معلمان چه نقشی در راهبری و مدیریت بحران دارند؟

به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرگزاری تسنیم؛ حسین صادقی، معاون دفتر آموزش متوسطه نظری وزارت آموزش و پرورش در بخشی از یادداشت خود به بهانه روز جهانی معلم نوشت: روز جهانی معلم، امسال با توجه به بحران پیش رو و آشکار شدن نقاط قوت و ضعف نظام‌های آموزشی و تشدید بی‌عدالتی در آموزش‌های مناطق لازم‌التوجه و محروم کشور و اثرگذاری آن بر فعالیت بیش از یک میلیون معلم در کشور، فرصت مغتنمی است برای یادآوری نقش بی‌بدیل معلمان در عرصه‌های مختلف، به‌ویژه مدیریت بحران و تغییر چهره آینده و بررسی نقش و کارکردهای اثربخش آنان در تحقق هدف عملیاتی شماره 5 سند تحول بنیادین مبنی بر تأمین و بسط عدالت در برخورداری از فرصت‌های تعلیم و تربیت با کیفیت مناسب. 

مشروح این یادداشت را می‌توانید در ادامه بخوانید:

«فرصت» و «تهدید» دو واژه‌ای است که از دیرباز در قاموس ملت‌های جهان راه یافته اما در عصر حاضر که به‌نوعی می‌توان از آن به پرآشوب‌ترین و بحرانی‌ترین عصر جهان یاد کرد! این واژگان معنا و مفهومی متفاوت‌تر از معنای پیشین در تمامی حوزه‌های سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و آموزشی پیدا کرده و از اهمیت ویژه‌ای برخوردار شده است.

بحران تمام عیار و جهانی «پاندمی کرونا» وآشفتگی‌های اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و آموزشی ناشی از آن، جامعه مدرنیته امروزی را در شرایط بسیار حساس و توأم با اضطراب و گم‌گشتگی ویژه‌ای روبرو ساخته و حتی پیشرفت‌های علمی گسترده و فناورانه نیز در مواجهه با آن همچنان با استیصال همراه شده است؛ بطوری که می‌توان اذعان داشت ادامه این شرایط ممکن است فاجعه قرن را رقم بزند.

این در حالی است که یونسکو پنجم اکتبر2020، «روز جهانی معلم(WTD)» را با شعار هوشمندانه: «معلمان؛ پیشتاز در بحران و درحال بازانگاری آینده» (Teachers: Leading in crisis, reimagining the future)نامگذاری کرده و تلاش می کند تا با این شعار، نقش و سهم ویژه‌ای در عبور از این بحران برای معلمان جهان تعریف کند.

تقارن فصل پایانی سال تحصیلی گذشته با پیدایش بحران هایی نظیر کووید 19، تعطیلی نابهنگام مدارس و دانشگاه‌ها؛ اگرچه در آغاز، معلمان کشور را با نوعی تهدید، سردرگمی و گم گشتگی روبرو ساخت اما نقطه عطفی در تغییر پارادایم های آموزشی و آموزش های الکترونیکی بوجود آورد که می توان آن را مرهون نقش ویژه معلمان و سهم عمده آنان در تداوم و استمرار جریان آموزشی و تضمین سلامت روحی، جسمی و روانی دانش‌آموزان دانست.

روز جهانی معلم، امسال، با توجه به بحران پیش رو و آشکار شدن نقاط قوت و ضعف نظام‌های آموزشی و تشدید بی عدالتی در آموزش‌های مناطق لازم التوجه و محروم کشور و اثرگذاری آن بر فعالیت بیش از یک میلیون معلم در کشور، فرصت مغتنمی است برای یادآوری نقش بی بدیل معلمان در عرصه‌های مختلف، به ویژه مدیریت بحران و تغییر چهره آینده و بررسی نقش و کارکردهای اثربخش آنان در تحقق هدف عملیاتی شماره 5 سند تحول بنیادین مبنی بر تأمین و بسط عدالت در برخورداری از فرصت‌های تعلیم و تربیت با کیفیت مناسب. 

معلمان کشور علیرغم محدودیت‌ها و تنگناهای معیشتی خود، با بهره‌مندی از تجارب چند ماه اخیر خود، همچون گذشته با تعهد، اخلاص و با حفظ ارزش‌های شغلی و انسانی خود، بار سنگین هزینه‌های آموزش‌های الکترونیکی را به دوش کشیده و با حداقل امکانات و با نوآوری‌های گوناگون، تهدیدها را به فرصت تبدیل کرده و جریان آموزشی را تداوم بخشیده و خون تازه‌ای بر شریان آموزشی کشور جاری ساختند تا حیات دوباره‌ای به نظام آموزشی کشور بخشیده و فرآیند یاددهی و یادگیری متوقف نشده و شاهد پیامدهای نامطلوبی چون افزایش نابرابری، افت کیفیت آموزشی، نزول بازه سلامت و کاهش همبستگی اجتماعی در کشور نباشیم.

اگرچه وزارت آموزش و پرورش با استفاده از ظرفیت‌های موجود کشور، تلاش کرد تا در کنار آموزش‌های حضوری، از طریق آموزش‌های تلویزیونی و ایجاد شبکه آموزش دانش آموزی(شاد)، جریان تربیت و یادگیری را استمرار بخشد اما استمرار جریان آموزشی با کیفیت حداقلی با مقوله آموزش‌های با کیفیت و پیشگیری از بی عدالتی آموزشی، مقوله‌ای متفاوت و حائز اهمیتی است که در شرایط کنونی باید بیش از پیش مورد توجه قرار گیرد تا هیچ کودک لازم التعلیمی در هیچ یک از نقاط کشور از آموزش‌های با کیفیت و استاندارد، محروم نماند.

آنچه مسلم است رویکردهای آموزشی گذشته، مهارت‌های مورد نیاز معلمان برای آموزش از راه دور و زیرساخت‌های لازم برای آموزش‌های غیرحضوری، پاسخگوی نیازهای آموزشی کشور، به‌ویژه در شرایط بحران و اضطرار، نبوده و فاقد انعطاف و کارایی لازم برای مواجهه با شرایط بحران در سطوح مختلف است. لذا ضروری است با شتاب بیشتری خود را با تحولات آموزشی جامعه جهانی هماهنگ کرده، با آینده پژوهی، چشم اندازها، تغییرات و تحولات آینده را پیش بینی و آنها را در جهت ایجاد تحولات آموزشی مطلوب، کارا و منعطف، هدایت کرد تا ضمن تجدید نظر در روندهای پیشین، واکنش مناسبی در مواجهه با بحران های مختلف از خود نشان دهد.

این مهم جز با برنامه‌ریزی صحیح و مناسب و سرمایه‌گذاری بلند مدت در جذب، تربیت و نگهداشت نیروی انسانی متخصص و توجه، بازنگری و اصلاح رویکردهای آموزشی گذشته دانشگاه فرهنگیان و دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی که مسئولیت رسمی تربیت و توسعه حرفه‌ای معلمان کشور را بر عهده دارند، ممکن نخواهد بود. چرا که معلمان به عنوان مؤثرترین مؤلفه نظام آموزشی، نیازمند آموزش شیوه‌های نوین فرآیندهای یاددهی و یادگیری بوده نقش غیرقابل انکاری در دستیابی به یادگیری با کیفیت بر عهده دارند.

البته برای گذر مقطعی از بحران حاضر، می‌توان با برنامه ریزی مناسب به منظور ارتقای صلاحیت‌های حرفه‌ای و توانمندسازی معلمان در آموزش‌های الکترونیکی و تدریس برخط و دیگر مهارت‌های مورد نیاز معلمان برای آموزش های غیرحضوری، از طریق آموزش های کوتاه مدت ضمن خدمت نیزبهره برد. 

اما این همه، بی‌دغدغه تأمین آرامش و تضمین ایمنی و سلامت معلمان و دانش‌آموزان و بدون به رسمیت شناختن نقش راهبری معلمان در تحولات نظام آموزشی، توسعه، تعالی و ارتقای سرمایه انسانی کشور، میسور نخواهد بود.

لذا فراهم کردن تمهیدات لازم برای ایجاد محیطی عاری از هرگونه تشویش و استرس برای معلم و  دانش‌آموز از یک سو و مشارکت دادن معلمان در تصمیم گیری‌های آموزشی و طراحی الگوهای ارائه خدمات آموزشی و تربیتی و تدوین دستورالعمل‌های مدیریت جریان تربیت و یادگیری در شرایط بحران، از سوی دیگر، موجب تضمین اجرایی دستورالعمل‌های ابلاغی به مدارس خواهد شد.

از این روی شایسته است مسئولان و سیاستگذاران نظام آموزشی کشور هم راستا با رویکردهای یونسکو در هویت بخشی به نقش بی همتای معلمان در راهبری و هدایت‌گری آموزشی در شرایط بحران، نقش معلمان را در انتخاب و اتخاذ شیوه‌های یادگیری و یاددهی با کیفیت به دانش‌آموزان، به رسمیت شناخته و با فراهم نمودن زمینه‌های لازم برای جلب مشارکت معلمان و دیگر ذینفعان در تصمیم‌گیری‌های مربوط به اتخاذ شیوه‌های آموزشی متناسب با زیست بوم مدارس، ایجاد انعطاف بیشتر در اجرای دستورالعمل‌های ابلاغی، و تفویض اختیار بیشتر به مدیران و شورای مدرسه، رویکرد مدرسه محوری را تقویت و زمینه‌های بروز خلاقیت مدیران و معلمان را بیش از پیش فراهم نموده و تحقق سیاست‌ها وکارآمدی دستورالعمل‌های پیشنهادی خود را تضمین کند.

انتهای پیام/