تغییر شکل کتابداری زیر سایه ویروس کرونا
امیررضا اصنافی با تقدیر از فعالیت‌های خلاقانه و پیشروی کتابداران کتابخانه‌های عمومی در دوران تعطیلی کتابخانه‌ها، ضمن اشاره به برخی از اقدامات صورت گرفته در این حوزه، بر نقش و جایگاه مهم کتابداران در وقوع بحران‌های مختلف اجتماعی و جهانی تأکید کرد.
به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، شیوع ویروس کرونا در ماه‌های اخیر علاوه بر آسیب به کسب و کارها و مشاغل مختلف، آسیب‌های جدی را نیز به حوزه علم وارد کرده است. این موضوع به خصوص در کشورهایی که زیرساخت‌های مناسب برای عرضه کتاب‌ها به صورت دیجیتال به صورت گسترده و حرفه‌ای وجود ندارد، بیشتر احساس می‌شود. با وجود این، کتابخانه‌ها در ماه‌های اخیر تلاش کرده‌اند تا با به کار بردن روش‌های جدید و استفاده از بسترهای نو برای عرضه اطلاعات، خلأهای موجود در این زمینه را تاحدودی برطرف کنند.
کرونا اگرچه آسیب‌هایی برای ادامه فعالیت کتابخانه‌ها با خود داشت، اما فرصت‌های جدیدی را پیش روی کتابخانه‌ها و کتابداران قرار داد؛ ظرفیت‌هایی که تا پیش از این به صورت متمرکز مورد توجه قرار نگرفته بود. امیررضا اصنافی، عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی، در همین رابطه درباره تأثیرات وقوع بحران کرونا در ارائه خدمات و فعالیت‌های کتابداران گفت: شیوع بیماری کرونا در وهله اول باعث ایجاد یک فاصله‌گذاری در فعالیت‌های تمامی ارگان‌ها و سازمان‌هایی شد که به نحوی با مراجعه کننده و ارباب رجوع سر و کار داشته‌اند. درست است که تعطیلی موقت این مراکز با عدم مراجعه عمومی، منجر به کاهش شیوع بیماری می‌شود، اما تعطیلی هیچ‌گاه به این معنی نیست که همه فعالیت‌ها به طور کامل متوقف شود، همه دست روی دست بگذارند و انتظار بهبود شرایط را داشته باشند.
وی افزود: در این میان اگرچه ممکن است که کتابخانه‌ها همچون سایر مراکز فرهنگی به ظاهر و به صورت فیزیکی موقتاً تعطیل شوند، اما دقیقاً در همین شرایط است که اهمیت کار کتابداری بیش از پیش نمایان می‌شود. همچنان که در همه کشورها و به خصوص در کشور خودمان شاهد بودیم، پس از تعطیلی کتابخانه‌ها نه تنها فعالیت‌های کتابداری متوقف نشد، بلکه باعث کشف سایر ظرفیت‌ها در خدمت‌رسانی و ارائه ابتکارات و خلاقیت‌های جالبی شد. موضوعی که نشان داد در این شرایط می‌توان از یک بحران و تهدید به سمت ایجاد فرصت برای گسترش فرهنگ مطالعه برویم.
اصنافی یادآور شد: گرچه پیش از شیوع بیماری کرونا بسیاری از کتابخانه‌های ما به ظرفیت‌های فضای مجازی توجه داشتند و بسیاری از کتابداران نیز برنامه‌ها و خدماتی را در این فضا به علاقه‌مندان ارائه می‌کردند، اما شرایط پیش آمده به صورت خودجوش باعث عزیمت بزرگ فعالیت‌های کتابداری به فضای مجازی شد. ذات کتابداری هم این است که کتابداران برای فعالیت‌های خود منتظر ابلاغیه‌ها و بخشنامه‌ها نمی‌مانند و به صورت خودجوش اقدامات و ابتکاراتی بکار می‌بندند.
این عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی با اشاه به برخی از این فعالیت‌ها گفت: این فعالیت‌ها نه فقط با معرفی و اشتراک‌گذاری انواع کتاب‌ها در قالب‌های مختلف، بلکه با ایجاد موقعیت‌هایی برای ارتباط مؤثر کتابداران با مخاطبان انجام شد؛ از ساخت تصاویر و کلیپ‌های جذاب، توصیه‌های انگیزشی زیبا برای رفتن به سمت کتاب و مطالعه گرفته تا نوع جدید تعاملات در شرایط بحرانی کنونی و توصیه‌های بهداشتی.
وی با اشاره به برگزاری جلسات محافل ادبی کتابخانه‌های عمومی به صورت مجازی، یادآور شد: اقداماتی از این دست نمونه بارز استفاده از ظرفیت فضای مجازی برای ادامه فعالیت‌های فرهنگی و ترویجی است که خوشبختانه اقدامات خوبی از سوی نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور در برگزاری برنامه‌های آنلاین و مجازی صورت گرفته است. این اقدامات این پیام را به مردم و جامعه می‌دهد که "در شرایطی که مردم نمی‌توانند به کتابخانه‌ها بیایند، کتابخانه‌ها به منازل مردم می‌روند تا نیازهای آنها را تأمین کنند".
امیررضا اصنافی تبادل تجربیات کتابخانه‌های عمومی کشور با دیگر کشورها را اقدام مثبتی در جهت بهبود ارائه خدمات در شرایط کنونی عنوان و تصریح کرد: ما می‌توانیم تجربه‌های خودمان را با کتابخانه‌های مختلف دنیا به اشتراک بگذاریم و از تجربیات آنها نیز استفاده کنیم تا بتوانیم به طور کلی در یک تیم واحد به جامعه و مردم بهترین خدمات ممکن را ارائه دهیم؛ زیرا کتابخانه‌ها به خصوص کتابخانه‌های عمومی هیچ گونه مرزبندی در ارائه خدمات ندارند و می‌توان گفت که کتاب، مجلات و اطلاعات تنها عناصری هستند که برای جابجایی از یک کشور به کشور دیگر ویزا نمی‌خواهند.
وی افزود: کتابخانه‌های عمومی به دلیل اینکه با جامعه سروکار دارند و به نوعی بدنه ارتباطات اجتماعی را شکل می‌دهند می‌توانند نقش مهمی در این حوزه ایفا کنند. یکی از مهم‌ترین رسالت های کتابخانه‌های عمومی در بحران شیوع بیماری کرونا، آموزش تشخیص اطلاعات جعلی از اطلاعات واقعی و معتبر است؛ به خصوص این روزها که شاهد انتشار حجم بالایی از انواع اخبار و شایعات در خصوص مسائل بهداشتی هستیم، این موضوع بیش از پیش ضرورت می‌یابد که باید در کنار تمام اقدامات خوب صورت گرفته، گام‌هایی نیز در این زمینه برداریم. به این صورت نقش کتابداران در بحران‌های جهانی بیش از پیش نمایان می‌شود.
اصنافی با تقدیر از تلاش و ابتکارات کتابداران در دوران تعطیلی کتابخانه‌ها گفت: کتاب عنصر تمدن‌ساز و کتابدار پلی است که می‌تواند این تمدن را ارتقاء دهد. کتابداران بسیاری هستند که خلاقانه و با عشق و علاقه مشغول کار هستند و حتی پیش از اینکه به آنها گفته شود که چه کاری باید انجام دهند، فعالیت‌ها و ایده های بسیاری را اجرایی می‌کنند و داوطلبانه به ارائه خدمات در دور افتاده‌ترین مناطق کشور اقدام می‌کنند. به همه این افراد تمدن‌ساز و فرهنگ‌ساز خدا قوت می‌گویم.
انتهای پیام/