۳۷درصد بیکاران ۹۸ در بهار ۹۹ غیرفعال بودند/ نرخ واقعی بیکاری ۲۴ درصد است

به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری تسنیم، اعلام نرخ بیکاری 9.8 درصدی از سوی مرکز آمار, بارها مورد نقد بسیاری از کارشناسان قرار گرفته است و برخی می گویند که نرخ بیکاری بسیار بیشتر از چیزی است که اعلام می شود. اما عده ای دیگر به دفاع از این آمار می گویند, اشتغال در مشاغل غیررسمی رونق گرفته و همین مسئله باعث کاهش نرخ بیکاری شده است.

 با شیوع کرونا اما تعداد بیکاران بیشتر شد و در گزارش مرکز آمار نیز اشاره ای جزئی به آن شد. حالا مرکز پژوهش های مجلس طی گزارشی به «تحلیل شاخص های بازار کار در فصل بهار 1399»  پرداخته است.

 در این گزارش آمده است؛در صورتی که افراد دلسرد شده یعنی افراد شاغل و بیکار 1398 که در بهار1399 غیرفعال شده‌اند،همچنان در بازار کار باقی می‌ماندند نرخ بیکاری در بهار 1399 به جای 9.8 درصد اعلام شده توسط مرکز آمار ایران به 24 درصد می‌رسید.

 مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی با انتشار گزارشی با عنوان «تحلیل شاخص های بازار کار در فصل بهار 1399» اعلام کرد: نتایج محاسبات نشان می‌دهد در صورتی که افراد دلسرد شده (شاغل و بیکار 1398 که در بهار1399  غیرفعال شده‌اند) همچنان در بازار کار باقی می‌ماندند نرخ بیکاری در بهار 1399 به جای 9.8 درصد اعلام شده توسط مرکز آمار ایران به 24 درصد می‌رسید.

* نرخ بیکاری شاخصی گمراه‌کننده برای تحلیل آثار شیوع کرونا بر بازار کار در ایران است

در بخشی از این گزارش آمده است: «بررسی وضعیت بازار کار ایران در بهار 1399 نشان می‌دهد هرچند نرخ بیکاری کاهش 1.1 درصدی نسبت به بهار 1398 داشته است، اما با توجه به اینکه در این فصل، جمعیت غیرفعال افزایش قابل توجهی داشته؛ لذا کاهش نرخ بیکاری به‌دلیل کاهش نرخ مشارکت بوده است و این شاخص نمی‌تواند بهبود وضعیت بازار کار را نشان دهد. درواقع در چنین شرایطی نرخ بیکاری شاخصی کاملاً گمراه‌کننده برای تحلیل آثار شیوع ویروس کرونا بر بازار کار است.

ضمن اینکه بررسی و تحلیل میزان اتلاف ساعت کار سازمان جهانی کار نیز نشان میدهد که تمرکز صرف بر بیکاری اجازه نمی‌دهد تا تأثیر کامل بحران کرونا در بازار کار سنجیده شود و در اکثر کشورها، سهم بیکاری در اتلاف ساعات کاری بسیار اندک بوده است. به‌عنوان مثال در پرو90  درصد کاهش ساعت کاری در افزایش جمعیت غیرفعال نمایان شده است.

*اگر جمعیت غیرفعال افزایش نمی‌یافت، نرخ بیکاری به 24 درصد می‌رسید

همچنین از آنجایی که شاغلین مزد و حقوق‌بگیر در کشورهای آمریکا، آلمان، فرانسه، کانادا، استرالیا و کره جنوبی درصد بالایی دارند، لذا در اثر شیوع بیماری کرونا این کشورها افزایش نرخ بیکاری داشته‌اند. اما چون این نسبت در ایران پایین است، بعد از بحران کرونا، نرخ بیکاری کاهش داشته است. از آنجایی که سهم شاغلین کارکن مستقل در ایران بالاست تأثیر این بحران در افزایش جمعیت غیرفعال و کاهش نرخ مشارکت نمایان شده است. نتایج محاسبات نشان می‌دهد در صورتی که افراد دلسرد شده (شاغل و بیکار 1398 که در بهار1399  غیرفعال شده‌اند) همچنان در بازار کار باقی می‌ماندند نرخ بیکاری در بهار 1399 به جای 9.8 درصد اعلام شده توسط مرکز آمار ایران به 24 درصد می‌رسید.

همچنین آمار و اطلاعات نشان می‌دهد که در بهار1399 ، تعداد شاغلین نیز کاهش قابل توجهی نسبت به سال‌های قبل داشته است. در بهار 1399 نسبت به بهار1398 ، 1499 هزار نفر از جمعیت شاغلان کاسته شده است که در این میان 814 هزار نفر از جمعیت مردان شاغل و 685 هزار نفر از شاغلین زن کاهش یافته است. بخش زیادی از این تغییرات ناشی از بحران بیماری کرونا در کشور است.

*بررسی عملکرد پرداخت تسهیلات بانکی و بیمه بیکاری برای مقابله با کرونا

عمده‌ترین اقدامات و سیاست‌های دولت جهت مقابله با کرونا، پرداخت تسهیلات بانکی و بیمه بیکاری بوده است. همزمانی شیوع بیماری کرونا با تحریم‌های اقتصادی و افت شدید قیمت و صادرات نفت، گستردگی و سطح حمایت‌های اتخاذ شده دولت را با مشکلات و چالش‌های جدی مواجه کرده است و نباید حمایت‌های دولت را با سطح اقدامات کشورهای پیشرفته مقایسه کرد. اما بررسی مستندات وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی درخصوص عملکرد این دو سیاست نشان می‌دهد که:

- میزان تسهیلات درخواستی واحدهای کسب‌وکار در حدود 26.7 درصد از مبلغ پیش‌بینی شده و رقم تسهیلات پرداختی در حدود 4.3 درصد از مبلغ پیش‌بینی و در حدود 16 درصد تسهیلات درخواستی است.

- میزان تسهیلات درخواستی در کل استانهای کشور در حدود 27.9 درصد از مبلغ پیش‌بینی شده برای این موضوع است و استان‌های محروم (کهگیلویه و بویراحمد، سیستان و بلوچستان، خراسان شمالی، خراسان جنوبی، هرمزگان و کردستان)، کمترین میزان تسهیلات درخواستی را داشته‌اند.

- از 870 هزار نفر ثبت‌نام شده در سامانه، 730 هزار نفر (در حدود 84 درصد از کل ثبت‌نام‌شدگان در سامانه) مشمول بیمه بیکاری شده‌اند و در این میان استان‌های اردبیل (با 57 درصد) و کرمانشاه (با 60.9 درصد) کمترین و استان تهران با 92 درصد بیشترین نسبت مشمول به متقاضی را داشته‌اند.

- در سال 1398 نسبت مقرری‌بگیران بیمه بیکاری در ایران به کل بیکاران کمتر از 10 درصد و نسبت به بیکاران قبلاً شاغل کمتر از 15 درصد بوده است. در اثر اجرای سیاست حمایتی پرداخت بیمه بیکاری برای مقابله با کرونا، نسبت تعداد مشمولین به تعداد بیکاران در بهار 1399 در حدود 29 درصد و نسبت به کل بیکاران (با احتساب بیکاران و شاغلین بهار 1398 و غیرفعال شده در بهار 1399) در حدود 10.1 درصد شده است.

*دلایل استقبال بیشتر از سیاست پرداخت بیمه بیکاری به نسبت پرداخت تسهیلات

- سیاست پرداخت بیمه بیکاری به نسبت پرداخت تسهیلات، استقبال بیشتری داشته است. البته این امر به‌دلیل نقطه ضعف این سیاستهای حمایتی است، چراکه دولت با عدم تعریف و لحاظ مکانیسم‌های تشویقی حفظ و صیانت از شاغلین برای بنگاه‌های اقتصادی، سیاست پرداخت بیمه بیکاری را در مقابل سیاست پرداخت تسهیلات قرار داده است و به‌جای اینکه این دو سیاست مکمل یکدیگر باشند جانشین هم شده‌اند.

- همچنین علیرغم هدف حمایتی این دو سیاست، مناطق و استان‌های محروم به نسبت سایر استان‌ها، بهره‌مندی کمتری از این سیاست‌ها داشته‌اند. البته یکی از مهمترین دلایل این امر بالا بودن سهم اشتغال غیررسمی در استان‌های محروم کشور است که در صورت ادامه این شرایط و عدم توجه و اندیشه در این خصوص، در آینده محرومیت این استان‌ها بیشتر و عمیقتر خواهد شد».

 در بخش دیگری از این گزارش بازوی کارشناسی مجلس با عنوان «متغیرهای جریان» آمده است: «آمارهای جریان نشان میدهد طی یک دوره، حرکت و جابه‌جایی‌های بازار کار چگونه بوده است که این امر از طریق ماتریس انتقال ممکن می‌شود. بدیهی است که در تحلیل آمار و اطلاعات بازار کار صرف مقایسه شاخص‌ها در زمان‌های مختلف نمی‌تواند تصویر دقیقی از بازار کار را به نمایش بگذارد و به‌منظور آگاهی از جابه‌جایی‌های داخل مقاطع و درک چگونگی فرایند اتفاقات درون بازار کار، به‌کارگیری آمارهای جریان می‌تواند کمک مؤثر و شایان توجهی باشد که این امر با توجه به استفاده از الگوی چرخشی در نمونه‌گیری طرح آمارگیری نیروی کار مرکز آمار ایران مقدور شده است».

*37.2 درصد بیکاران در بهار 98، در بهار 99 غیرفعال شده اند

از دیدگاه این مرکز پژوهشی، مهمترین نکات ماتریس انتقال جریانات نیروی کار بهار 1398 به بهار  1399عبارتست از:

«- هرچند 80.8 درصد از جمعیت شاغل بهار 1398 در بهار 1399 نیز همچنان شاغل مانده‌اند، با این حال 4.2 درصد بیکار (1027 هزار نفر) و 14.8 درصد (3620 هزار نفر) غیرفعال شده‌اند.

- از جمعیت 2998 هزار نفری بیکاران در بهار  1398تنها 30.9 درصد موفق به یافتن شغل شده‌اند و مابقی یا همچنان بیکار مانده‌اند (31.8 درصد) و یا به‌دلیل دلسرد شدن از یافتن شغل از بازار کار خارج شده‌اند (37.2 درصد).

- از کل جمعیت غیرفعال 10 ساله و بیشتر بهار 1398 در بهار 1399 به میزان 6.2 درصد وارد بازار کار شده‌اند که از این میزان 5 درصد شاغل و 1.2 درصد بیکار شده‌اند. ضمن اینکه  93.6 درصد از جمعیت غیرفعال هم طی فصول مورد بررسی تغییری در وضع فعالیتشان رخ نداده است».

*اگر بخشی از بیکاران بهار 98 غیرفعال نمی‌شدند، نرخ بیکاری در بهار 99 چقدر بود؟

در ادامه گزارش مرکز پژوهش های مجلس آمده است: «گزارش بررسی نتایج نیروی کار مرکز آمار ایران نشان می‌دهد که 37.2 درصد از بیکاران بهار1398 ، در بهار 1399 به جمعیت غیرفعال اضافه شده‌اند. بر این اساس محاسبات نشان می‌دهد که اگر این افراد در بازار کار باقی می‌ماندند تعداد جمعیت بیکار بیش از اکنون بود و نرخ بیکاری به 13.6 درصد می‌رسید».

انتهای پیام/