یادداشت|ترامپ، انتخابات و داستان گذار جهان از نظام تک‌قطبی
آنچه امروز در ایالات متحده مشهود است، کنش و واکنش‌ها میان مردم و دولت تحت فشار ترامپ است که آثار چالش‌برانگیز آن بر مناسبات داخلی و بین‌المللی تأثیر داشته است.
به گزارش گروه سیاسی خبرگزاری تسنیم، محمدامین ایمانجانی مدیرمسئول روزنامه فرهیختگان در یادداشتی نوشت: ویروس کرونا و قتل جرج فلوید که موج گسترده‌ای از نگرانی و ناآرامی را ایجاد کرد منجر به واکنش‌هایی میان مردم ایالات متحده شد که در 50 سال اخیر در سطوح داخلی و بین‌المللی بی‌سابقه بوده است. در تظاهرات علیه نژادپرستی برخلاف تظاهرات دوران گذشته یک همبستگی چشمگیر میان سفیدپوستان و سیاه‌پوستان نیز به‌وجود آمده که میدان عمل را برای مدیریت بحران در بخش‌های آسیب‌دیده اقتصادی و اجتماعی که به اوج خود رسیده دشوار کرده است.
جدیدترین خبرها و تحلیل‌های ایران و جهان را در کانال تلگرامی تسنیم بخوانید. (کلیک کنید)
جدیدترین خبرها و تحلیل‌های ایران و جهان را در کانال اینستاگرامی تسنیم بخوانید. (کلیک کنید)
آنچه امروز در ایالات متحده مشهود است، کنش و واکنش‌ها میان مردم و دولت تحت فشار ترامپ است که آثار چالش‌برانگیز آن بر مناسبات داخلی و بین‌المللی تأثیر داشته است.
اختلاف دو حزب جمهوری‌خواه و دموکرات در موضوعات داخلی و خارجی، برون‌رفت از وضعیت فعلی را بسیار سخت ساخته است. مشکلات بدون راه‌حل آمریکا که بخش بزرگی از آن نتیجه سوءمدیریت کاخ سفید نیز می‌باشد، گسل‌های متعدد سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و حتی نژادی و مذهبی در جامعه آمریکا را فعال کرده‌اند.
اعتراضات اخیر تنها نتیجه رفتار تبعیض‌آمیز پلیس با سیاه‌پوستان جامعه آمریکا نیست، بلکه حرکتی در قالب نافرمانی مدنی علیه نظام سرمایه‌داری و تبعیض‌آمیز آمریکا است که به‌سمت اهداف و مدیریت متمرکز و تأثیرگذاری در ابعاد داخلی و بین‌المللی در حال بروز است.
در جامعه مهاجرنشین آمریکا که با نژادها، زبان‌ها، فرهنگ‌ها و ادیان مختلف شکل گرفته، به‌طور طبیعی شکاف‌های عمیق اجتماعی و فرهنگی تبعیض‌آمیز همواره وجود داشته اما تلاش مداوم سرمایه‌داری سفیدپوست برای حفظ و پایداری این تبعیض و نابرابری اجتماعی در نهایت موجب شد که ناپایداری‌های اجتماعی و بی‌ثباتی داخلی در ایالات متحده شکل ساختاری پیدا کند.
برآیند فشارها و شکاف‌های اجتماعی چند قرن اخیر در ایالات متحده اکنون نشانگر شکاف‌های عمیق نژادی، جنسیتی و سرمایه‌داری است که تا قبل از این در زیر پوشش رونق و شکوفایی اقتصادی نظام سرمایه‌داری پنهان بود و به‌نوعی رضایتمندی نیز در اقشار مختلف جامعه آمریکا ایجاد کرده بود.
علاوه بر همه اینها، رویکرد تمسخرآمیز مذهبی ترامپ به‌عنوان سازنده روسپی‌خانه‌ها و قمارخانه‌ها در مواجهه با اعتراضات که با واکنش تند روحانیون کاتولیک مواجه شد، این نگرانی را ایجاد کرده که آثار مخرب و پیامدهای تحولات اخیر در ایالات متحده فراتر از فرامین و راهبردهای کاخ سفید برای مهار این لجام‌گسیختگی‌ها است و حتی هر نتیجه‌ای در انتخابات پیشِ‌رو در 2020 هم نخواهد توانست بر آثار سوءاین ناآرامی‌ها تفوق یابد.
حتی در صورت پیروزی بایدن در انتخابات بی‌اعتمادی جهانی ایجادشده علیه ایالات متحده که ناشی از خطاهای مکرر ترامپ در سیاست‌های داخلی و جهانی است در فضای داخلی و بین‌المللی دیگر قابل ترمیم نخواهد شد.
اگر ترامپ دوباره با آرای سفیدپوستان و نژادپرستان آمریکا وارد کاخ سفید شود، ایالات متحده باز هم با دو مشکل اساسی روبه‌رو است. ترامپ 2016 که صحنه سیاسی را در 2020 در عرصه داخلی ایالات متحده برنده شده، در سبد خود با آثار به‌جامانده از کرونا و ادامه تظاهرات علیه نژادپرستی مواجه می‌شود که در دوران کرونا و تظاهرات هم پاسخی مناسب برای آنها نداشته است.
اکنون دولت آمریکا به‌عنوان کارگزار بخش خصوصی و سرمایه‌داران در وضعیت دشوار کرونا و تظاهرات علیه نژادپرستی در شرایطی قرار گرفته که هم باید پاسخگوی سلامت مردم ایالات متحده و هم پاسخگوی وضعیت بد اقتصادی آنها باشد. اگر ترامپ نتواند بر مشکلات داخلی و خارجی آمریکا فائق آید و پیروز انتخابات 2020 گردد، دور از انتظار نیست که آمریکا طی سال‌های آینده با مهاجرت معکوس مواجه می‌شود و در فرآیند آن بی‌شک ایالات متحده سرمایه‌های عظیم و نیروهای متخصص خود را از دست خواهد داد.
مشکل بزرگتر دیگر آمریکا را هم باید در بی‌ثباتی در سیاست خارجی جست‌وجو کرد، دولت ترامپ موقعیت جهانی ایالات متحده را با نامتعارف‌ترین و پرخاشگرانه‌ترین شیوه‌های مرتبط با سیاست جهانی و قدرت‌محور به چالش کشید و با تئوری «آمریکا نخست» و اتخاذ رهیافت دنیاگریز، سیاست تفرقه بنداز و حکومت کن، انتقاد‌های دائمی از اتحادیه اروپا، حمایت از برگزیت، زیر سؤال بردن سازمان‌های جهانی و خروج از معاهدات و توافقات بین‌المللی به بحران روابط حتی با متحدین راهبردی خود در اروپا و سازمان‌های جهانی ادامه داد؛ و موجی از بدگمانی و بحران در جهان را به‌راه انداخت و در نهایت جایگاه جهانی آمریکا را در سطوح بین‌المللی آسیب‌پذیر کرد.
ترامپ با استراتژیست‌های پاره‌وقت شرایطی ایجاد کرده که زمینه‌ساز خستگی کشورهای بزرگ جهان از نظم تک‌قطبی به‌رهبری آمریکا شده است، حتی متحدین اروپایی آمریکا در معادلات سیاسی و امنیتی خود این نظم جهانی به‌جامانده از جنگ جهانی دوم و دوران جنگ سرد را پوسیده و زنگ‌زده تلقی می‌کنند.
ترامپ پیروز در انتخابات 2020، مطمئناً بازنده انتخابات در عرصه جهانی است. اروپا، چین و روسیه تعاملات جدید برای پایان نظام جهانی تحت رهبری آمریکا را آغاز کرده‌اند. مقاومت این کشورها در قبال سیاست‌های غیرمنطقی و راهبردهای موقت دولت ترامپ که منجر به نزاع‌های میان چین و آمریکا، کرملین و واشنگتن و اختلافات اتحادیه اروپا با ایالات متحده شده؛ اتفاق نظر کشورهای بزرگ و تأثیرگذار را برای پذیرش نظام چندجانبه‌گرا و حفظ منافع خود آسانتر از سال‌های دوران بعد از جنگ سرد کرده است.
نوع برخورد بازیگران بزرگ جهانی در قبال دولت ترامپ و تشدید بحران‌های داخلی و خارجی آمریکا، موقعیت بین‌المللی کاخ سفید را به‌میزانی تضعیف نموده که در مناسبت جدید بین‌المللی سرفصل‌های جدیدی برای پر کردن خلأ ناشی از جدال‌های سیاسی و اقتصادی در روابط فراآتلانتیکی و مناسبات پرچالش ایالات متحده با چین و روسیه ایجاد شده؛ که در بطن این سرفصل‌ها پیوند‌های الزام‌آور نظام چندجانبه‌گرا در حال رشد و پرورش است.
حتی کشورهایی که در نظام قدرت در جهان جزء کشورهای رده‌دوم محسوب می‌شوند، درک کرده‌اند که ایالات متحده و نظم آمریکایی مسلط بر جامعه جهانی در ابعاد مختلف سیاست خارجی و امنیتی به‌تدریج به‌سمت ضعیف شدن و افول پیش می‌رود.
گرایش کشورها به فرهنگ‌های راهبردی و جهان‌بینی‌های بین‌المللی که از فرهنگ هالیوودی متمایز است و نخبگان سیاسی و نظریه‌پردازان قدیمی فایده‌محور را که جهان را با تئوری‌های نخ‌نماشده زیر میکروسکوپ‌های خود آنالیز می‌کنند، کنار می‌گذارد، در حال تقویت شدن است.
روندهای جدید در قدرت گرفتن قدرت‌های نوظهور در آسیا، روابط دوجانبه مبتنی بر نظام تک‌قطبی به‌یادگارمانده از جنگ جهانی دوم تحت رهبری آمریکا را چنان دستخوش نوسان کرده که با ورود دوباره ترامپ به کاخ سفید مناسبات این دسته از کشورهای نوظهور با آمریکا وارد بحرانی‌ترین دوره بعد از جنگ جهانی دوم خواهد شد که در نهایت سرنوشت یکجانبه‌گرایی و فایده‌گرایی سرمایه‌داری به‌نفع آمریکا را تغییر خواهد داد. اکنون کشورهای جهان با صبوری راهبردی و مقامت حداکثری در قبال آمریکا؛ در انتظار پدیده گذار از نظام تک‌قطبی نشسته‌اند.
انتهای پیام/+
