آموزه‌های قرآن در مصاف با ویروس‌هایی مرگبار
یکی از مهم‌ترین و خطرناک‌ترین موانع و آسیب‌های وحدت، فقدان علم، فقدان معرفت و فقدان تحلیل جامع و صحیح از معارف و آموزه‌های قرآنی است.
به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، یکی از مهم‌ترین و با ارزش‌ترین مفاهیم و معارفی که خدای متعال در قرآن کریم جامعه اسلامی را به آن دعوت و امر کرده است، مسأله وحدت و حفظ یکپارچگی است. آیات متعددی از قرآن کریم به این موضوع اختصاص یافته و افراد را از هر گونه سستی و بی‌اعتنایی به این حکم اجتماعی به شدت نهی کرده است؛ اما با این وجود و علی‌رغم همه تأکیدهایی که خدای متعال دربارۀ این اصل مهم اخلاقی و اجتماعی بیان فرمودند، شاهد هستیم که جامعه اسلامی آن چنان که باید و شایسته است نه تنها به فرمان الهی تمکین نکرده‌اند؛ بلکه در موارد بسیاری رفتار و عملکرد آنها برخلاف اصل اتحاد و یکپارچگی بوده است.
جایگاه و اهمیت وحدت و یکپارچگی در دنیای مدرن
در دنیایی که پیروان بسیاری از ادیان و مکاتب فلسفی و حکومت‌های لیبرال سرمایه‌داری به دنبال زمین‌گیر کردن و تحت سیطره در آوردن سایر ملت‌ها هستند و تلاش دارند با هر آنچه در توان دارند سایرین را زیر یوغ بردگی و اطاعت پذیری خود خوار و ذلیل کنند، بی‌اعتنایی جامعه اسلامی به اتحاد و همبستگی به دور از درایت، هوشمندی و عقلانیت است، چرا که هر گونه اقدام منفی که موجب از هم پاشیدگی جامعه اسلامی شود، کمک شایانی است به جبهه معاند تا اینکه جامعه اسلامی را به استثمار کشیده و آنها را تحت سیطره و خواسته‌های شیطانی خود قرار دهند. از این رو خدای متعال در قرآن کریم این چنین به جامعه اسلامی تبعات شوم پراکندگی و اختلاف را گوشزد می‌کند: «وَأَطیعُوا اللَّهَ وَرَسولَهُ وَلا تَنازَعوا فَتَفشَلوا وَتَذهَبَ ریحُکُم ۖ وَاصبِروا ۚ إِنَّ اللَّهَ مَعَ الصّابِرینَ؛[1]و (فرمان) خدا و پیامبرش را اطاعت کنید! و نزاع (و کشمکش) نکنید، تا سست نشوید، و قدرت (و شوکت) شما از میان نرود! و صبر و استقامت کنید که خداوند با استقامت کنندگان است!»
وحدت در اندیشه رهبری
مقام معظم رهبری در تبیین چیستی وحدت و وجود برخی از اختلافات درون مذهبی به نکته بسیار کلیدی اشاره داشته‌اند، و ارتباط وحدت را با آیه فوق به نوعی تشریح کرده‌اند: «مراد ما از وحدت اسلامی، یکی شدن عقاید و مذاهب اسلامی نیست. میدان برخورد مذاهب و عقاید اسلامی و عقاید کلامی و عقاید فقهی - هر فرقه‌‌ای عقاید خودش را دارد و خواهد داشت - میدان علمی است؛ میدان بحث فقهی است؛ میدان بحث کلامی است و اختلاف عقاید فقهی و کلامی می‌‌تواند هیچ تأثیری در میدان واقعیت زندگی و در میدان سیاست نداشته باشد. مراد ما از وحدت دنیای اسلام، عدم تنازع است: «ولاتنازعوا فتفشلوا».[2] تنازع نباشد، اختلاف نباشد.[3]
ویروس‌های مرگبار در مصاف با اتحاد اسلامی
1-جهل و نادانی
از مهم‌ترین و خطرناک‌ترین موانع و آسیب‌های وحدت، فقدان علم، فقدان معرفت و فقدان تحلیل جامع و صحیح از معارف و آموزه‌های دینی و همچنین عدم درک صحیح از اوضاع سیاسی و اجتماعی جامعه اسلامی است. در واقع جهل مرگبارترین و خطرناک‌ترین عامل برهم زننده اتحاد و همبستگی در جوامع اسلامی است. موضوعی که پیش تر نیز در منابع روایی تبعات و خطر آن این چنین گوشزد شده است: امام على (علیه‌السلام): «الْجَهْلُ مُمِیتُ الْأَحْیَاءِ وَ مُخَلِّدُ الشِّقَاء؛[4] نـادانى، مایـه مرگ زندگان و دوام بدبختى است». انسان‌های جاهل بدون توجه به جهان دربارۀ خود به گونه‌ای رفتار می‌کنند که جامعه اسلامی با بدترین و خطرناک‌ترین چالش‌های جهانی و اجتماعی مواجه می‌شود. تحلیل و نگرش آنها به متون و منابع اسلامی بیش از آنکه بر اساس رهنمودهای وحیانی و عقلانی باشد، نشأت گرفته از برداشت‌های سطحی و جاهلانه است.
2-افراطی‌گری و خشونت‌طلبی
افراط و تفریط یکی دیگر از ویروس‌های مرگبار و خطرناک است که هستی اتحاد و همبستگی را به فنا می‌دهد و جامعه اسلامی را دچار اختلاف، درگیری و خونریزی می‌کند. اگر در ماهیت بسیاری از فتنه‌های دینی، مذهبی و فرقه‌های به ظاهر مذهبی نگریسته شود متوجه خواهیم شد که عنصر اولیه و اساسی آن اختلافات افراطی‌گری بوده است. در واقع افراطی گری شعبه ای از جهل و نادانی است که در منابع روایی نیز به آن اشاره شده است: امام على (علیه‌السلام): «لا تَرَی الجاهِلَ اِلّا مُفرِطاً اَو مُفَرِّطاً؛[5] همیشه جاهل یا افراط گر و تجاوزکار و یا کندرو و تفریط کننده است».
3-فراموشی مبانی و رهنمودهای قرآنی
از جمله آسیب‌ها و ویروس‌های مرگباری که اتحاد اسلامی را با مرگ مواجه می‌کند، فراموش کردن مبانی و معارف قرآنی و تکیه و اعتماد کردن به خواسته‌های شیطانی است، در واقع برخی از پیروان فرقه‌های اسلامی بسیاری از اصول قرآنی را به فراموشی سپرده و حاضر به پذیریش اصول اخلاقی و اجرایی کردن آن درمیان خویش نیستند. هر چند خدای متعال در قرآن کریم جامعه اسلامی را جامعه‌ای انسان دوست و اخلاق‌مدار معرفی می‌کند که حتی در ارتباط با دشمنان و غیر همکیشان نیز رفتاری غیر عادلانه از خود نشان نمی‌دهد. «لَا یَنْهَاکُمُ اللَّهُ عَنِ الَّذِینَ لَمْ یُقَاتِلُوکُمْ فِی الدِّینِ وَلَمْ یُخْرِجُوکُمْ مِنْ دِیَارِکُمْ أَنْ تَبَرُّوهُمْ وَتُقْسِطُوا إِلَیْهِمْ ۚ إِنَّ اللَّهَ یُحِبُّ الْمُقْسِطِینَ؛[6] خدا شما را از نیکی کردن و رعایت عدالت نسبت به کسانی که در راه دین با شما پیکار نکردند و از خانه و دیارتان بیرون نراندند نهی نمی‌‌کند؛ چرا که خداوند عدالت‌‌پیشگان را دوست دارد».
ولی با این حال برخی از پیروان مذاهب و فرق به ظاهر اسلامی حاضر به پذیرش و اجرایی کردن قوانین قرآنی در میان خود نیستند، رابطه دوستانه و برادرانه با همدیگر را نمی‌پسندند و دست دوستی و همکاری به معاندین کفار می‌دهند. این در حالی است که باری تعالی به آنها این چنین سفارش کرده است: «مُحَمَّدٌ رَسُولُ اللَّهِ ۚ وَالَّذِینَ مَعَهُ أَشِدَّاءُ عَلَى الْکُفَّارِ رُحَمَاءُ بَیْنَهُمْ ۖ؛[7] محمّد (ص) فرستاده خداست؛ و کسانی که با او هستند در برابر کفّار سرسخت و شدید، و در میان خود مهربانند».
* حجت‌الاسلام علی بیرانوند استاد حوزه علمیه قم
===================
پی‌نوشت‌ها:
[1]. سوره مبارکه الأنفال آیه 46.
[2]. همان.
[3]. بیانات در دیدار شرکت کنندگان در همایش کنفرانس وحدت اسلامی 85/05/30.
[4]. تصنیف غررالحکم و دررالکلم ص 75، ح 1164.
[5].منهاج البراعه فی شرح نهج البلاغه ج1 ص 194.
[6]. سوره مبارکه ممتحنه، آیه 8.
[7]. سوره مبارکه فتح، آیه 29.
انتهای پیام/
