مصاحبه|کارشناس ترکیه‌ای: آنکارا از کارت "اینجرلیک" به زودی استفاده نمی‌کند/ناراحتی ناتو از روابط ترکیه و ایران

به گزارش گروه بین‌الملل تسنیم، در چند سال اخیر شاهد روابط پرفراز و نشیبی میان آمریکا و ترکیه بوده ایم، دخالت واشنگتن در کودتای نافرجام سال 2016 و خودداری از استرداد فتح الله گولن عامل این کودتا، جرقه این تنش بود و در یک سال و نیم اخیر مساله خرید سیستم پدافند هوایی اس-400 از روسیه توسط ترکیه به اختلافی جدی بدل شده است.

به طوری که وزارت خزانه‌داری آمریکا روز دوشنبه در راستای تنبیه ترکیه بر سر خرید سیستم موشکی سطح به هوای «اس -400» از کشور روسیه، اعلام کرد که نام «حوزه ریاست صنایع نظامی ترکیه» و 4 نفر از مقامات ارشد این نهاد نظامی به فهرست اشخاص و نهادهای تحت تحریم دفتر کنترل دارایی‌های خارجی (اوفک) افزوده شده است.

هر چند سال گذشته رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه و مولود چاووش اوغلو وزیر امور خارجه این کشور آمریکا را به بستن پایگاه "اینجیرلیک و کورجیک" تهدید کرده بودند اما با آغاز روند تحریم دیگر خبری از این سخنان مقامات ترک نیست.

خبرگزاری تسنیم، با هدف بررسی دلایل تحریم های آمریکا علیه ترکیه گفتگویی را با "فرهاد اونلو" نویسنده، روزنامه نگار و مجری کارشناس تلویزیون ترکیه انجام داده است. اونلو یکی از مقاله نویسان روزنامه ینی شفق و دیلی صباح است، مشروح این گفت و گو و تحلیل های او در ادامه از نظر می گذرد:

تسنیم: همانطور که می‌دانید وزارت خزانه داری آمریکا صنایع دفاعی ترکیه، «اسماعیل دمیر» رئیس آن و 4 نفر از کارکنان این سازمان را به بهانه خرید سامانه موشکی اس -400 از روسیه تحریم کرده است. گفته می‌شود علی رغم تلاش ترامپ در 2 سال اخیر برای ممانعت از اعمال تحریم علیه آنکارا، با ریاست جمهوری بایدن روند این موضوع جدی تر هم خواهد شد. مساله تحریم‌ها بر روابط آنکارا و واشنگتن به عنوان دو کشور که در منطقه ائتلاف دارند، چه تأثیری خواهد داشت؟

اونلو: همانطور که می دانید ترامپ اعلام کرده بود لایحه تحریم ترکیه را وتو خواهد کرد. سنای آمریکا نیز پس از مجلس نمایندگان با رای موافق دو سوم اعضا لایحه مذکور را تصویب کرد.

نباید تصور کنیم که ترامپ فقط به خاطر علاقه شدید به ترکیه می خواست لایحه را وتو کند. به نظرم بیشتر به خاطر مخالفت با دولت بایدن این موضوع را مطرح کرد.

تحریم ترکیه در بحث سیاست خارجی ممکن است برای جو بایدن اولین چالش باشد. به طور کلی ترامپ تا روز مراسم سوگند که در تاریخ 24 دسامبر برگزار خواهد شد در خصوص بایدن موضع مخالف اتخاذ کرده و برعکس وی رفتار خواهد کرد. به همین دلیل ترامپ تلاش خواهد کرد که تاثیر گذاری تحریم ها علیه ترکیه را کاهش دهد. ما منتظریم این اتفاق رخ دهد. بعلاوه ترکیه برای این موضوع آمادگی دارد.

این گونه تحریم ها قبلاً بود و عملاً هم وجود داشت. اسماعیل دمیر، رئیس سازمان صنایع دفاعی هم این موضوع را بیان و اشاره کرد که در عمل محدودیتها وجود داشت؛ به همین خاطر تاثیرگذاری این تحریم زیاد نخواهد بود. وی همچنین گفت بخش لجستیک و تدارکات سازمان مربوطه از این تحریم زیان فراوانی نخواهد دید.

با نگاه کلی به این مساله مشخص می شود که این تحریم فقط بخاطر خرید سامانه اس-400 نیست و به افزایش روز افزون تاثیرگذاری ترکیه در سوریه، قفقاز و منطقه و همچنین به حرکت مستقل ترکیه از ناتو ارتباط دارد.

رفتار مستقل آنکارا هم بخاطر فعالیت های عضو سلطه گر ناتو یعنی آمریکا برعلیه ترکیه است. به همین دلیل این موضوع نباید فقط به  خرید سامانه دفاعی ربط داده شود.

در مورد اسماعیل دمیر قبل از هرچیز یادآوری قضیه هالک بانک برای خوانندگان ایرانی ضروریست. آمریکا محمت هاکان آتیلا، معاون مدیر کل سابق هالک بانک را دستگیر و به حبس زندان محکوم کرده بود.

وی در دادگاه اعتراف نکرد و وقتی به ترکیه برگشت بعنوان رئیس بورس استانبول منصوب شد. در مورد تحریم نیز مشاهده می شود که آمریکا همان روش را اجرا می کند. یعنی این کشور قصد دارد رئیس و مدیران اجرایی سازمانی که تحت رهبری اردوغان، رئیس جمهور ترکیه در زمینه اقتصادی و صنایع دفاعی می خواهد به طور مستقل فعالیت کند را مجازات کند.

به نظر من ممکن است قضیه هاکان آتیلا مجدداً تکرار شود. ترکیه در این مورد به آمریکا بیش از حد اعتماد کرد به همین دلیل مسئله دستگیری و بازداشت هاکان آتیلا رخ داد. به نظرم سازمان صنایع دفاعی ترکیه تدابیر لازمه را اتخاذ خواهد کرد.

تسنیم: پیش تر رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه گفته بود که در صورت اعمال تحریم ها فعالیت پایگاه هوایی اینجیرلیک و کورجیک را متوقف خواهد کرد. آیا چنین چیزی محتمل هست. پاسخ ترکیه در مقابل تحریم آمریکا چه خواهد بود؟

اونلو: اگر بخواهم شفاف بگویم در دکترین "مصلحت دولتی" بستن پایگاه اینجیرلیک و کورجیک می تواند آخرین راهکار برای دولت ترکیه مقابل آمریکا باشد.

ترکیه به این راحتی اقدام به بستن این دو پایگاه نظامی نخواهد کرد. اینجیرلیک و کورجیک مانند یک برگ برنده برای ترکیه مقابل واشنگتن است که فقط با تشدید تحریم ها می تواند از آن استفاده کند.

همانطور که می دانید تحریم های کاتسا ابعاد مختلفی دارد و این تحریم ها می تواند تشدید شود، این موضوعی است که به دولت بایدن مربوط است. به نظر می رسد تحریم های سنگینی اعمال نشود.

بستن اینجیرلیک و کورجیک یکی راهکارهای ترکیه به عنوان اقدام مقابله به مثل بوده است. اما تحریم های فعلی نمی تواند آنکارا را به بستن این دو پایگاه ترغیب کند.

مساله دیگر موضوع اف 35 هاست که ‏آمریکا، ترکیه را از برنامه تولید مشترک جنگنده اف-35 حذف کرده است. ترکیه بابت تولید این جنگنده ها هزینه های بسیاری را متحمل شده است. واشنگتن در موضوع اف 35 بی عدالتی کرده و رویکردی دوگانه در پیش گرفته است.

مثلاً آمریکا به اسرائیل اف 35 صادر می کند، این در حالی است که آن ها در پروژه تولید اف 35 هیچ اشتراکی نداشته و عضو ناتو هم نیستند، از طرفی موضوع ارسال این جنگنده به امارات نیز مطرح است.

آمریکا صرفاً برای برافروختن خشم ترکیه چنین سیاستی را در پیش گرفته است که هیچ همخوانی با دیپلماسی ندارد.

تسنیم: این تحریم‌ها چه تأثیری بر اقتصاد ترکیه خواهد داشت؟

اونلو: در خصوص اقتصاد به طور کلی باید گفت که ساختار اقتصادی ترکیه مدت هاست که شکننده شده است. اما ترکیه با ائتلاف با برخی کشورها مانند قطر و آذربایجان در منطقه، سیاست اقتصادی مطلوبی را پیش برده است.

اگر برخی تهدیدات اقتصادی آمریکا را به یاد بیاوریم مثلاً توییت آگوست سال  2018 ترامپ که اقتصاد ترکیه را هدف داده بود، می توانیم دریابیم هیچ کدام از این تهدید ها نتیجه ای برای آمریکا نداشته است و حالا صنایع دفاعی ترکیه را مورد هدف قرار داده‌اند.

صنایع دفاعی ترکیه در سال های اخیر پیشرفت مطلوبی داشته است، حتی هم اکنون در مرحله صادرات قرار دارد. اگر تحریم های آمریکا علیه ترکیه در چارچوب صنایع دفاعی باشد نمی تواند تاثیر زیادی در اقتصاد کشور بگذارد. اما اگر در ابعاد دیگری تحریم های ترکیه را ادامه دهند، دولت ترکیه نیز برای مقابله با آن برنامه های خود را حاضر خواهد کرد.

تسنیم: با نگاه اجمالی به واکنش دو سال اخیر آمریکا نسبت به خرید سامانه اس 400 توسط ترکیه از روسیه در می یابیم که موضوعی که واشنگتن را ناراحت می کند صرفاً خرید این سیستم دفاعی نیست بلکه آمریکا از روابط ترکیه و روسیه ناراضی است. تحلیل شما چیست؟

 اونلو: بله درست است. پیشتر هم به این موضوع اشاره کرده بودم. مخالفت آمریکا صرفاً به موضوع اس 400 محدود نمی شود بلکه به ائتلاف استراتژیک ترکیه با روسیه نیز مربوط است، مثلاً ترکیه با روسیه در  موضوع سوریه به خصوص ادلب ائتلاف دارد، البته ائتلاف آنکارا و تهران را هم نباید فراموش کرد، آمریکا از روابط ایران و ترکیه هم ناراحت است.

بسیار واضح است که ناتو و آمریکا ازروند آستانه خشمگین هستند. اینکه یکی از اعضای ناتو وارد ائتلاف با کشورهای دیگری شود، برای آنها (اعضای ناتو) مورد قبول نیست. اما با گذشت زمان مشاهده می کنیم هم ناتو تغییر کرده هم ترکیه؛ ناتو نمی تواند از ترکیه انتظار همکاری همه جانبه داشته باشد زیرا بسیاری از اعضای این سازمان به خصوص فرانسه، سیاست خود را علیه ترکیه در پیش گرفته اند.

به همین دلیل ائتلاف های منطقه ای ترکیه تاثیرگذار بوده است. البته این را هم نباید فراموش کنیم که دولت جدید آمریکا به دنبال پیدا کردن راهی برای سازش با ایران است، اما از طرفی روسیه را مانند چین به عنوان تهدیدی مقابل ناتو می بینید. برای همین استراتژی فشار حداکثری علیه روسیه را در نظر دارد.

البته راهکار بایدن در مقابل ایران هر چه باشد حتی اگر مذاکراتی هم صورت بگیرد باز نمی تواند نتیجه مطلوبی داشته باشد، زیرا وجود اسرائیل مانع این امر است، اسرائیل همیشه نقش بازی به همزن را داشته که در ترور محسن فخری زاده علناً آن را مشاهده کردیم.

تسنیم: در کنار موضوع تحریم ترکیه از سوی آمریکا، زمزمه های تحریم های احتمالی علیه آنکارا از سوی اتحادیه اروپا بر سر موضوع مدیترانه شرقی نیز به گوش می رسد. چرا موضوع مدیترانه شرقی لاینحل مانده است؟ اقدام ترکیه برای رهایی از انزوا در مدیترانه شرقی چه خواهد بود؟

اونلو: در موضوع مدیترانه شرقی شاهد نوعی بی عدالتی هستیم، انتقال نظامیان به جزیره میس و رفتار غیر دیپلماتیک یونان مقابل ترکیه نمی تواند آنکارا را تحریک کند، در این میان شاهد رفتارهای ضد ترکیه ای فرانسه هم در موضوع مدیترانه شرقی و هم موضوع قره باغ بوده ایم. به خصوص اینکه پاریس در جهت تحریک ایروان حرکت می کرد.

اما در مدیترانه شرقی روند تقسیم انرژی میان دولت ها وجود خواهد داشت و این تقسیم انرژی در سیاست اتحادیه اروپا و آمریکا در مقابل ترکیه تاثیرگذار می شود.

واقعیت این است که ترکیه زمانی در مقابل اتحادیه اروپا به ارزش های جهانی از بعد دموکراسی توجه بسیاری داشت، اما امروزه در روابط ترکیه با اتحادیه اروپا و یا با هر کشور دیگری حتی روابط تهران و آنکارا بیشتر از ارزش ها، منافع دولتی در اولویت است.

این موضوع در همه کشورها مشهود است. با توجه به اینکه کشورهای اطراف مدیترانه شرقی بر حسب منافع خودشان رفتار می کنند به طور طبیعی ترکیه نیز با توجه به منافع ملی خود در این بستر ایفای نقش می کند.

توجه دولت ها به منافع ملی مساله مدیترانه شرقی را لاینحل کرده است. اگر هر یک از دولت ها امتیازاتی از منافع خود دهند مساله مدیترانه شرقی به نتیجه مطلوب می رسد.

انتهای پیام/