گزارش// حاشیه‌های پررنگ‌تر از متن کتابهای درسی/ حذف تصویر قرآن و دختران + تصاویر
حاشیه‌های پررنگ‌تر از متن کتابهای درسی چند سالی است که خبرساز می‌شود و حالا حذف تصویر قرآن کریم و دختران از کتابهای درسی با واکنش بسیاری در جامعه همراه شده است.
به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرگزاری تسنیم؛ کتابهای درسی دانش‌آموزان در سال تحصیلی جدید شاهد دو تغییری بود که با انتقادات بسیاری همراه شد؛ حذف تصویر قرآن از کتاب فارسی اول دبستان و حذف تصویر دختران از جلد کتاب ریاضی سوم دبستان.
در ماجرای حذف تصویر قرآن از کتاب فارسی اول دبستان، سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی با قول اصلاح تصویر اینگونه توضیح داد: "در کتاب فارسی اول ابتدایی، تصویر قرآن در طبقه زیر تصویر تلویزیون قرار گرفته بود. با توجه به نظرات تعدادی از معلمان، اولیاء و کارشناسان دینی مبنی بر این که قرار گرفتن قرآن در زیر تلویزیون توهین به این کتاب مقدس محسوب می‌شود در چاپ 1399 سال تحصیلی تصویر قرآن بر داشته شد و مقرر شد در چاپ بعدی با تصویرگری بهتر محل قرار گرفتن آن در کتابخانه مندرج در نگاره مزبور طراحی شود. به علاوه این نکته مهم که وجود تصاویر، مطالب و نمادهای گوناگون از تصاویر قرآن و جلسات قرائت قرآن و تصویر قرآن در سفره عید نوروز در صفحات مختلف همین کتاب نشان می‌دهد".
اما در ماجرای حذف تصویر دختران از جلد کتاب درسی ریاضی سوم دبستان، توجیه عجیب سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی بر موج انتقادات اضافه کرده است!
سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی در اطلاعیه‌ای دلایل حذف دختران از کتابهای درسی را اینگونه توجیه کرده است: از آنجا که تصویر قبلی بسیار شلوغ بود و تعداد مفاهیم ریاضی مطرح شده درآن تصویر بسیار زیاد بود، پیشنهاد دوستانی که از منظرهای هنری، زیبا‌شناسی و روانشناسی بخش‌های مختلف کتاب را بررسی می‌کنند بر این بوده است که تصویر خلوت‌تر شود و تصویر دو دانش‌آموز دختر که برخی شکل‌های هندسی در دستان آنهاست، حذف شده است.
این توضیح نه تنها نتوانست سؤالات متعددی را که در ذهن مخاطبان شکل گرفته بود پاسخ دهد بلکه بر ابهامات هم اضافه کرد مثلاً یکی از مخاطبان می‌گوید، چرا برای خلوت‌تر شدن جلد کتاب تصمیم به حذف تصویر دختران گرفتند در حالیکه در این تصویر عکس چند پسر هم وجود داشت!
البته سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی می‌گوید: با بررسی صفحات دیگر کتاب و نیز جلد سایر کتابهای ریاضی مشاهده می‌شود که تصاویر متعددی از دختران دانش‌آموز در کتابهای ریاضی استفاده شده است و لذا موضوع حذف دستوری تصاویر دختران نمی‌تواند مدنظر باشد؛ لازم به ذکراست که بر اساس اندیشه اسلامی و مواضع حضرت امام راحل ( ره) و رهبر حکیم و فرزانه انقلاب اسلامی ایران هر دو جنس مرد و زن مورد احترام و تکریم طراحان و برنامه‌ریزان درسی است و هیچگونه نگاه افراطی و یا تفریطی دراین خصوص مورد پذیرش نیست.
هر چند که وضعیت تصاویر کتابهای درسی را نمی‌توان با حذف یک تصویر تحلیل کرد و باید به سایر کتابها و تصاویر آنها نیز نگاهی آن انداخت تا بتوان به نتیجه قطعی رسید اما حذف تصویر دختران آن هم از روی جلد کتاب ریاضی سوم دبستان اقدامی سؤال برانگیز و غیرقابل پذیرش است.
در تصویر زیر می‌توانید تمام کتابهای درسی پایه سوم دبستان و عکس تصاویر روی جلد آنها را در یک قاب مشاهده کنید که در تصویر جلد بیشتر کتابها تصاویر دختران دیده می‌شود.
با این حال، برخی مخاطبان می‌گویند که این حذف فقط مربوط به جلد کتاب ریاضی سوم دبستان نیست و در کتاب فارسی پایه چهارم دبستان و درس باغچه اطفال نیز تصاویری از دختران نابینا حذف شده است.
برخی از حذف‌های تصاویر دختران
تصاویر حذف تصویر دختران از کتاب فارسی چهارم دبستان سال تحصیلی جدید و مقایسه آن با کتاب فارسی سال تحصیلی گذشته را در ادامه می‌توانید مشاهده کنید.
این تصویر در کتاب فارسی سال تحصیلی قبل وجود داشت.
اما در کتاب فارسی سال تحصیلی جدید این تصویر جایگزین شده است.
در تصویر زیر هم حذف تصویر دختران را از جلد کتاب ریاضی سوم دبستان می‌بینید.
پیش از این سید جواد حسینی؛ سرپرست وقت آموزش و پرورش گفته بود: در پژوهشی که حدود 10 سال قبل با رویکرد بررسی کلیشه‌های جنسیتی در کتابهای درسی تمام مقاطع تحصیلی انجام دادم، به این نتیجه رسیدم که 70 درصد کتابهای درسی به لحاظ تصاویر، اسامی، پدید آورندگان، نقش‌های کلیدی، ابزاری و بسیاری از موارد دیگر مردانه است و امروز رویکردها به‌گونه‌ای است که این شاخص را کاهش دهیم.
نظارت‌ها دقیق اعمال نمی‌شود؟
هر چند به نظر می‌رسد این اتفاقات در زمان ریاست حجت‌الاسلام ذوعلم بر سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی رخ داده است اما به هر حال این نخستین باری نیست که این سازمان با این دست اتفاقات یعنی حذف برخی تصاویر از کتابهای درسی در معرض نقد افکار عمومی جامعه قرار می‌گیرد.
و حال پرسش اصلی این است که چرا در تمام این سال‌ها نظارتی دقیق اعمال نمی‌شود تا حاشیه‌ها جایگزین متن نشود و این سازمان با اقداماتی از این دست در رسانه‌ها محل نقد قرار نگیرد بلکه پاسخگوی وظایف اصلی خود در قبال محتوای کتابهای درسی باشد و اینکه چرا از حجم کتاب های درسی کم نمی‌شود تا فرصتی برای باز شدن زمان به منظور پرداختن به مسائل و موضوعاتی همچون آموزش مهارت‌های زندگی و اجتماعی در مدارس فراهم شود.
هزینه‌های سنگین حاشیه های پررنگ تر از متن برای کتاب های درسی
به بیراهه رفتن منابع فکری و مالی سازمانی و مردمی، بدبینی مردم به کتاب های درسی و تضعیف اعتبار آنها و باز کردن فضا برای کتاب های رنگارنگ ناشران کنکوری سنگین‌ترین خسارتی بوده که این حواشی به آموزش و پرورش تحمیل کرده است.
پشت پرده تغییرات کتابهای درسی چیست؟
البته در تمام این تغییرات کتابهای درسی که هر ساله شاهد رسانه‌ای شدن آن و شکل‌گیری موجی از انتقادات هستیم، آنچه مشخص نیست و هنوز هم پاسخ روشنی از سوی مسئولان وزارت آموزش و پرورش به آن داده نشده این است که آیا این تغییرات به صورت سلیقه‌ای از سوی تیم مولفان کتابهای درسی رخ می‌دهد یا اجبار آشکار و پنهانی وجود دارد که آنها را به این سمت سوق می‌دهد؟ به هر حال این یکی از پرسش‌های جدی افکار عمومی جامعه است تا بداند این همه تغییرات کتابهای درسی بر چه مبنایی رخ می‌دهد؟
دستور وزیر برای اصلاح
در ماجرای اخیر حذف تصویر دختران از جلد کتابهای درسی که با انتقادات گسترده‌‌ای همراه بود، محسن حاجی میرزایی وزیر آموزش و پرورش در توییتی از دستورش برای بررسی و اصلاح خبر داد و نوشت:
" تغییرات در کتابهای درسی همه‌ساله بر اساس ارزیابی و از سوی مؤلفین انجام می‌شود؛ به رئیس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی مأموریت داده‌ام تغییرات در شکل و محتوای کتابهای درسی را با حساسیت کامل رصد، اصلاح و گزارش کند.
به دغدغه‌های مردم اهمیت می‌دهم؛ دخترانه میهن شایسته احترام‌اند".
دستور وزیر در سال گذشته به کجا رسید؟
البته او سال گذشته و در جریان حذف شعر شاعران بزرگی همچون هوشنگ ابتهاج، رهی معیری، شفیعی کدکنی و داستان‌های موسی و شبان و رباعیات خیام از کتابهای درسی، نیز دستور پیگیری داد و نوشته بود: تغییرات کتب درسی مطرح شده مربوط به سه سال پیش است اما تلنگری برای بررسی بیشتر بود. دستور دادم بررسی کارشناسانه، دقیق و منصفانه‌ای صورت بگیرد.به عنوان وزیر آموزش وپرورش به همه کسانی که دل‌نگران فرهنگ کشور هستند، اطمینان می‌دهم آموزش وپرورش پاسدار و مروج سرمایه‌های معنوی کشور است.
اما خبری از این پیگیری و اصطلاح کتابهای درسی نشد!
در سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی اموزشی چه می‌گذرد؟
محمودرضا توحیدی‌پور؛ کارشناس آموزشی در این باره معتقد است که حذف تصویر دختران از جلد کتاب ریاضی پایه سوم، حذف تصویر قرآن کریم از یکی از صفحات کتاب فارسی پایه اول و استفاده از ریش به جای سیبیل در تصویر صفحه دیگری از این کتاب و مواردی از این دست، موضوعاتی هستند که این روزها تبدیل به دغدغه سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی شده است. انتظار می‌رفت حال که این سازمان وظایف دیگر خود را تا حدی به حاشیه رانده و منابع خود را متمرکز بر امور تدوین، چاپ و توزیع کتابهای درسی کرده است، شاهد کتابهای درسی با کیفیت‌تری باشیم.
تلاشی برای بهبود کیفیت کتابهای درسی وجود ندارد
او می‌گوید: به‌صورت کلی، نوع و نتایج ویرایش تصاویر و جملات کتابهای درسی نشانی از تلاش برای بهبود کیفیت کتابهای درسی در خود ندارد بلکه برعکس ضعف جدی سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی در طراحی محتوا و ویراستاری علمی و ادبی کتابهای درسی را مشخص می‌سازد چرا که در عمل نتیجه این ویرایش‌ها تحمیل هزینه‌های اضافی برای تدوین و چاپ کتابهای درسی در هر سال و ایجاد حاشیه برای آموزش و پرورش بوده است.
توحیدی‌پور بیان می‌کند: به بیراهه رفتن منابع فکری و مالی سازمانی و مردمی، بدبینی مردم به کتابهای درسی و تضعیف اعتبار آنها و باز کردن فضا برای کتابهای رنگارنگ ناشران کنکوری سنگین‌ترین خسارتی بوده که این حواشی به آموزش و پرورش تحمیل کرده است؛ ناشرانی که با استفاده از بدبینی مردم به کتابهای درسی و نقائص آنها، محصولات خود را می‌فروشند و شیوه درس خواندن و موضوعات مورد پسند خود را به دانش‌آموزان و مدارس تحمیل و برای خود مشتری‌سازی می‌کنند. جدی گرفتن این نشانه‌ها و تحقیق و تفحص از عملکرد سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی و شناسایی موانع ارتقای کیفیت و شفافیت آن، کمترین انتظاری است که می‌توان از نمایندگان مجلس و وزیر آموزش و پرورش داشت.
انتهای پیام/
