علم نافع// تجربه موفق دانشگاه تهران در ارتباط صنعت و دانشگاه از طریق "کارگزارهای علم و فناوری"
دانشگاه تهران بیش از ۲۱۰۰ هیئت علمی دارد که یک عدد بسیار بزرگی است و هرکسی، از این اعضای هیئت علمی و توانمندی‌های آنها اطلاع ندارد اما ما به این شبکه دسترسی داریم و می‌توانیم به کارگزار کمک کنیم که بتواند از ظرفیت‌های آن استفاده کند.
به گزارش خبرنگار علمی خبرگزاری تسنیم؛ چندین دهه است که در کشور از ارتباط صنعت و دانشگاه صحبت به‌میان می‌آید و نخستین بیانات مقام معظم رهبری در این باره مربوط به سال 1369 است اما آنچه مسلم است تاکنون نتوانستیم ارتباط مؤثری بین علم، دانشگاه و صنعت به وجود بیاوریم.
امروز ساختار علم و فناوری و صنعت کشور بیش از هر زمان دیگر نیازمند بازبینی مجدد و تعامل هرچه بیشتر است و دست‌اندرکاران صنعت باید این واقعیت را قبول کنند که در کنار دانشگاه، قادر به جذب کامل فناوری خواهند بود.
این بخشی از بیانات معظم‌له در دیدار جمعی از اساتید، نخبگان و پژوهشگران دانشگاه‌ها است: "ما راجع به «علم نافع» زیاد صحبت کرده‌ایم؛ در دیدارهای مختلف دانشگاهی، دانشجویی و مانند اینها بحث کرده‌ایم راجع به آن، گفتیم «علم نافع» هم یعنی علمی که مسائل کشور را حل می‌کند؛ حلّ مسائل کشور، علمِ نافع است یعنی با مسائل گوناگونی که در کشور وجود دارد، مواجهه‌ی علمی بشود". تولید "علم نافع" در دانشگاه نیز شاخص مهمی است که از بیانات مقام معظم رهبری به دست آمده است و لذا پرونده ویژه‌ای را تحت عنوان "علم نافع" با محوریت مسئله "ارتباط دانشگاه و صنعت" در تسنیم آغاز کردیم.
اخیراً دانشگاه تهران و پارک علم و فناوری این دانشگاه برای نخستین بار درباره عرضه توانمندی‌های فناورانه و نوآورانه خود به صنایع و حل آنها، با شتاب‌دهنده دانش‌بنیان "کاریز اعتماد" تفاهم‌نامه همکاری منعقد کردند که این اقدام در صورت تداوم می‌تواند مسیر جدیدی پیش روی دانشگاه‌ها قرار دهد تا به وسیله کارگزارها، توانمندی‌های خود را به صنعت عرضه کرده و دانشگاه تهران را به عنوان یک دانشگاه پیشرو در این عرصه معرفی کند.
در همین زمینه با "مهدی پورفتح" مدیرکل امور پژوهش‌های کاربردی دانشگاه تهران گفت‌و‌گو کردیم که آن را در ادامه می‌خوانید:
تسنیم: در ابتدا کمی از ضرورت‌های ارتباط دانشگاه و صنعت بگویید؟
زبان دانشگاه و صنعت دو زبان جداگانه و متفاوت هستند که ما می‌خواهیم به‌وسیله یک مترجم یا یک واسط آنها را به یکدیگر نزدیک کنیم چرا که سیستم فرهنگی و اقتصادی هر دو متفاوت است؛ در صنعت تمرکز بر روی مشتری و بازار است اما در دانشگاه تمرکز بر روی نوآوری و دانش است.
ما در کشور باید بین دانشگاه و صنعت یک هم‌افزایی ایجاد کنیم و از هم‌افزایی دانشگاه و صنعت، ارزش‌افزوده زیادی ایجاد می‌شود و برای رسیدن به این هدف، سعی کرده‌ایم با استفاده از شبکه فارغ‌التحصیلان دانشگاه تهران، استارتاپ‌ها و شرکت‌های دانش‌بنیانی موجود، این کارها را انجام دهیم؛ من به یکی از نمونه‌های موفق واسطه‌گری در بحث صنعت و دانشگاه اشاره می‌کنم؛ در یکی از شرکت‌های استارتاپی حمل‌و‌نقل که یکی از موسسان آن عضو هیئت علمی دانشگاه تهران نیز است تجربه خوبی در همکاری دو جانبه شکل گرفت؛ پروژههای علمی بسیاری با این شرکت تعریف شد که نتایج علمی و صنعتی خوبی را به همراه داشت یعنی یک فردی که هم دانشگاه و هم صنعت را به خوبی شناخته بود می‌دانست چطور برای دانشگاه پروژه تعریف کرده و آن را به محصول تبدیل کند.
بسیاری از صنایع ما بخش تحقیق و توسعه را ندارند، امروز دانشگاه تهران نزدیک به 10 هزار دانشجوی دکتری و نزدیک به 20 هزار نفر دانشجوی کارشناسی ارشد دارد که روی هم رفته نزدیک به 30 هزار دانشجو می‌شود که یک شبکه نیروی انسانی فوق‌العاده است و کافی است هر نفر 20 ساعت در هفته برای طرح صنعتی در پایان‌نامه خود وقت بگذارد و این در حالی است که دانشجوی دکتری باید بیشتر از اینها یعنی نزدیک به 40 ساعت برای رساله خود وقت بگذارد.
این رقم در نهایت به 6 الی 7 میلیون نفر ساعت می‌رسد که برای توسعه یک تکنولوژی عدد بزرگی است که تازه این فقط برای دانشگاه تهران است درحالی که ما دانشگاه‌های بزرگی از جمله دانشگاه شریف، دانشگاه امیرکبیر، دانشگاه شیراز و ... را داریم و اگر این اتفاق در همه جا رقم بخورد، قطعاً اتفاق خوبی است و باعث می‌شود هزینه تحقیق و توسعه در دانشگاه‌ها به‌شدت کاهش یابد.
پس از بهم‌رسانی، در قدم دوم باید پروژههای صنعتی خُرد و شکسته شوند، ما به دنبال واسطی هستیم که بتواند پروژههای صنعتی را به زبان دانشگاه تبدیل کند و پروژه را بشکند چرا که بسیاری از پروژههای صنعتی خرد نیست و ترکیبی از چند تخصص است و یک نفر باید پروژه را به عنوان مثال به 10 قسمت تقسیم کرده و به گروه‌های مختلف تخصیص دهد و بعد اینها را مدیریت کرده و پس از تجمیع به صنعت تحویل بدهد.
ما از طریق معاونت علمی متوجه فعالیت "کارگزارها" شدیم و سعی ما براین بود تا با نیروهای فارغ‌التحصیل خودمان این کار را انجام بدهیم منتها با اطلاعاتی که از معاونت علمی بدست آوردیم متوجه شدیم مجموعه‌هایی در کشور تحت عنوان "کارگزارهای علم و فناوری" این کار را انجام می‌دهند که واسط بین دانشگاه و صنعت هستند و با فعالیت‌های خود، مشکل دانشگاه و صنعت را با هم حل می‌کنند؛ قدم اول این بود که ما از آن کارگزار مطمئن شویم که آیا درک درستی از مسئله دارند یا خیر؟! که در همین راستا با دوستان مذاکره کردیم و مشاهده کردیم که در نقطه‌نظرات و مدل‌ها اشتراک‌نظر داریم و امیدواریم با کمک یکدیگر، تجربه موفقی را داشته باشیم.
در دوران جنگ تحمیلی در تهران 2 نوبت 3 ساعته در روز قطعی برق داشتیم؛ چراکه تمام نیروگاه‌های ما را بمباران کرده بودند اما امروز شاهد این هستیم که مجموعه "مپنا" همه آن کاستی‌ها را جبران کرده است و اگر مپنا نبود امروز قطعاً با قطعی‌های برق بیشتری مواجه بودیم؛ در واقع امروز ما شاهد هستیم که تمام مراکز مخابراتی ما وابسته به داخل است و پیشرفت و موفقیت در عرصه‌های نظامی و دفاعی نیز به خاطر استفاده از ظرفیت‌های داخلی خودمان بدست آمده است.
تسنیم: قرارداد میان دانشگاه تهران و پارک علم و فناوری دانشگاه با کارگزار طرف قرارداد شامل چه تعهداتی است؟
ما پروژه‌یابی و ارتباط با اعضای هیئت علمی را تسهیل می‌کنیم اما انتظار داریم که کارگزار این کار را حرفه‌ای تر انجام دهد؛ در پروژه‌یابی یک مجموعه یا شرکتی که شبکه‌ای از افراد و سازمان‌ها را می‌شناسد باید به سمت صنعت رفته و مشکلات را پیدا کند؛ چرا که پیدا کردن صورت مسئله خودش یک هنر است؛ شاید در نگاه اول راحت باشد که بگوییم صنعت نیازهایش را اعلام کند اما اصلاً به این راحتی نیست و یک آدم خبره باید به مسئله نگاه کرده و عارضه‌یابی کند؛ قدم دوم این است که این مسئله را به بخش‌ها و تخصص‌های مختلف خُرد بکند.
دانشگاه تهران نیز در این قرارداد تعهداتی را دارد، دانشگاه تهران بیش از 2100 هیئت علمی دارد که یک عدد بسیار بزرگی است و هر کسی، از این اعضای هیئت علمی و توانمندی‌های آنها اطلاع ندارد اما ما به این شبکه دسترسی داریم و می‌توانیم به کارگزار کمک کنیم که به شبکه این دانشگاه متصل شود و بتواند از ظرفیت‌های آن استفاده کند؛ رسیدن به علم نافع یکی از اهداف بزرگ ماست چراکه این همه فارغ‌التحصیل، دانشجو و استاد داریم و باید این منابع عظیم انسانی را با تغییر جهت درست در راستای حل مشکلات خودمان قرار بدهیم و باید بگویم تمام این مشکلات در صنعت قابل حل است فقط باید فرد خبره این کار را پیدا کنیم تا این مشکلات را حل کند.
ما باید به توانمندی‌های داخلی متخصصان و دانشمندان ایرانی تکیه کنیم، در سال 1378 در یکی از پروژههای داخلی بر روی کنترل دیجیتال کار می‌کردیم. در آن زمان، فرکانس در کشورهای غربی 50 هرتز بود اما در کشور ما به خاطر افت نیروگاه‌ها به 40 هرتز می‌رسید؛ افت فرکانس مثل کم‌آوردن یک خودرو در سربالایی است و باعث ایجاد خطای بزرگی می‌شد که ما با طراحی خاصی که انجام دادیم، توانستیم نمونه‌ای به مراتب قوی‌تر از نمونه خارجی آن بسازیم.
تسنیم: آیا گزارش سبقت کشورهای عربی همسایه از ایران در شاخص "ارتباط دانشگاه و صنعت" صحیح است؟
کشورهای عربی همسایه همه چیز خود را از بیرون خریدند و نیروی بومی در آنجا هیچ نقشی ندارد، تقریباً تمام دانشمندان و محققانی که در کشورهای عربی هستند خریده شده و وارداتی هستند.
فرایند صنعتی شدن یک فرایند فرهنگی است و یک فرایند وارداتی نیست؛ همین جمع کردن آدم‌ها دور همدیگر یک مهارت بزرگ است که کار هر کسی نیست و کارگزار علم و فناوری در داخل دانشگاه باید این کار را انجام دهد.
رژیم صهیونیستی با شاه سابق ایران قراردادی تحت عنوان "پروژه شکوفه" منعقد کرد که در آن زمان فکر می‌کنم طوفانیان وزیر دفاع بود؛ آمریکا و انگلیس به ایران موشک نمی‌دادند حتی موشک‌های کوتاه‌برد 150 کیلومتر هم به ایران داده نمی‌شد و چیزهای دیگری را نیز که مدعی بودند به ایران داده‌اند همه در دست مستشاران بود و در دست ایران نبود.
رژیم صهیونیستی در سال 1976 یک قراردادی به ارزش 5 میلیارد دلار در آن زمان تحت عنوان "پروژه شکوفه" با ایران منعقد کرد که در نهایت خودشان آن تکنولوژی را جلو بردند و قرار بود یک تکنولوژی عقب‌افتاده و قدیمی را به ایران بدهند که آن را هم ندادند و به سرعت همه نقشه‌ها را با خود برده و کاری هم انجام ندادند و بعدها اعتراف کردند که بر سر ایرانی‌ها کلاه گذاشتند و با پول ایرانی‌ها در حال پیشرفت بودند!
وضعیت و روند صنعتی شدن ایران رو به رشد است و نباید با کشورهای غربی و صنعتی که چند صد سال در این حوزه فعالیت می‌کنند خودمان را مقایسه کنیم چرا که در این حوزه در اول راه هستیم و این روند چند ساله، امیدوارکننده است.
جدیدترین خبرها و تحلیل‌های ایران و جهان را در کانال اینستاگرامی تسنیم بخوانید. (کلیک کنید)
جدیدترین خبرها و تحلیل‌های ایران و جهان را در کانال تلگرامی تسنیم بخوانید. (کلیک کنید)
گزارش/ "علم نافع" کلید‌واژه مورد تأکید مقام معظم رهبری برای جهش صنعتی کشور + فیلم
انتهای پیام/
