از منظر سیاسی و فکری دولت اردوغان، برای موضع گیری در برابر فرانسه، یونان و قبرس، باید چهره های نظامی وارد میدان شوند و نه دیپلمات ها.

خلوصی آکار چندین بار با عکس، ویدیو، جملات قدرتمندانه، هدایت هواپیمای اف 16 و اقداماتی از این دست، در برابر یونان و فرانسه قدرت نمایی کرده است.

اما این همان موضوعی است که مورد انتقاد احمد داود اوغلو رهبر حزب آینده قرار گرفته است. داود اوغلو بر این  باور است که پرونده شرق مدیترانه و حل معضلات مربوط به آن، باید در اختیار دستگاه دیپلماسی باشد و ابتکار عمل دیپلماتیک به خرج داده شود.

او در این مورد گفته است:«آکپارتی دچار بی کفایتی در حوزه سیاست خارجی شده و نمی تواند این پرونده را مدیریت کند. چرا باید خارج از جمهوری آذربایجان، هیچ کشور دیگری در کنار ما نباشد؟ تا زمانی که شما چنین ضعیف عمل کنید، ترکیه نیازی به دشمن خارجی ندارد.»

مخالفین اردوغان و پیشروی در دریا

تقریباً هیچ حزب مخالفی در نظام سیاسی ترکیه وجود ندارد که با اصل تحرکات نظامی و قدرت نمایی ترکیه در مدیترانه، مخالفت کند. اتفاقاً همه احزاب، در فضایی حماسی و ملی گرایانه، له قبرس ترک نشین و علیه قبرس روم نشین، یونان و فرانسه موضع گرفته و معتقدند که پای منافع ملی و مواهبی در میان است که  باید آنها را در اختیار نسل بعدی گذاشت.

در نتیجه از منظر سیاسی، کسی با قدرت نمایی دولت اردوغان در شرق مدیترانه مخالف نیست و اشاره ای به هزینه ها و پیامدهای اقتصادی و سیاسی این اقدام، صورت نگرفته است.

با این  حال، احزاب مخالف، بر این باورند که دولت اردوغان و تیم اصلی او در کاخ بش تپه، درک کاملی از دیپلماسی و سیاست خارجی ندارند و از آنجایی که دوستی در کنار خود باقی نگذاشته اند، به طور مداوم با واکنش مخالفین منطقه ای و بین المللی ، روبرو می شوند. 

ارسلان بولوت از تحلیل گران روزنامه ینی چاغ  در این مورد تحلیل نوشته و ضمن اشاره به نظریات چند استاد دانشگاه ترکیه در مورد ویژگی های فلج مغزی و  اختلال در دستگاه اعصاب، بر این مساله تاکید کرده که دستگاه عصبی دولت اردوغان در مورد شرق مدیترانه دچار فلج کامل شده و توان تصمیم گیری و تحرک ندارد!

اما سینان میدان از مورخین ترکیه، در روزنامه سوزجو نوشته است: به درازای تاریخ، با یونان مشکل و اختلاف داشته ایم و غرب همواره در این اختلافات، حامی یونان بوده است. خیلی ها فکر می کنند که یونان تنها زبان زور و سلاح را می فهمد. اما چنین نیست، برای حل اختلاف با آتن، باید  از درِ دیپلماسی و مذاکره وارد شویم. 

آیدین سزر از تحلیل گران سیاسی ترکیه نیز معتقد است که ترکیه برای حل مشکل با یونان و دیگران، پای ناتو را هم به این پرونده باز کرده و چنین چیزی طبیعی است. اما علاوه بر ناتو، روسیه نیز خود را در این کارزار وارد کرده و حالا روسیه در جریان تنش مدیترانه صاحب موقعیتی شده که در سایه رابطه با ترکیه، آن را به دست آورده است. 

با وجود اظهارات مخالفین، تیم اردوغان کار خودش  را می کند و به جرات می توان گفت: سال 2020 میلادی برای ترکیه و حزب عدالت و توسعه، به سال تحرک در شرق مدیترانه تبدیل شده و تحقق یا عدم تحقق اهداف در این میدان مه آلود، بر آینده ترکیه و حزب حاکم تاثیر به سزایی خواهد گذاشت.

انتهای پیام/