اکبر عالمی از «هنر هفتم» تا مستندی که جانش را پای آن گذاشت+ فیلم

به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، درگذشت اکبر عالمی، سه‌گانه خبرهای تلخ مبنی بر درگذشت پیشکسوتان سینمای مستند را تکمیل کرد؛ اخبار تلخ با درگذشت خسرو سینایی، یکی از بزرگان سینمای مستند آغاز شد؛  او 11 مردادماه به دلیل ابتلا به بیماری کرونا جانش را از دست داد. دوست و رفیق قدیمی او، منوچهر طیاب خیلی نتوانست فراق رفیق قدیمی را تحمل کند و کمتر از یک ماه بعد به دیدار حق شتافت. خبر تلخ سوم نیز بامداد امروز 22 مهرماه منتشر شد؛ اکبر عالمی کارگردان باسابقه سینمای مستند که به نوعی یکی از شاگردان خسرو سینایی به شمار می‌رفت بر اثر کرونا جان خود را از دست داد تا علاقه‌مندان به سینمای مستند، سه ماه بسیار تلخ را تجربه کنند. 

«هنر هفتم» و اجراهایی که ماندگار شدند...

بسیاری از مردم اکبر عالمی را با برنامه ماندگار «هنر هفتم» که در دهه 1370 از شبکه یک سیما پخش می‌شد، می‌شناسند. در روزگاری که تلویزیون تنها دو شبکه داشت و برخلاف امروز برنامه‌های متنوعی از آن پخش نمی‌شد، برنامه‌ای تخصصی به نام «هنر هفتم» روی آنتن رفت و توجه بسیاری از علاقه‌مندان به سینما را به خود جلب کرد. «هنر هفتم» در آن سال‌ها به پخش فیلم‌های مهم و متفاوتی از تاریخ سینما می‌پرداخت و شاید بتوان گفت این برنامه آغازکننده جریان جدیدی در تلویزیون بود تا برنامه‌های تخصصی سینمایی وارد جعبه جادو شود. 

هنر هفتم شب‌های جمعه روی آنتن می‌رفت و همه دانش‌آموزان، دانشجویان و کارمندان فرصت داشتند تا نیمه شب بیدار بمانند و فیلم‌های برتر سینمایی را از قاب شبکه یک سیما ببینند. مجری این برنامه پرطرفدار زنده‌یاد اکبر عالمی بود که با اجراهای بسیار خوبش توانست بسیاری از مخاطبان و علاقه‌مندان به سینما و تلویزیون را پای تلویزیون بنشاند. 

عالمی در یکی از گفت‌وگوهایش، سال‌ها پیش درباره اجرای خود در برنامه «هنر هفتم» چنین گفت: "به دلیل اینکه در «هنرهفتم» گرداننده‌ برنامه و مجری بودم، باید کمتر حرف می‌زدم، چرا که همیشه معتقدم میزبان حق ندارد بیشتر از مهمان در سفره دستش را دراز کند و همیشه باید بیشترین زمان را به مهمان داد؛ بنابراین ما هم بیشترین زمان را به مهمانان برنامه اختصاص می‌دادیم. شخصاً به عنوان مجری برای هر قسمت از برنامه «هنرهفتم» گاه ده‌ها کتاب مطالعه می‌کردم تا بتوانم برنامه را به خوبی هدایت کنم." 

«مروارید خلیج فارس»، سند اکبر عالمی بر ایرانی بودن خلیج فارس

بخش مهمی از فعالیت اکبر عالمی را باید در سینمای مستند جست‌وجو کرد؛ او در کارنامه خود ساخت ده‌ها مستند را دارد که در بین آن یک نام بیش از بقیه جلوه می‌کند. مستند «مروارید خلیج فارس» اثر ماندگار اکبر عالمی است که به‌طور غیرمستقیم موضوع ایرانی بودن این خلیج فارس را مطرح می‌کند تا پایانی بر ادعاهایی باشد که از سوی بعضی کشورهای منطقه مطرح می‌شود. عالمی درباره این اثر می‌گوید: "مستند مروارید خلیج فارس را به نوعی می‌توان مستند صنعتی محسوب کرد، زیرا در آن به پیشرفت‌های استان بوشهر اشاره شده و از سوی دیگر به گونه‌ای کاملاً ظریف به این موضوع تأکید داشته‌ام که خلیج فارس متعلق به ایرانیان است. من تلاش نکردم صریح و به گونه‌ای به ایرانی بودن خلیج فارس اشاره کنم که گویی از تحریف نام آن دلواپس شده‌ایم. کار من بر مبنای تبلیغات غیرمستقیم است.

مجموعه پنج قسمتی «نوابغ عکاسی» درباره تاریخ عکاسی یکی دیگر از مستندهای ماندگار اکبر عالمی است که از شبکه مستند سیما پخش شد. 

بازگشت به دانشگاهِ روزهای جوانی

اکبر عالمی استاد دانشگاه نیز بود؛ درست است که همه او را متعلق به خطه جنوب می‌دانند اما عشق سینما او را راهی تهران کرد تا لیسانس خود را در رشته رادیو و تلویزیون در دانشکده هنرهای دراماتیک بگیرد، سپس به تربیت مدرس رفت تا کارشناسی ارشد خود را در رشته سینما از این دانشگاه بگیرد و سپس برای اخذ مدرک دکترای سینما به انگلستان رفت و سپس به ایران بازگشت. بازگشت او به ایران آغاز همکاری‌اش با دانشگاهی را رقم زد که روزگار جوانی‌اش را در آنجا گذرانده بود. عضویت در هیئت علمی دانشگاه تربیت مدرس و راه‌اندازی دانشکده هنر و معماری در گوشه‌ای دنج و خلوت از این دانشگاه، فصل جدیدی از زندگی اکبر عالمی را رقم زد تا حالا دانش‌‌آموختگان زیادی مدیون تلاش‌ها و زحمات این استاد برجسته باشند. 

جشن تصویر سال و پاسداشت مردی که قانون‌مند بود

هشتم اسفندماه 1393، جشن تصویر سال و جشنواره فیلم تصویر تصمیم گرفت به پاس یک عمر فعالیت هنری اکبر عالمی از حضور خلاقانه‌ و تأثیرگذار او در عرصه‌ هنرهای تصویری تجلیل و قدردانی کند. 

گیتی خامنه مجری تلویزیون یکی از سخنرانان این مراسم بود. اکبر عالمی که استاد گیتی خامنه در دانشگاه بوده است، خاطره‌ای از اکبر عالمی در این مراسم تعریف کرد و گفت: "در آن زمان سیستم حراست صداوسیما بسیار سخت‌گیر بود و حتی اجازه نمی‌داد که خوراکی کوچکی با خود به داخل ببریم. من یک روز دوربینی را به داخل بردم و شادمان از این فتح خود مشغول عکاسی از گل‌های محوطه بودم. درنهایت شادمانی که توانسته‌ام سر دوستان حراست را کلاه بگذارم مشغول عکاسی بودم که یکی از پشت به من گفت که اینجا عکسبرداری ممنوع است و وقتی قانونی را می‌گذارند باید همه قانون‌مدار باشند. این فرد اکبر عالمی بود که به من تذکر داد که قانونمند باشم."

حمیدرضا صدر منتقد و نویسنده نیز در آن مراسم به مرور خاطراتش از برنامه هنر هفتم پرداخت و گفت که همان سال‌ها دانشجو و عاشق سینما بوده است. "همان روزهایی که دانشجوی دانشگاه تهران بودم مطلبی درباره مرگ در قطار سریع‌السیر شرق نوشتم و به برنامه عالمی دعوت شدم تا درباره آن حرف بزنم." 

اکبر عالمی از چه چیزهایی می‌ترسید؟ 

اکبر عالمی در آن مراسم یادی از اساتید خود کرد و از ترس‌هایی که در کارش داشته حرف زد: "اولین ترسم از اساتیدم یعنی هوشنگ کاووسی و خسرو سینایی بود که نکند چیزی را اشتباه بگویم و آنها بگویند که غلط است. دومین ترسم از دانشجویانم بود. در کلاس درس شما فقط درس نمی‌دهی بلکه چیزهایی هم می‌گیری. ترس سومم هم از مردمی بود که مالیات می‌دهند که مجری تلویزیون جلوی آینه جلوه‌گری کند."

توصیه‌ای به برنامه‌سازان: دقت کنید مخاطب در مرکز توجه‌تان قرار گرفته باشد

این مستندساز و مجری تلویزیون در گفت‌وگویی که با خبرگزاری تسنیم در جشنواره فیلم فجر سال گذشته داشت، گفت: من به عنوان معلم رشته کارگردانی در دانشکده‌های مختلف سینمایی کشور با 44 سال سابقه به شما می‌گویم که مخاطب در مرکز توجه قرار دارد؛ طبیعی است آن کسانی که فیلم‌نامه می‌نویسند و تهیه‌کننده آن فیلم‌نامه و بازیگران و عوامل را انتخاب می‌کند و بعد بازیگرها و خود جوهره اصلی بیان آن موضوع را می‌گوید باید مراقب باشد مخاطب در مرکز توجه قرار گرفته باشد.

به نظرم چیزی که در تلویزیون غفلت شده این است که ما مخاطب را به معنای عمیق کلمه نمی‌خواهیم بگوییم پرورش ندادیم و آموزش ندادیم، اما سلیقه آنها را سمت و سو ندادیم؛ بهترین کار این است که کاری کنیم مخاطبان به فکر فرو بروند و سایه به سایه منتقدین فیلم‌ها را نقد کنند و آن‌گاه خواهید دید که آدم‌های ضعیف به خودی خود از گردونه مجبورند که پا به فرار بگذارند اگر مخاطبان را آموزش بدهیم و آماده کنیم با هر سلیقه ساده‌ای به سینما نروند و سینما از این نظر شکست بخورد دیگر نمی‌توانند آنها را نجات دهد.

اکبر عالمی در حالی مبتلا به ویروس کرونا شد که برای ساخت مستندی همراه با تیمش به یکی از بیمارستان‌های شهر تهران رفته بود و تمام اعضای این تیم برخلاف اینکه مسائل بهداشتی را رعایت کردند، مبتلا به کرونا شدند و این ویروس منحوس جان پیشکسوت سینما و تلویزیون را گرفت. 

انتهای پیام/