یادداشت روزنامه جمهوریت: جهانِ عرب، اسرائیل و  ترکیه؛ آیا آنکارا پیشگام غرب آسیاست؟

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، سفر امیر قطر به عربستان سعودی به منظور شرکت در نشست کشورهای عضو شورای همکاری کشورهای خلیج فارس، اتفاق مهمی بود که در رسانه های ترکیه، بازتاب گسترده ای پیدا کرد.

اغلب روزنامه های امروز چاپ آنکارا در صفحه نخست به این موضوع پرداخته و برخی از تحلیل گران ترک، بر این باورند که این توافق را باید یک گام استراتژیک مهم برای تحولات آتی منطقه بدانیم.

در همین حال، برخی از کارشناسان نیز معتقدند که این مساله را نباید صرفاً از منظر مسائل جهان عرب تحلیل کرد و باید ارتباط آن با تیم جدید دولت آمریکا و درخواست های رژیم صهیونیستی را نیز به درستی ارزیابی کرد.

اگر چه برخی از تحلیل گران در رسانه های ترکیه، پایان تحریم های شورای همکاری خلیج فارس علیه قطر را به عنوان یک اتفاق میمون و مبارک قلمداد کرده اند، اما برخی از دیپلمات ها و کارشناسان امنیتی، نگرانی هایی در مورد آینده روابط ترکیه با جهان عرب دارند.

مدحت رنده، سفیر اسبق ترکیه در قطر، در این مورد گفته است: «اتفاقی که روی داد، می تواند برای دیپلماسی ترکیه در منطقه، بسیار مفید باشد و حتی می تواند هموار کننده راه عادی سازی روابط ترکیه با امارات متحده عربی و مصر شود. اما نباید فراموش نکنیم که بازیگر مهمی به نام امارات متحده عربی، به اندازه دیگر کشورهای شورای همکاری، دوستدار ترکیه نیست. دیدید که انور قرقاش رسماً خواستار آن شد که ترکیه در کار و بار کشورهای عربی دخالت نکند. من تصور می کنم بعید نیست در آینده ای بسیار نزدیک، با فشارهای امارات، برای برچیده شدن پایگاه نظامی ترکیه در قطر، اصرار شود.»

بارش دوست اَر تحلیل گر روزنامه جمهوریت که در هفته های اخیر، تحلیل های فراوانی در مورد روابط ترکیه با کشورهای عربی و رژیم صهیونیستی اسرائیل نوشته، در یادداشت امروز خود به بررسی این موضوع پرداخته است.

جهانِ عرب، اسرائیل و  ترکیه

همچنان که انتظار می رفت، قطر و عربستان سعودی توافق کردند که به اختلافات پایان داده و روابط خود را عادی کنند. متعاقب توافق اولیه و حتی پیش از سفر امیر قطر به عربستان سعودی، مرزها باز شد.

ساعاتی پس از این تصمیم، امیر قطر برای شرکت در چهل و یکمین اجلاس شورای همکاری خلیج فارس به عربستان سعودی رفت.

محمد بن سلمان ولیعهد عربستان سعودی، در ورودی محل برگزاری نشست، از امیر استقبال کرد. آنان همدیگر را در آغوش گرفتند و میزبان گفت: «این تصمیم نتایج مهمی برای کشور ما و خاورمیانه خواهد داشت.»

بگذارید در آغاز، پیشینه این تنش منطقه ای مهم را بررسی کنیم:

1.روابط قطر و عربستان سعودی که از ژوئن 2017 متشنج بود، بدون نقش میانجی ها، به ایستگاه جدیدی نمی رسید. بنابر این کویت و ایالات متحده برای عادی سازی، میانجیگری کردند. اسرائیل نیز در هر مرحله مطلع می شد. این وضعیت، نشان می دهد که تأثیر ایالات متحده و اسرائیل بر جهان عرب تا چه اندازه مهم است. تلاش های میانجیگری دونالد ترامپ، رئیس جمهور ایالات متحده و داماد و مشاور وی جارد کوشنر، واقعیتی است که نباید فراموش شود.

2.عربستان سعودی، پیش قراول تحریم قطر بود. امارات متحده عربی، مصر و بحرین نیز حمایت می کردند. این تحریم دارای ابعاد دیپلماتیک و تجاری و همچنین محدودیت سفر بود. با این حال، ایالات متحده روابط خود را هم با کشورهای تحریم کننده و هم با قطر ادامه داد. او نخواست در جریان تنش بین اعراب، طرف کسی شود.

3.دلیل تحریم قطر، از سوی کشورهای تحریم کننده، حمایت این کشور از تروریسم اعلام شد. البته منظور در اینجا حمایت قطر از سازمان اخوان المسلمین است. اما مساله فقط اخوان نبود. علاوه بر آن، روابط نزدیک قطر با ایران، عربستان و متحدانش را نیز خشمگین کرده بود.

آیا باید در انتظار توافق قطر و اسرائیل باشیم؟

سفر امیر قطر به عربستان سعودی و پایان تحریم کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس علیه این کشور گاز فروش، اتفاق مهمی است که در مورد پیامدها و نتایج آن، می توان چندین سناریوی احتمالی را مورد بررسی قرار داد. شاید مهم ترین احتمالات از این قرار است:

1.باید این احتمال را در نظر گرفت که بعید نیست قطر نیز به آن کشورهای عربی بپیوندد که روابط خود را با اسرائیل عادی کرده اند.

2. با این گام، تلاش می شود، بر رویکرد سیاسی قطر در قبال ایران تاثیر بگذارند. یعنی می خواهند، قطری که روابط نزدیک با ایران دارد، در جبهه تشکیل شده توسط کشورهای عربی به رهبری عربستان سعودی علیه ایران، جای بگیرد.

3.اسرائیل از روابط اخیر بین عربستان سعودی و قطر خوشحال است. فشار ناچیز کشورهای عربی بر اسرائیل کاملاً برداشته شده و گویی زمینه آن فراهم آمده که جهان عرب از اسرائیل علیه ایران حمایت کند.

4. قطر و عربستان سعودی 15 روز قبل از روی کار آمدن جو بایدن صلح کردند و از طرف اعراب، پیام هماهنگی و همکاری برای بایدن فرستادند.

5. این تصمیم و اقدام مهم قطر،  بر ترکیه نیز تأثیر می گذارد. از آنجا که ترکیه با قطر روابط سیاسی، اقتصادی و نظامی قوی داشته و دوحه سرمایه گذاری های عمده ای در ترکیه دارد. همچنین یادآوری این نکته نیز مهم است که ترکیه دارای یک پایگاه نظامی در قطر است.

6. قطر در تبیین دلایل این تصمیم با مقامات ایران، مشکل خواهد داشت. زیرا تهران می داند که کشورهای عربی موافق عادی سازی روابط با اسرائیل، در واقع در جبهه پشت سر ایالات متحده آمریکا و اسرائیل جمع می شوند و فشار بر ایران را افزایش می دهند.

7.این تصمیم عربستان سعودی در یک زمان بندی معنی دار، یعنی در زمانی اعلام شد که  ریاض، هواپیماهای جنگی خود را در پایگاه کرت یونان مستقر کرد. عربستان سعودی، به رهبری کشورهای عربی، در مدیترانه شرقی، از قبرس و لیبی حمایت می کند و در عراق و مناطق دیگر نیز همواره علیه ترکیه است. این را نیز می دانیم که عربستان سعودی به منظور تضعیف ترکیه، همواره از پ.ک.ک، ی.پ.گ و گولن، حمایت کرده است.

8. مردم فلسطین بار دیگر توسط برادران عرب خود مأیوس شدند و در نیمه راه، آنان را ترک کردند. بار دیگر ثابت شد که مسئله فلسطین برای رهبران عرب اهمیتی ندارد.

9.تاکنون، ترکیه بارها ادعا کرده که نه تنها پیشگام خاورمیانه و رهبر جهان اسلام، بلکه رهبر کشورهای عربی است. اما با توافق اخیر، بار دیگر درک کردیم که این ادعاها تا چه اندازه بی اساس است.

فراموش نکنیم: بنیانگذاران جمهوری، به ویژه مصطفی کمال آتاتورک، در حوزه شناخت دین اسلام، تحلیل تحولات جهان اسلام، خاورمیانه و جهان عرب، بسیار بهتر از سنت اسلام گرای سیاسی و محافل محافظه کار عمل می کردند و بیشتر می دانستند و می شناختند.

آنها سیاست خارجی ترکیه را بر پایه این دانش، تجربه گسترده، مبانی قدرتمند و واقع بینانه، بنا کردند. بنابراین، اگر ادعا کنیم که ترکیه سخنگو و لیدر جهان عرب است، این ادعای ما، دقیقاً به همان اندازه سطحی و بی اعتبار است که کسی مدعی شود، یونان رهبر و سخنگوی جهان ترک شده است. واقعیت تلخ این است که  ایالات متحده و دو متحد استراتژیک او یعنی انگلیس و اسرائیل در خاورمیانه، نفوذی بر جهان عرب دارند که بسیار بیشتر از نفوذ ترکیه است.

منبع: روزنامه جمهوریت

انتهای پیام/