اوج هنر معماری ایرانی در حرم شاهچراغ (ع) نهفته است

به گزارش خبرگزاری تسنیم از شیراز، یکی از نقاط و جاذبه‌های زیبای کلانشهر شیراز و حتی با جرات استان فارس حرم مطهر حضرت شاهچراغ(ع) است که آینه‌کاری‌ها و نقش و نگارهای آن چشم هر ببیننده‌ای را به خود خیره می‌کند.

این مکان که در سال‌های اخیر با روند توسعه‌ای همراه بوده همواره ملجا و پناهگاه مردم شیراز و استان فارس بوده است و همواره به عنوان محور اصلی گردشگری مذهبی در این شهر یاد شده است.

معماری بی‌نظیر حرم احمدی و محمدی (ع) برگرفته از معماری سبک صفوی، زندیه و قاجاری و چشم‌نواز و سبب آرامش روح است. این نوع معماری در هر مکان دیگری گیرایی خاصی دارد و اینجا با جذابیتی مضاعف دیدگان هر انسانی را مبهوت و مجذوب می‌کند.

هنرهای به کار رفته در این مکان مقدس از اوج عظمت هنر اسلامی حکایت دارد و در پس این بنای معنوی معرفتی نهفته است. پیشینه ساخت حرم برای حضرت شاهچراغ (ع) به قرن 6 هجری در زمان اتابکان باز می‌گردد.

در آن زمان توسط حاکم وقت حرم کوچکی بر مدفن حضرت شاهچراغ (ع) قرار می‌گیرد تا اینکه در زمان آل مظفر تاشی خاتون مادر ابواسحاق اینجو گنبد و بارگاه باشکوهی را بر آن بنای قبلی می‌افزاید که گنبد آن با 72 ترک بزرگترین گنبد موجود در ایران بوده است.

زلزله سال 997 سبب تخریب بنای بارگاه و گنبد می‌شود و دوباره توسط حاکم وقت احیا و مرمت می‌شود این روند مرمتی و احیا ادامه داشته تا اینکه 15 سال قبل از انقلاب بازارچه میان حرم احمدی و محمدی تخریب و دو حرم به هم متصل می‌شود.

ساختمان حرم احمدی 2 هزار متر و ساختمان حرم محمدی هزار متر است و از دیوارهای سنگی و گچی برای ساخت این دو حرم استفاده شده که ضخامت این دیوارها در نزدیکی ضریح و گنبد 4 در 4 متر است.

حرم مطهر احمدی و محمدی دو طبقه است که در طبقه دوم حجره‌هایی پیرامون حرم واقع شده که  140 حجره است که در حال حاضر کاربری اداری پیدا کرده و با احتساب این حجره‌ها ارتفاع حرم به 13 متر می‌رسد.

گنبدهای حرم مطهر احمدی و محمدی از نکات بارز و شاخص معماری حرم است چرا که بر خلاف همه گنبدهایی که در ایران به شکل نیم دایره ساخته می‌شود به صورت غنچه گل و معروف به گنبد غنچه‌ای است.

این نوع گنبدها از نظر زیبایی و ظرافت متمایز با بقیه گنبدهای ایران است و طراحی، محاسبه و کار تزئین روی آن سخت‌تر است. گنبد حرم احمدی 16 ترک و گنبد حرم محمدی 24 ترک است و علت زوج بودنش هم برای قرینه شدن طرح‌ها است.

در گنبد احمدی طرح‌های اسلیمی با گل‌های خطایی و کاشی الوان به کار رفته و وجود رنگ‌های لاجورد، فیروزه‌ای، آبی، زرد، سفید و سبز به زائران آرامش خاصی می‌دهد. طرح گنبد سید میرمحمد متفاوت است از مربع شکل یا معلقی استفاده شده و خود کاشی هم از نظر حجم و ضخامت متفاوت است.

ارتفاع گنبد حرم احمدی 16 متر است و دو گلدسته دارد روی آن طرح معلقی به صورت اسماءلله و اسم حضرت علی (ع) در آن به کار رفته است. این گل دسته‌ها به موذن‌گو ختم می‌شود که یک اتاق 8 ضلعی است و بیرونش از مس و آب طلا درست شده است.

در حرم احمدی و محمدی می‌توان انواع هنرهای سنتی و اصیل را از معرق کاری، معلقی، کاشی‌کاری و غیره را دید. در نمای خارجی حرم و ایوان‌ها از گل آجرها استفاده شده و در قسمت‌های مختلف از  جمله سقف ایوان از کاشی معرق استفاده شده که شکل‌های اسلیمی دارد.

حرم احمدی و محمدی 5 سر در اصلی دارد که 2 سر در قدیمی در ضلع غربی حرم، دو سردر در ضلع شمالی و جنوی و یک سردر هم  در ضلع شرقی حرم واقع شده است که در سقف این سر درها از شکل مقرنس استفاده شده و طراف آن دو راهرو است.

با وارد شدن به حرم آینه‌کاری‌ها تکثری صادقانه از آدمی را نشان می‌دهند که با نزدیکی به ضریح به وحدتی آرامش گونه می‌رسد و رمز استفاده از آینه‌کاری در فضای داخلی حرم نیز همین تاثیر فضای معنوی بر زائران است.

در آینه‌کاری‌های حرم احمدی و محمدی ظرافت بسیاری به کار رفته به گونه‌ای که گاه در یک فضای یک در یک متر بیش از 13 هزار قطعه آینه به کار گرفته شده و روی این آینه‌ها طرح‌های سلیمی و خطایی استفاده شده است.

علاوه بر آینه‌کاری، در حرم احمدی و محمدی و به ویژه در شبستان امام خمینی هنر گچ‌کاری با استفاده از آیات قرآن و هنر گره استفاده شده که زیبایی خاصی به این قسمت از حرم بخشیده است. نمای دیگر حرم که زیبایی معماری حرم را کامل کرده است، پنجره‌های چوبی مشبک با شیشه‌های رنگی است که در روز و هنگام تابش آفتاب زیبایی را دو چندان می‌کند.

در گذشته در حرم احمدی دو در نقره‌ای قلمزنی شده بود که امروزه در موزه حرم نگهداری می‌شود و درهای کنونی حرم احمدی و محمدی از جنس طلا است که با طرح میناکاری تزئین شده است و درهای قدیمی به دلیل فرسودگی در موزه است.

ضریح حضرت از جنس نقره با طرح قلمزنی است که متعلق به 50 سال پیش است اما داخل ضریح هنر خاتم به کار رفته و متعلق به 15 سال پیش است.

حرم احمدی و محمدی (ع) نگین درخشان شهر شیراز و شاخصی از معماری اسلامی و ایرانی است که نه تنها ملجایی برای زائران ایرانی و غیرایرانی است بلکه گردشگران خارجی بسیاری را به خود جذب می‌کند. دل‌های بسیاری با نگریستن به این گنبد و ضریح امیدی دوباره می‌یابند امیدی که تاثیر معنویت و معماری خاص حرم است.

انتهای پیام/424/ح