تشدید بیکاری در کارگاه های کوچک و مشاغل غیررسمی با شیوع کرونا

به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری تسنیم، «بیکاری» یکی از مسائل مهم کشور است که همواره به چالشی ترین برنامه های مسئولان تبدیل شده است. علی رغم اینکه بارها مسئولان وزارت کار وسایر دستگاه‌ها برنامه هایی برای حل معضل بیکاری داشته اند, اما متأسفانه تا کنون این برنامه ها کارآیی آنچنانی نداشته و نتوانسته بیکاری را کاهش دهد.

مقامات دولتی می گویند بیکاری بزرگترین مشکل داخلی کشور است و تمام تلاش خود را برای حل این معضل انجام می دهند. علاوه بر این، یکی از مهم ترین وعده های رئیس جمهور به جوانان رفع بیکاری و ایجاد فضای اشتغال برای همه بوده است. اما در آخرین سال فعالیت دولت مشاهده می کنیم که هیچ کدام از طرح ها نتوانسته است که قفل بیکاری را باز کند.

 در حالی که مرکز آمار آخرین نرخ بیکاری را 9.8 درصد اعلام کرده است، برخی می گویند که نرخ بیکاری بسیار بیشتر از چیزی است که اعلام می شود. اما عده ای دیگر به دفاع از این آمار می گویند, اشتغال در مشاغل غیررسمی رونق گرفته و همین مسئله باعث کاهش نرخ بیکاری شده است.

 با شیوع کرونا اما تعداد بیکاران بیشتر شد و در گزارش مرکز آمار نیز اشاره ای جزئی به آن شد. حالا مرکز پژوهش های مجلس طی گزارشی به «تحلیل شاخص های بازار کار در فصل بهار 1399»  پرداخته است.

جدیدترین خبرها و تحلیل‌های ایران و جهان را در کانال تلگرامی تسنیم بخوانید. (کلیک کنید)

 در این گزارش آمده است؛در صورتی که افراد دلسرد شده یعنی افراد شاغل و بیکار 1398 که در بهار1399 غیرفعال شده‌اند،همچنان در بازار کار باقی می‌ماندند نرخ بیکاری در بهار 1399 به جای 9.8 درصد اعلام شده توسط مرکز آمار ایران به 24 درصد می‌رسید.

بیکاری کارگران در شرایط کرونا یک طرف, مشکلات متعدد از نبود بیمه بیکاری؛کاهش قدرت خرید؛ وضعیت وحشتناک سبد معیشتی کارگران از سوی دیگر باعث شده است که به اعتقاد نمایندگان کارگری آنها برای زنده ماندن تلاش کنند.  حالا بماند که بسیاری از کارگران درگیر این ویروس منحوس شده اند و برای زنده ماندن و درمان آن, هزارن قرض و بدهکاری دارند و عده ای نیز که آمارها آنها مشخص نیست از نداشتن پولی برای درمان, تسلیم مرگ شده اند.

*دولت در قبال کارگران فاقد بیمه مسئول است

فرامرز توفیقی، رئیس کمیته دستمزد کانون عالی شورای اسلامی کاردر گفت وگو با خبرنگار اقتصادی خبرگزاری تسنیم،  درباره مشکلات و مسائل کارگران در شرایط کرونا گفت: در هفته های اخیر شاهد تاثیر ویروس کرونا در وضعیت اقتصادی اکثریت کشورها هستیم. سقوط بهای نفت در بازارهای جهانی و به تبع آن ،کاهش درآمدهای نفتی برای بعضی از کشورهای صادر کننده نفت از جمله ایران بهانه ای شده برای افزایش سیاست های ریاضت اقتصادی و عدم پرداخت دستمزد برابر سبد معیشتی، به خطر انداختن بیش از پیش امنیت شغلی، بویژه آن بخش از کارگران و مزدبگیر رسمیانی که با قراردادهای موقت و به صورت پیمانکاری به کار مشغولند.

 وی ادامه داد: تغییر فضا در صفحه شطرنج بازار کار با تغییرات گسترده ای مواجه می شود که مشاغل از شرایط واقعی به مجازی تغییر می کند و حتی شیوه های تقاضا را تغییر می دهد و امکان عقد قرارداد دائم و سنتی گذشته از بین می برد و شاید دریافت دستمزدها به شیوه های معمول را، همه اینها ناشی از شوک بزرگ در فضاهای کار هستند که قطعا از آثار سریع و منفی آن تزلزل در بازار کار امنیت شغلی است و این گونه تزلزل ها باعث افزایش استرس در نیروی کار می شود که نه تنها باعث کاهش بهره وری در عرصه کار، بلکه تمامی عرصه های مختلف را تغییر می دهد.
آثار منفی این گونه تغییرات در لایه های مختلف اجتماعی بروز و ظهور می کند تغییراتی که در حوزه اجتماعی بهداشت و سلامتی را تهدید می کند، بلکه می تواند موجب ناپایداری واحدهای کوچک اجتماعی و خانواده در دنیای امروز شود.یکی از این معضلات تعدیل یا اخراج نیروی کار است که با چتر بهانه تعطیلی بنگاه بدلیل کرونا بروز می کند.

وی بیان کرد: اینجاست که دولت ها باید در راستای حقوق اجتماعی سهم پذیری خود را بروز دهند و بدون جا خالی دادن از وظائف اولیه خود که در قانون اساسی آمده باندازه خانواده های آسیب دیده نگران باشد و در این شرایط جنگ بین مرگ و زندگی با سیاستهای استرس زدا باری از روی دوش بردارند نه اینکه خود نک بر زخم بپاشند و باعث بهم خوردن ظنم روحی رانی خانوارهای درگیر شوند.

توفیقی گفت: یکی از آنها سهم پذیری در بیمه بیکاری است.کارگران هنوز نسبت به به میزان و دفعات و روند پرداخت بیمه بیکاری مطالباتی دارند. به نظر می‌رسد اگرچه دولت به معضل بیکاری کارگران توجه نکرده است لذا هنوز تور ایمنی اجتماعی فراگیری در این خصوص در نظر گرفته نشده است.

نماینده کارگران در شورای اسلامی کار بیان کرد: بحران کرونا صدمات بزرگی را به اقتصاد کشور ما و به خصوص به کارگران و خانواده‌های آنها وارد کرده است به طوری که از تولید کالا تا مصرف آن در این دوره دچار بحران و رکود فراگیر شده است. به‌رغم گستردگی و شدت صدمات اقتصادی، در این میان، نیروهای کار و کارگرانی که امنیت شغلی کافی نداشتند، صدمات بیشتری از سایر عوامل کار و تولید دیده‌اند. کارگران روزمزد، کارگران موقت و کارگران غیررسمی از زمره این گروه‌ها هستند که نیاز به حمایت اجتماعی گسترده از سوی دولت و نظام تامین اجتماعی و نیز دستگاه‌های حاکمیتی در قالب بیمه بیکاری و نیز مساعدت اجتماعی دارند.

وی گفت: آمارها و شاخص‌های موجود از وخیم‌تر شدن بحران بیکاری در ایران خبر می‌دهد. طبق گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی؛ تقریبا دو و نیم میلیون نفر تا بیش از 6میلیون نفر در اثر کرونا بیکار شده‌اند. این در حالی است که در حالت طبیعی و عادی، حتی کسان دیگری که دارای بیمه و خدمات تامین اجتماعی هستند، به سختی و با طی مراحل بوروکراتیک، از مزایای بیمه بیکاری بهره‌مند می‌شوند. طبق آمارها بیش از 60درصد کارگران در صورت بیکاری، تحت هیچ شرایطی امکان بهره‌مندی از مقرری‌های بیکاری را ندارند. هم اکنون از جمعیت بیکار کشور تنها حدود 8درصد مقرری بیکاری دریافت می‌کنند. این در حالی است که در سال‌های اخیر، حوادث و فجایع طبیعی و انسانی هر بار بخشی از نیروهای کار را به پرتگاه بیکاری رانده است.

نماینده کارگران در شورای اسلامی کار اظهار داشت: در آخرین و مهمترین مورد، بحران جهانی ویروس کرونا، بیکاری فزایندهای را در پی داشته است که هر روز ابعاد آن وسیع‌تر می‌شود. در پرتو این بحران‌ها، هر بار نواقص جدی بیمه بیکاری و بسته‌های حمایت اجتماعی برجسته‌تر شده است؛ این در حالی است که طبق اظهارات کارشناسان اقتصادی و اجتماعی، ایجاد بیمه بیکاری فراگیر به نفع همۀ بازیگران است، به خصوص در دوره پاندمی کرونا؛ از کارگران و کارفرمایان گرفته تا دولت و سازمان تأمین اجتماعی همگی از برقراری بیمه فراگیر و مکفی بیکاری، منتفع خواهند شد.

توفیقی بیان کرد: در شرایط بحرانی فعلی در همه جوامع، دولت‌ها به عنوان مهمترین نهاد و رکن برقراری حمایت و تامین اجتماعی ایفای نقش می‌کنند. از همان هفته‌های نخست ورود بحران کرونا به کشور ما، سیل روزافزون بیکاران بر جامعه سرازیر شد. با این حال دولت در بدو امر به نظر نمی‌رسد برنامه خاصی برای مواجهه با این بحران داشته باشد. همه فکر می‌کردند بحران کرونا زودگذر و موقتی است و به زودی اوضاع، طبیعی خواهد شد. اما این بحران تدوام یافت و بر خیل بیکاران نیز افزوده شد. کم کم دولت نیز بحرانی شدن اوضاع را درک کرد و ناچار شد برنامه‌ای برای حمایت از کارگران تدارک ببیند گرچه اینکه این برنامه کافی و موثر نبود.

وی افزود: طبق اصل 29 قانون اساسی، برخورداری از تأمین اجتماعی از نظر بازنشستگی، بیکاری و مواردی از این قبیل حقی است همگانی. دولت مکلّف است طبق قوانین از محل درآمدهای عمومی و درآمدهای حاصل از مشارکت مردم، خدمات و حمایت‌های مالی فوق را برای یک یک افراد کشور تأمین کند. حال در شرایط فعلی نیز با وقوع بحران کرونا، دولت باید تلاش کند به این اصل قانون اساسی به‌طور کامل جامه عمل بپوشاند.

توفیقی گفت: یکی از مهمترین نهادها برای حمایت از کارگران بیکار در کشور و طبق قانون اساسی، سازمان تأمین اجتماعی است که درآمدهای آن را نیروهای کار کشور یعنی کارگران پرداخت کرده‌اند. این سازمان باید رسالت اصلی خود را در حق کارگران و در شرایط بیکاری و بیماری انجام دهد. اما مسئله این است که بیکاری در دوره اخیر کرونا به حدی افزایش یافته است که پرداخت بیمه بیکاری به تنهایی از عهده این سازمان برنمی‌آید و لازم است دولت نیز توجه و حمایت ویژه به پرداخت مستمری بیمه بیکاری برای کارگران انجام دهد.

نماینده کارگران بیان کرد: دولت نه تنها در قبال بیکاری کارگران دارای بیمه، مسئولیت دارد بلکه در قبال بیکاری کارگران فاقد بیمه نیز مسئول است. طبق قانون و فرمول بیمه بیکاری، به هر فرد بیکار باید دست‌کم 55درصد حقوق آن نیروی کار پرداخت شود و به ازای هر فرد تحت تکفل نیز مبلغی معادل 10 درصد حداقل دستمزد افزوده شود.

وی بیان کرد:هم اکنون مبلغ بیمه بیکاری بسیار کم است و حقیقتا کفاف زندگی کارگران را نمی‌کند. علاوه بر این، ما شاهد گرانی انواع کالاها و خدمات نیز در کشور هستیم. در چنین شرایطی حتی دستمزد شاغلین نیز کفاف پرداخت هزینه‌های زندگی را نمی‌کند؛ چه رسد به مستمری بیمه بیکاری.

 نماینده کارگران در شورای اسلامی کارافزود: با این اوصاف به نظر می‌رسد کارگران به توجه فوری‌تر و بیشتر دولت برای اداره وضعیت معیشتی و شغلی خود در این دوره بحرانی نیاز دارند. وضعیت و میزان بیکاری در دروه کرونا چندان مناسب نیست. ما شاهد پرونده‌های بسیار زیادی بیکاری هستیم. واقعا باید تدبیر جدی در این خصوص اندیشیده شود.

 وی گفت: ما شاهد بیکاری گسترده در همه بخش‌ها پس از دوره کرونا هستیم اما این بیکاری در کارگاه‌های کوچک و مشاغل غیررسمی بسیار زیاد است. نمی‌توان آمار دقیقی داد اما تخمین زده میشود بیش از 60درصد مشاغل به بیکارسازی گسترده در دوره اخیر دچار شده‌اند. علاوه بر این مبلغ پرداختی بیمه بیکاری نیز نه تنها شامل همه نمی‌شود بلکه برای مشمولین نیز ناچیز است یا دیر پرداخت می‌شود.

نماینده کارگران در شورای اسلامی کار ادامه داد: می‌توان به این نتیجه رسید که کشور ما نیز از سونامی بیکاری ناشی از کرونا در امان نمانده است. لازم به ذکر است که معضل بیکاری فزاینده، یک مشکل ساختاری در اقتصاد ایران بود که در دوره ماقبل کرونا نیز وجود داشته و در تمام دولت‌ها در دهه‌های اخیر تشدید شده است. اما بحران کرونا و تعطیلی مشاغل، تعدیل‌های گسترده در نیروهای کار به دلیل ورشکستگی و بحران کلی عدم توازن عرضه و تقاضا در اقتصاد ملی، مزید بر علت شده است که تبعات بحران فعلی، نمود بسیار شدیدتری در کشور ما پیدا کند.

 وی ادامه داد: برای مقابله با بحران بیکاری، کشورهای دیگر سعی کردند در دوره کرونا، قرارداد اجتماعی حمایت از کارگران و نیروهای کار را تغییر دهند؛ به طوری که دولت نقش حمایتی خود را با پرداخت انواع و اقسام مستمری‌ها و مساعدت‌های اجتماعی گسترش دهد. در این شرایط شاهد بازگشت ایده «دولت بزرگ» در بخش حمایت اجتماعی و تامین اجتماعی در سطح جهانی هستیم؛ به طوری که کشورهای دیگر نقش مرکزی و اصلی را در پرداخت مستمری و حمایت مالی به هر فرد در دوره کرونا، برای دولت در نظر گرفته‌اند.

توفیقی گفت: با توجه به تجارب جهانی در خصوص برقراری مستمری بیمه بیکاری و حمایت اجتماعی فراگیر به نظر می‌رسد، مهمترین راه‌حل برای گذر از وضعیت بحرانی فعلی، برقراری شکلی از قرارداد اجتماعی جدید در کشور است که طبق آن، با ایجاد مکانیزمی جامع، فوری، ساده، سریع و بدون طرد، تمامی افراد بیکار بدون طی مراحل بوروکراتیک از مستمری بیمه بیکاری برخوردار شوند. بحران اجتماعی بیکاری شدید و گسترده در دوره کرونا، تاکنون خود را به شکل نوک کوه یخ نشان داده است. به همین دلیل اگر دولت و نهادهای سیاستگذار به فکر برقراری حمایت اجتماعی گسترده و فراگیر نباشند، این بحران ممکن است خود را به شکل¬‌های دیگری بروز دهد.

انتهای پیام/