گفتگو| چرا در ایران قحطی نشد؟ یک استاد دانشگاه: توسعه خرده‎‌فروشی تحریم را بی‌‎اثر کرد

به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری تسنیم، 28 آبان سال 98 جلسه مهمی با حضور 2500 نفر از تولیدکنندگان، کارآفرینان و فعالان اقتصادی در حضور امام خامنه‌‌ای برگزار گردید که نکات مهمی در باب تحریم و تولید در آن جلسه از سوی مقام معظم رهبری مطرح شد.

شاه بیت سخنان رهبری در آن جلسه از این قرار بود که " این تحریم فعلاً خواهد بود؛ اینکه کسی امید ببندد به اینکه حالا یک سال دیگر، دو سال دیگر این تحریم تمام میشود، خیال باطل است، این تحریم حالاحالاها هست،کار اساسی مصون‌سازی اقتصاد کشور از آسیب دیدن از تحریم است، باید کاری کرد که ما در مقابل تحریم آسیب‌پذیر نباشیم. تولید بایستی در کشور پیشرفت پیدا کند؛علاج کار این است. اگر توانستیم با تکیه‌ی بر توان داخلی، تحریم را بی‌اثر بکنیم، آن عامل تحریم‌کننده هم از تحریم دست برمیدارد؛ یعنی او هم وقتی فهمید تحریم فایده‌ای ندارد، از تحریم دست برمیدارد."

خبرنگار اقتصادی خبرگزاری تسنیم درباره اینکه چطور با تشدید تحریم و همچنین شیوع ویروس کرونا کشور ما در خصوص تامین کالاهای مصرفی دچار کمبود نشد و اتفاقی که در برخی کشورهای اروپایی و آمریکا در خصوص هجوم مردم به فروشگاه ها و خالی شدن مغازه ها از انواع کالاها رخ داد، در ایران رخ نداد، با دکتر مصطفی شریفی استاد دانشگاه و کارشناس اقتصادی گفت وگو کرده است که مشروح آن را در ادامه می خوانید:

مصطفی شریفی با ابراز اینکه یک قانون نانوشته ای وجود دارد که هر تهدید و چالشی یک فرصت برای رسیدن به مسائلی است که تا قبل بشر از آن بی بهره بوده است گفت: به عنوان نمونه تا زمانی که رشد جمعیت، حمل و نقل سریع را برای بشر به چالش تبدیل نکرده بود، فکر خلق وسایل حمل و نقل به ذهن بشر نرسید.

این کارشناس اقتصادی با تصریح بر اینکه اگر تحریمها یک چالش بزرگ باشد، این چالش یک فرصت بسیار گرانبها برای پویایی اقتصاد کشور است گفت: مثلا تقویت اقتصاد مردمی؛ یعنی اقتصادی که در آن امکان نقش‌آفرینی وسیع، عمومی، عادلانه، شفاف و تبعیض ناپذیر آحاد مردم یک جامعه متناسب با توانمندی هر یک از آن‌ها در هر زمان و مکان را در راستای خلق ارزش اقتصادی و پیشرفت جامعه فراهم باشد.

این استاد دانشگاه افزود: اقتصاد در چشم‌انداز مطلوب خود وضعیتی را محقق می‌کند که در آن هر فرد از جامعه، در هر زمان و هر مکان قادر باشد به هر اندازه و هر طریق که تمایل دارد در اقتصاد مشارکت کرده و از منفعت آن بهره‌مند شود.

وی با اشاره به ضرورت مردمی سازی اقتصاد افزود: در اقتصاد مردمی احتیاجات مردم رفع خواهد شد و اقتصادی مقاوم و پیشرفته را به وجود خواهد آورد.

شریفی با ابراز اینکه یکی از پدیده هایی که اقتصاد مردمی را تهدید می کند انحصار گرایی در تولید  و توزیع است گفت: منظور از انحصار گرایی در تولید این است که سازوکارهای تولید به گونه ای شکل بگیرد که امکان تولید برای تولید کنندگان خرد نباشد و انحصار در توزیع، که ممکن است هشداری برای  چند سال آینده کشور باشد، با  رشد سریع و غیر نظام مند فروشگاه های زنجیره ای به وجود می آید.

این استاد دانشگاه با اشاره به اینکه این کلام مبنی بر فراموشی نقش اثرگذار فروشگاه های زنجیره ای در اقتصاد کشور نیست بلکه  به دنبال ارائه راهکار جلوگیری از افزایش نامتوازن فروشگاه‌ها و اعمال محدودیتهایی در اعطای مجوز برای راه اندازی آنها است گفت: با رشد قارچ گونه و بی رویه فروشگاه های بزرگ زنجیره ای چندین مغازه کوچک در سایه قرار گرفته و به نوعی چند فرصت شغلی در معرض از بین رفتن قرار می‌گیرد، بنابراین بایستی برنامه‌ریزی ها به گونه‌ای  باشد که خرده فروشها نیز بتوانند حیات خود را ادامه دهند.

وی با ابراز ا ینکه  اکنون 150 هزار سوپر مارکت در کشور وجود دارد که اگر در هر مغازه به صورت میانگین 2 نفر شاغل باشند این مسأله باعث تهدید اشتغال 300 هزار نفر در کشور خواهد بود گفت: غالبا افراد، برای راه اندازی سوپر مارکتهای محلی، با مختصر سرمایه یا گرفتن وام بانکی اقدام به دایر کردن سوپرمارکت می‌کنند  و غالب این افراد به لحاظ شرایط فرهنگی، روانی، اقتصادی، اجتماعی و قالب خاص فروشگاه های بزرگ نمی توانند در قالب این فروشگاه ها به اشتغال برسند.

شریفی در پاسخ به اینکه چگونه حمایت از تولیدکنندگان خرد و خرده فروشی باعث بی اثر شدن تحریم ها می شود گفت: با یک مثال ساده به تشریح موضوع می پردازم؛ اگر منابع خبری و اطلاع رسانی نیروهای انقلابی محدود به چند رسانه باشد معاندین نظام انقلاب اسلامی می توانند به راحتی آنها را سانسور، فیلتر و به اصطلاح تحریم کنند اما فعالیت هزاران نفر را نمی توان فیلتر کرد؛ بنابراین راهکار مقاوم کردن اقتصاد در برابر تحریم مردمی کردن اقتصاد به معنای واقعی آن و مبارزه با سازوکارهایی است که باعث شود خلاقیت اقتصادی مردم در جریان سازی اقتصادی گرفته شده و آنها در نهایت تبدیل به یک کارگر ساده شوند.

این کارشناس اقتصادی با هشدار نسبت به تبعات حذف فروشگاه های خرد گفت: اکنون جریان غالب در اقتصاد غربی به سمت تجمع گرایی پیش می رود و این حذف خرده فروشان تا مرحله ای پیش رفته است که در آمریکا حتی یک مغازه ساده تعمیراتی مستقل نیز یافت نمی شود. 

وی افزود:  از آنجایی که اقتصاد ایران نیز دنباله روی اقتصاد غربی است این اتفاق اگر روی دهد اصلا اتفاق خوشایندی برای اقتصاد کشور نخواهد بود زیرا اقتصاد آدم اسمیتی یعنی اقتصاد انحصار گرا که در آن شرکت نقش اصلی را بر عهده دارد و کنشگران اصلی اقتصاد محدود به چند صاحب ثروت و شرکت خواهند شد و مابقی نقش یک کارگر ساده را برای آن بازی خواهند کرد.

شریفی افزود: همین خلاء باعث تأسیس نهادهایی چون بورس و واگذاری سهام به مردم و کارگران شد تا برای آنها نیز سرنوشت شرکت مهم شود اما باز تصمیم گیر اصلی محدود به سهام دار اصلی و سرمایه دار بود و اجازه عرض اندام به توده مردم داده نمی شود.

این استاد دانشگاه با توجه به خطر ورود مجموعه های بزرگ در حوزه راه اندازی فروشگاه های زنجیره ای گفت: با ادامه این روند به سرعت خرده فروشان در ایران نیز مانند کشورهای مشابه دیگر -همچون ترکیه که اکنون دیگر فرصت شغلی به معنای سوپر مارکتی در آن معنایی ندارد-  از بین خواهد رفت.

وی با اشاره به اینکه حذف سوپر مارکتها صرفا جهت اقتصادی ندارد و به لحاظ فرهنگی نیز دارای تبعاتی است گفت: سبک خرید و ذائقه‌های مردم با حذف سوپر مارکتها تغیر خواهد کرد و خرید خرد در بین آنها معنا نخواهد داشت.

شریفی با ابراز اینکه  شاهد مثال برای فهم نقش کارآفرینان خرد در مقاوم کردن اقتصاد بحران کرونا است گفت:  برای بسیاری این سوال ایجاد شد که چرا در ابتدای شیوع کرونا این گونه کشورهای اروپایی و آمریکایی به جان فروشگاه ها افتادند. گذشته از تفاوت های فرهنگی مردم کشورها؛ پاسخ آن در وجود خرده فروشی و تولیدکنندگان خرد محلی است؛ کافی است از در خانه به سر کوچه بیایید تا در زمانی کمتر از پنج دقیقه حداقل به دو مغازه سوپر مارکت برسید با انواع خوراکی‌های مورد نیاز شما.

این کارشناس اقتصادی افزود: طبیعی است در چنین فضایی که اکثر مایحتاج روزمره از مغازه سر کوچه تامین می شود، ضرورتی بر حضور در فروشگاه های بزرگ نیست و از تجمع و فشار جمعیت هم کاسته می‌شود.

وی با تصریح بر اینکه در چنین شرایطی نگرانی و دغدغه ای برای خرید کالای مطلوب نیست افزود: کما اینکه در اوج تحریمها کسی شایعه قحطی در ایران را باور نکرد و فقط در برخی از کالاهای عرضه شده در فروشگاه های بزرگ شلوغی و صف خرید مشاهده شد.

شریفی با ابراز اینکه در وضعیت فعلی اقتصادی دریافت محصولات با حداقل سود و قیمت، حق جامعه مصرف کننده است گفت: بنابراین بایستی یک ساختاری پیاده سازی شود که خرده فروشان و تولید کنندگان خرد بتوانند راحت تر به یکدیگر متصل شوند و محصول نهایی با قیمت مناسب در اختیار مصرف کننده نهایی برسد تا بخش اعظمی از سود نصیب دلالان نشود و سود هر شخصی متناسب با فعالیت و نقشش  مشخص شود.

این کارشناس اقتصادی با ابراز تأسف از  توزیع نادرست نظام توزیع و تولید کشور گفت: در نظام اقتصادی کشور  به ازای هر نفر تولیدکننده حداقل 5 نفر واسطه و دلال وجود دارد.

وی افزود: اگر سازوکاری ایجاد شود که به صورت شفاف تولیدکننده و مصرف­ کننده بدون واسطه­ های اضافی به هم برسند قیمت نهایی به مراتب پایئن تر می آید و پول بیشتر در بخش حقیقی اقتصاد به گردش در می آید و همین عامل سبب رونق تولید و فعالیتهای تولیدی به جای  در بورس قرار گرفتن فعالیتهای سوداگری می شود.

شریفی افزود: اکنون متاسفانه نقدینگی در اقتصاد کشور گردش مناسبی ندارد بلکه بیش از 80 درصد سرمایه بانکها از طریق خود آنها یا واسطه های سرمایه دارشان صرف سفته بازی، دلال بازی و  بهم ریختگی بازار طلا، ارز، مسکن و امثالهم می شود.

انتهای پیام/