نظریه مرحوم مصباح درباره اندیشه‌ای که ولایت فقیه را انتخابی می‌داند نه انتصابی

به گزارش خبرنگار فرهنگی باشگاه خبرنگاران پویا، یکی از فعالیت‌های علمیِ‌ آیت الله مصباح یزدی در طول مدت عمر شریف‌شان تأسیس مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) بود که در سال 1372 صورت گرفت. این مجموعه آموزشی از طلاب حایز شرایط به صورت داوطلب در قالب آزمونی، سنجش به عمل آورده و کسانی که شرایط شرکت در رشته‌های این مؤسسه را داشته باشند به عنوان دانش‌پژوه این مؤسسه مشغول به تحصیل می‌شوند. این مؤسسه بیش از 14 رشته در مقطع کارشناسی دارد. گروه‌های علمی از قبیل روان‌شناسی، علوم سیاسی، علوم تربیتی و... را شامل می‌شود.

حجت الاسلام محمود رجبی قائم مقامط آیت الله مصباح در مؤسسه امام خمینی (ره)  را بر عهده داشت. وی  به مناسبت ایام رحلت این اندیشمند جهان اسلام  در گفت و گو با تسنیم درباره موضوع انتصابی یا انتخابی بودن ولایت فقیه در اندیشه آیت الله مصباح سخن گفت.

وی گفت: آیت‌الله مصباح معتقد بود نظریۀ ولایت فقیه از مسائل اصولی اسلام محسوب می‌شود؛ گفتمان ایشان بر خلاف نظریاتی بود که ولایت فقیه را به مثابۀ حکمی فقهی می‌دانست. نظرشان این بود همان ولایتی که برای خدا، رسول خدا و بعد برای امامان معصوم علیهم‌السلام است، در عصر غیبت برای نزدیک‌ترین فرد به امام معصوم ثابت است و این امر هم استدلال قرآنی و هم استناد روایی داشت. بر این اساس هیچ کسی حق حاکمیت بر مردم ندارد، مگر خداوند متعال و یا برای فردی که خداوند حقی را برای او قائل شده باشد. طبق آیات و روایات، این حق برای پیامبر (ص) و اهل بیت (ع) ثابت است. در روایتی از امام صادق (ع) آمده است ... مَنْ کانَ مِنْکمْ مِمَّنْ قَدْ رَوَی حَدِیثَنَا و نَظَرَ فِی حَلَالِنَا و حَرَامِنَا و عَرَفَ أَحْکامَنَا فَلْیرْضَوْا بِه حَکماً فَإِنِّی قَدْ جَعَلْتُه عَلَیکمْ حَاکماً؛ سراغ کسی از خودتان (از شیعیان) بروند که حدیث ما را روایت می‌کند و به حلال و حرام ما می‌نگرد و احکام ما را تشخیص می‌دهد. پس در این صورت باید به حکم او تن دهند، زیرا من او را بر شما حاکم قرار دادم.

وی افزود:‌ ایشان معتقد بود ولیّ فقیه صاحب عصمت و علم کامل نیست، اما اطاعت‌پذیرترین فرد نسبت به امام معصوم است، لذا شواهد، حاکی از تأیید و نصب ایشان دارد. بنابراین مشروعیت ولایت فقیه، مشروعیت الهی است؛‌  این نظریه در مقابلِ نظریه‌هایی است که می‌گویند مردم به هرکه رأی دهند،‌ او حاکم اسلامی می‌شود و حاکمیت در واقع انتخاب یا بیعت و حداکثر یک حکم فقهی دین است.

رجبی با اشاره به اینکه آیت الله مصباح معتقدند سکولاریزم پس از پیامبر (ص) در حکومت اموی رخ داد تا دین را از سیاست جدا کنند،‌ گفت: ولایت فقیه از اصول اسلام است و نظریه‌هایی که ولایت را الهی نمی‌داند، بازگشت به سکولاریسم است.

وی با طرح این سؤال که آیا مشروعیت ولایت از سوی خداست یا رأی مردم،‌ گفت: آیت الله مصباح معتقد بود ولایت فقیه بر اساس منطق دین از سوی خدا است. یک بحث این است که شناخت مصداق ولیّ فقیه چگونه شکل می‌گیرد. به مصداق که می‌رسد، عنوان می‌شود چگونه باید مصداقش تعیین شود. در این شرایط مجلس خبرگان در شناسایی مصداق و معرفی مصداق نقش ایفا می‌کنند نه اینکه آنها مشروعیت دهند. مشروعیت برای ولیّ فقیه است،‌ مصداقش را از کجا تشخیص دهیم و از کجا بفهمیم چه کسی دارای ویژگی‌ها و صلاحیت لازم است؛ در اینجا نقش مجلس خبرگان برجسته می‌شود. بنابراین آنها مشروعیت را تعیین نمی‌کنند بلکه می‌خواهند مصداق ولیّ‌ فقیهی که از سوی خدا تعیین شده مشخص کند. عقل هم حکم می‌کند در عصر غیبت باید فردی الهی باشد تا ولایت مردم را بر عهده گیرد.

انتهای‌پیام/