گزارش// سهم ناچیز دانشگاه فرهنگیان از زیرنظام پژوهش و ارزشیابی سند تحول بنیادین

به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرگزاری تسنیم؛ با گذشت 15 سال از ایجاد "پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش" و هشت سال از ادغام این پژوهشگاه در سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی، همچنان وضعیت استقلال این پژوهشگاه محل اختلاف نظر دولتمردان و برخی اهالی آموزش و پرورش است.

موضوع احیای استقلال پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش پس از واگذاری اجرای زیرنظام پژوهش و ارزشیابی سند تحول بنیادین به آن توسط وزیر آموزش و پرورش در آذر ماه سال گذشته به‌صورت جدی مطرح شد؛ پس از گذشت شش ماه، در خرداد ماه سال جاری نیز حسن ملکی، رئیس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی خبر از طراحی ساختار جدید این سازمان بدون وجود پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش و استقلال آن را داد.

سپس در سوم تیر ماه وزیر آموزش و پرورش با صدور حکمی، فرهاد کریمی را به‌عنوان رئیس پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش منصوب کرد؛ با این وجود هنوز خبری در خصوص موافقت سازمان اداری و استخدامی با ایجاد پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش به‌صورت مستقل در وزارت آموزش و پرورش اعلام نشده است.

پژوهشگاه از ادغام تا احیا

اساسنامه پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش در 28 خرداد 84 توسط شورای گسترش آموزش عالی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری تصویب و شخصیت حقوقی آن رسمیت یافت؛ پس از آن طبق مصوبه 27 دی 89 شورای عالی اداری این پژوهشگاه در سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی ادغام و از نمودار سازمانی وزارت آموزش و پرورش حذف شد.

از آنجایی که این پژوهشگاه با مصوبه شورای عالی اداری در ابتدای سال 90 ادغام شده است، احیای آن ایجاد موسسه دولتی جدید محسوب شده و طبق ماده 123 قانون مدیریت خدمات کشوری وزارت علوم، تحقیقات و فناوری مجاز به صدور مجوز جدید برای این پژوهشگاه نیست و بر اساس تبصره ماده 115 قانون مدیریت خدمات کشوری آموزش و پرورش باید به ترتیب نظر موافق شورای عالی اداری، هیئت وزیران و مجلس را در این باره جلب کند که با توجه به وضعیت بودجه‌ای و سیاستهای انقباضی موجود، اخذ تایید از این مراجع بسیار سخت، زمانبر و بعید به نظر می‌رسد!

دلایل ادغام

در مصوبه شورای عالی اداری هدف از ادغام پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش در سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی، حذف واحدهای موازی و یکپارچه‌سازی امور پژوهشی و اعمال مدیریت واحد و استفاده بهینه از امکانات موجود ذکر شده است؛ بر این اساس دولت با پیشنهاد وزارت آموزش و پرورش ترجیح داده است این پژوهشگاه را در سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی که سابقه و اختیارات بیشتری در امور پژوهشی دارد، ادغام کند.

احیای استقلال پژوهشگاه و سهم ناچیز دانشگاه فرهنگیان

فرهاد کریمی؛ رئیس پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش در مصاحبه‌ای در فروردین ماه 1399 احیای استقلال این پژوهشگاه را لازمه انجام تحقیقات اساسی و جدی در آموزش و پرورش دانسته و مهم‌ترین وظیفه آن را اجرای 18 برنامه از 38 برنامه زیرنظام پژوهش و ارزشیابی سند تحول بنیادین اعلام کرده است همچنین وی تحقق سریع‌تر، بهتر و گسترده‌تر فعالیت‌های پژوهشی، جذب پژوهشگر و اعضای هیئت علمی، تقویت گروه‌های پژوهشی، راه‌اندازی آزمایشگاه‌ها و مراکز رشد، ظرفیت‌ها و فرصت‌های مطالعاتی، برگزاری کارگاه‌های آموزشی و پژوهشی و تسهیل کاربست مطالعات ملی و بین‌المللی را از جمله مزایای استقلال پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش برشمرده است؛ فرهاد کریمی سهم هر کدام از دانشگاه‌های فرهنگیان و شهید رجایی را 2 برنامه از 38 برنامه زیرنظام پژوهش و ارزشیابی ذکر کرده است.

در این مصاحبه، رئیس پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش ضمن تاکید بر این موضوع که تحقیقات دانشگاه‌ها، پایان‌نامه‌ها و رساله‌ها برای آموزش و پرورش کافی نیست و وزارت آموزش و پرورش نیازمند داشتن یک پژوهشگاه مستقل است، به سابقه انجام 285 پژوهش که 90 درصد آنها به تقاضای وزارت آموزش و پرورش انجام شده است، اشاره کرد.

مخالفان و موافقان استقلال پژوهشگاه چه می‌گویند!

علاوه بر نظرات رئیس پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش، دلایل دیگری نیز برای احیای استقلال پژوهشگاه از سوی برخی موافقان آن بیان می‌‌شود؛ آنها معتقدند که ساختارهای پژوهشی موجود در وزارت آموزش و پرورش نتوانسته‌اند انتظارات و نیازهای این وزارتخانه را برآورده سازند و وزارتخانه نیازمند ساختاری نو با ماموریتی صرفاً پژوهشی است که زمام امور را در دست گرفته و پژوهش‌های مورد نیاز در زمینه‌های مختلف را انجام دهد.

این افراد تمرکز فعالیت‌های سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی بر کتابهای درسی و برنامه‌ریزی آموزشی را مانعی برای ادامه فعالیت پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش در درون این سازمان دانسته و امیدوارند با احیای استقلال این پژوهشگاه علاوه بر باز شدن فضا برای فعالیتهای پژوهشی متنوع‌تر، مشکل اعتبارات و امکانات اجرایی محدود نیز برطرف شود.

در مقابل، مخالفان معتقدند احیای استقلال پژوهشگاه موجب تحمیل هزینه‌های اداری و اجرایی غیرضروری (مانند ایجاد پستهای مدیریتی، واحدهای سازمانی جدید برای انجام امور اداری و اجرایی و مشابه آنها) بر وزارت آموزش و پرورش شده که تناسبی با محدودیت بودجه‌ای شدید این وزارتخانه ندارد و با توجه به تاکید مقام معظم رهبری درباره پژوهش‌محور شدن دانشگاه‌ها (بیانات در دیدار روسای دانشگاه‌ها، پژوهشگاه‌ها، مراکز رشد و پارکهای علم و فناوری در 20 آبان 1394)، راهکار تامین گروه‌های پژوهشی مورد نیاز آموزش و پرورش از طریق توسعه دانشگاه فرهنگیان را پیشنهاد می‌کنند.

در این صورت علاوه بر جلوگیری از تحمیل هزینه­‌های اضافی، بدنه هیئت علمی و امکانات پژوهشی دانشگاه فرهنگیان تقویت شده و امکان آموزش دانشجومعلمان و جلب مشارکت آنها و اساتید مراکز این دانشگاه در سراسر کشور برای انجام پژوهش‌های تخصصی به‌ویژه با گستره ملی فراهم می‌شود و همزمان موجب ارتقای کیفیت و کاهش هزینه و زمان پژوهش‌های میدانی مورد نیاز خواهد شد؛ مزیت دیگر این اقدام جلوگیری از پراکندگی مجریان زیرنظام پژوهش و ارزشیابی و هماهنگی هر چه بیشتر بخش‌های آموزش و پژوهش در بدنه وزارت آموزش و پرورش خواهد بود.

زیرنظام پژوهش و ارزشیابی سند تحول بنیادین

زیرنظام پژوهش و ارزشیابی سند تحول بنیادین آموزش و پرورش یکی از شش زیرنظام این سند است که به دنبال تولید دانش کاربردی به منظور توسعه، تحول و ارتقای کیفیت؛ پیش‌بینی چالشها، مسائل و بحرانهای پیش رو (وظیفه پیشگیرانه)؛ تشخیص مسائل و بحرانهای تربیتی و راه‌های مقابله با آنها و توسعه فرهنگ پژوهش است.

هشت اصلِ تنوع و کثرت؛ وحدت و هماهنگی؛ مشارکت و تعامل؛ اخلاق‌گرایی؛ نوآوری و پویایی؛ بهبود مستمر؛ استمرار و پیوستگی؛ و همه‌جانبه نگری بر اجرای این زیرنظام حکم فرماست؛ اقدامات اساسی زیرنظام پژوهش و ارزشیابی در سه بخش: الف. مدرسه پژوهنده با محوریت دانشگاه فرهنگیان، دانشگاه شهید رجایی و مجموعه مدارس کشور (معلم پژوهنده و دانش آموز پژوهنده)؛ ب. سازمان پژوهنده و ج. پایش و ارزیابی مستمر فرآیندها و روندها، دسته‌بندی شده است.

این زیرنظام به‌صورت مستقیم مرتبط با 11 راهکار و به‌صورت غیرمستقیم با 25 راهکار در سند تحول بنیادین در ارتباط بوده و بر اساس آنها 38 برنامه طراحی شده است؛ منابع مالی مورد نیاز انجام زیرنظام پژوهش و ارزشیابی از سرجمع اعتبارات برنامه‌ها و فعالیتهای مرتبط و پیش‌بینی اعتبارات جدید در بودجه سنواتی وزارت آموزش و پرورش تامین خواهد شد.

انتهای پیام/