«خاتون خاطره»؛ دیدار با مولوی در سفری متفاوت

نویسنده «خاتون خاطره» کوشیده تا دریافت‌های ذهنی، حسی و ذوقی خود به عنوان مسافری مشتاق به قونیه و دیدار با مولوی را روایت کند.

به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، غلامرضا خاکی از جمله پژوهشگرانی است که نام او با حوزه مثنوی‌پژوهی و مولوی پیوند خورده است. از خاکی تاکنون آثار متعددی درباره مولوی و همراهان و نزدیکان او منتشر شده؛ از «کیمیا» گرفته تا «مقیم دل» که اخیراً از سوی انتشارات معین روانه کتابفروشی‌ها شده است.

خاکی در بسیاری از آثار خود تلاش دارد تا وجه جدیدی از زندگی و زمانه مولانا و همراهان او مانند شمس را پیش چشم مخاطب خود قرار دهد. او دست مخاطب را می‌گیرد و در دالان‌های تاریخ، زوایایی از زندگی خداوندگار عشق و عرفان را روشن می‌کند که تا پیش از این، کمتر به آن پرداخته شده بود.

از خاکی اخیراً کتابی در همین رابطه منتشر شده است. «خاتون خاطره» عنوان تازه‌ترین اثر اوست که از سوی انتشارات کتاب پارسه تقدیم علاقه‌مندان شده است. «خاتون خاطره» ره‌آورد سه سفر خاکی به قونیه است که در سه پرده روایت می‌شود. او در این اثر برخلاف آثار پیشین خود در قالب یک سفرنامه به روایت آنچه دیده و شنیده می‌پردازد. او خود قالب «خاتون خاطره» را «سفرنامه تعلیمی» می‌داند؛ اثری که ممکن است برای خواهندگان کمال نوعی خودشناسی را به همراه آورد.

سفر همواره یکی از موضوعات مطرح در عرفان و تصوف بوده است. عارفان گاه برای تهذیب نفس به سفرهای طولانی می‌پرداختند. این سفرها به دو شکل انجام می‌شد؛ یا سالک به تن و پای خاکی سیر آفاق می‌کرد و گاه با پای دل، سیر انفس کرده و به قصد دیدار سر منزل معشوق، مسافر راه حق می‌شد. به هر روی، سفر و تأثیر آن بر دل سالک، از جمله موضوعاتی است که بر آن تأکید شده و در بسیاری از آثاری که با مضمون عرفانی نوشته شده‌اند، ردپایی از آن وجود دارد. گاه عارفان خود تجربیاتی که از این لحظات داشته‌اند، در آثار و کلامشان بیان کرده‌اند:

سیر بیرونی است قول و فعل ما
سیر باطن هست بالای سما

موضوع سفر در کتاب خاکی نیز موضوع پررنگی است. او گویاترین بیان حقیقت هستی در نگاه عارفان را سفر می‌داند. از این جهت «خاتون خاطره» با سفرنامه‌های دیگری که ممکن است در این سال‌ها خوانده باشیم، متفاوت باشد. نویسنده نگاه متفاوتی به سفر دارد که نشأت گرفته از مقصدی است که به قصد آن حرکت کرده است.

نویسنده چرایی نگارش این اثر را این‌طور توضیح می‌دهد: «سفر اول که 17 سال پیش انجام شد، به دو سفر دیگر نیز انجامید که هر یک ماجرایی دارند. در این سفرها از خودم، جهان و دیگرانی چیزهایی را دیدم که جملگی مرا بر آن داشتند تا به شیوه‌ای روایتی، تحلیلی و نقادانه آنها را بنگارم و از آنچه تجربه کردم، گزارشی دهم، شاید دیگرانی خود را در آیینه آن بینند و آموزه‌ای بیابند که به کارشان آید...». هدف اصلی این گزارش، مولاناشناسی تاریخی و انفسی است نه فقط گزارشی از آنکه نگارنده در سفر چه دیده و چه خورده است. نگارنده کوشیده تا دریافت‌های ذهنی، حسی و ذوقی مسافری مشتاق را در قالب پرده‌های بازی یک سفر «خردخیز» شورانگیز و رازانگیز بازنمایی کند.

خاکی در نگارش این اثر نگاهی نیز بر شیوه و سبک نیکوس کازانتزاکیس، نویسنده و جهانگرد یونانی داشته است. اگرچه به نظر می‌رسد که گاه سبک جلال آل احمد در سفرنامه‌نویسی نیز پیش چشم او بوده است.

بیشتر بخوانید