نقش هنر نمایشی تئاتر در جلوگیری از بروز مشکلات فرهنگی و اجتماعی در جامعه چیست؟
گروه استانها_ اجرای تئاتر با حفظ پروتکل‌های بهداشتی در دوران کرونایی می‌تواند نیازهای روانی و اجتماعی مخاطبان و اعضای اجتماع را پاسخ دهد و از بروز مشکلات به اصطلاح پساکرونایی در حوزه فرهنگی و اجتماعی جلوگیری کند.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از قزوین، نقش تئاتر و تاثیر آن بر رفتارهای اجتماعی از دیرباز مورد توجه بوده بنابراین تئاتر را می‌توان از ارکان اصلی مولفه‌های اجتماعی دانست، اجرای زنده در مقابل دیدگان حاضران آن هم در چند قدمی محل اجرا، می‌طلبد که هنرجو استادانه با تمامی جوارح حس موضوع را انتقال دهد.
اهمیت تئاتر از آن جایی مورد توجه قرار می‌گیرد که بیننده واقعیت عینی را لمس کرده و آن را با تمامی ویژگی که کارگردان در نظر دارد حس می‌کند به علاوه صحنه‌ای که کارگردان می‌کوشد داستانی را در قالب یک موضوع اجتماعی جاری سازد با نقد آن موضوع می‌تواند پیشنهادی برای رفع مسئله اجتماعی ارائه کند.
گستردگی کارکردهای اجتماعی تئاتر و نقش آن در مناسبت‌های مختلف نشان از انعطاف پذیری و پویایی این هنر فاخر دارد، هنری که در شرایط و حوادث مختلف جوامع بشری حاضر می‌شود، همراه پیدا می‌کند، ایفای نقش می‌کند و خالق هنری مملو از راهکار اجتماعی است.
حال با توجه به شرایط کرونایی حاکم بر جامعه و محدودیت‌‌های حاصل از آن سوال این است که آیا می‌توان این فعالیت هنری و تاثیرگذار را در شرایط خاص کنونی ادامه داد؟
محدثه اردکانی نخستین کارگردان اجرای محیطی تئاتر در استان قزوین در گفت‌وگو با خبرنگار تسنیم در قزوین با بیان اینکه سومین اثر وی به نام "مستزاد" (یک نوع قالب شعری و در لغت به معنای اضافه شده) در همین ایام کرونا شروع به کار کرده است اظهار داشت: اما چرا با وجود این شرایط شروع به کار کردم صرف نیاز اجتماعی انسان به تعامل است، تعاملی که نه تنها در تئاتر اتفاق می‌افتد بلکه می‌تواند تبدیل به کارگاهی برای درک صحیح مفهوم این تعامل شود و نتیجه چیزی جز رشد ادراک اجتماعی در گروه به واسطه گروهی زیستن و گروهی تجربه کردن نخواهد بود.
وی افزود: به خاطر دارم روزی را که برای انتخاب اجراگران بخش‌های فرم اجرای مستزاد، جلسه مصاحبه برگزار کرده بودم گمانم بر این بود که به واسطه ویروس کرونا افراد زیادی راغب به حضور در فرایند اجرایی نباشند در حالی که بر خلاف تصور خودم قریب به 100 نفر برای شرکت در مصاحبه حاضر شده بودند، آن روز بود که متوجه شدم افراد زیادی اهمیت ایجاد این سازوکار‌های اجتماعی را دریافت کرده‌اند.
اردکانی با بیان اینکه در این دوران که هر انسانی، فارغ از جغرافیا، سیاست و فرهنگ عامه از نظر اقتصادی و روانی تحت فشارهای فراوانی قرار گرفته، هنر و مولفه‌های هنری می‌تواند برای روزهایی به مراتب سخت از دوران کرونایی راهکار موثر باشد تصریح کرد: تئاتر فرایندی اجتماعی برای مخاطبان و گروه نمایشی شکل می‌دهد که می توان یکی از راهکارهای پیش رو در حال و آینده باشد.
این هنرمند قزوینی در ادامه با اشاره به روند تمرین تا اجرای اثر "مستزاد" تصریح کرد: گروه ما حدود چهار ماه در خانه هنرمندان استان قزوین که محل اجرای ما بود تمرین مستمر داشتند تا بتوانیم مستزاد را برای اجرا آماده کنیم؛ مستزاد در رابطه با خانواده‌ای است که می‌خواهند مهاجرت کنند و درگیر مسائل مهمی هستند.
وی عنوان کرد: مخاطب با گرفتن نقش در اول اجرا وارد آن خانه می‌شود، بخشی از متن اجرای مستزاد از دغدغه و زندگی خود بازیگران نگاشته شده و علاوه بر تمرینات معمول تئاتر، تمریناتی نیز براساس معماری محل اجرا داشتیم.
اردکانی با بیان اینکه اکنون تئاتر "مستزاد" آماده اجرا است اما به سبب تعطیلی‌ها و شرایط موجود از اجرا بازماندیم افزود: مستزاد همانند دو پروژه پیشین ما یک اجرای محیطی است، این گونه از اجرا در محیطی متناسب با اثر و محیطی خارج از سالن های تئاتر به اجرا در می‌آید به عنوان مثال بخش‌هایی از اثر چهار پاره نمایشی که سال گذشته در کلیسای کانتور شهر قزوین به اجرا در آوردم در داخل کلیسا و بخش‌هایی هم در محیط بیرون کلیسا اجرا شد.
این بانوی هنرمند قزوینی گفت: این گونه از اجرا به دلیل توانایی در ایجاد فضا و محیط مختلف و در نظر گرفتن مخاطبان محدود می‌تواند بهترین راهکار برای دو مهم باشد؛ نخست حفظ سلامت مخاطبان و گروه اجرایی که به واسطه محیط گسترده اجرایی، فضای باز و رعایت پروتکل های بهداشتی، امنیت بهداشتی معقول و صحیح را ممکن می‌سازد چرا که از نظر ساختار، معمولا این گونه اجرایی دارای تعداد محدودی مخاطب است، دیگر اینکه به واسطه همین امنیت بهداشتی می‌توان نیازهای روانی و اجتماعی مخاطبان تئاتر و اعضای اجتماع را پاسخ گفت و از بروز مشکلات به اصطلاح پسا کرونایی در حوزه فرهنگی و اجتماعی جلوگیری کرد.
وی افزود: اگر بخواهم از مهم‌ترین ویژگی "مستزاد" بگویم باید به کاربرد گفتمان و نحوه وجودش در این اثر اجرایی اشاره کنم؛ تکیدگی و انزوا از ویژگی‌های محسوس عصر کرونا است و تبعات ناشی از آن می تواند آثار مخرب و دراز مدتی در نحوه زندگی اجتماعی مردم به جا بگذارد و فرصت گفتمانی که این گونه از اجراها در اختیار مخاطب قرار می‌دهد، فرصتی است که کمتر امکان بروز در جلسات و اتفاقات مشابه دیگر وجود دارد.
اردکانی ادامه داد: این گفتمان دارای ویژگی‌هایی از جمله مخاطب‌هایی است که بر اساس ساختار نمایشی یک اجرا به گفت‌وگو وا داشته می‌شوند، از جامعه آماری به خصوصی انتخاب نشده و از میان تمامیت اجتماع حضور یافته‌اند، آشنایی پیشین و نسبتی با یکدیگر ندارند و در یک شهر زندگی می‌کنند، هر کدامشان از بخش‌ها و موقعیت‌های مختلف شهر با سطوح اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی مختلف گرد آمدند و موضوع مشترک می‌تواند گفت‌‌وگوی میان آن‌ها را از جهات مختلفی بررسی کند.
این بانوی هنرمند قزوینی تصریح کرد: دیگر اینکه این گونه اجرایی، کنشگر است و این یعنی مخاطب نسبت به مسائل مختلف و بحران های موجود در اثر نمایشی واکنش نشان می‌دهد و این واکنش‌های ما به ازای یک پدیده ی غلط اجتماعی است، برای مثال نمایشی با موضوع حفظ محیط زیست به بررسی رفتاری مانند ریختن زباله در سطح شهر می‌پردازد و به فراخور طراحی مخاطبِ کُنشگر، بر آن می‌شود که رفتار صحیح را حین اجرا از خود بروز دهد لذ با بررسی ساختار روانشناسی عمومی می‌توان این مهم را از راهکارهای صحیح تغییر رفتار ناهنجار دانست.
انتهای پیام/ح
