پنجمین هفته علمی تمدن نوین اسلامی افتتاح شد/ خاموشی: موقوفات، ظرفیتی مهم در تمدن‌سازی نوین اسلامی است
رئیس سازمان اوقاف و امور خیریه در افتتاحیه پنجمین هفته علمی تمدن نوین اسلامی گفت: موقوفات می‌تواند نقش مهمی در تحقق تمدن نوین اسلامی ایفا کرده و باید این ظرفیت اقتصادی را در نظام تمدنی درنظر بگیریم.
به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، مراسم افتتاحیه پنجمین هفته علمی تمدن نوین اسلامی با حضور حجت‌الاسلام و المسلمین سیدمهدی خاموشی، رئیس سازمان اوقاف و امور خیریه، حجت‌الاسلام و المسلمین غلامی، رئیس شورای سیاست‌گذاری مجمع عالی علوم انسانی اسلامی و جمعی از اهالی اندیشه در مرکز سرچشمه برگزار شد.
در ابتدای این جلسه، حجت‌الاسلام و المسلمین ابوطالبی گفت: سلسله همایش‌های تمدن نوین اسلامی چندین سال است که برگزار می‌شود و امسال پنجمین هفته علمی تمدن نوین اسلامی را پشت سر می‌گذاریم. در چهار همایش قبلی بیشتر بحث‌های موضوعی که در حوزه مطالعات تقسیم‌بندی شده بود مورد بررسی قرار گرفت که از آن جمله می‌توان به مبانی فلسفه‌های تمدن، مولفه‌های تمدن نوین اسلامی، سیرتکمیلی تمدن نوین اسلامی، ظرفیت‌های موجود برای تمدن‌سازی و ... اشاره کرد.
وی با اشاره به دیدار تمدن پژوهان با رهبر معظم انقلاب گفت: در دیداری که تمدن پژوهان با مقام معظم رهبری داشتند یکی از نکاتی که از سوی ایشان مطرح شد، این بود که به موضوعات عینی‌تر در حوزه تمدن نوین اسلامی پرداخته شود. واقعا هم باید گفت که در موضوعات نظری فعالیت بسیار خوبی صورت گرفته است. فلذا در هفته پنجم بحث‌های عینی‌تر و عملیاتی‌تر برای تحقق تمدن نوین اسلامی بررسی خواهد شد. از جمله این موضوعات می‌توان به نظام سیاسی طراز تمدن نوین اسلامی، نظام حقوقی طراز تمدن نوین اسلامی، فضای مجازی، سبک زندگی و ... اشاره کرد.
ابوطالبی با اشاره به مقالاتی که در این دوره به دبیرخانه کنگره رسیده است، گفت: از مجموع مقالاتی که محققین برای دبیرخانه همایش ارسال کردند، 30 مقاله تایید شده است که عموما هم در حد علمی و پژوهشی هستند. از بین مجموعه مقالاتی که تایید شده است، 5 مقاله به عنوان آثار برتر انتخاب شدند. مقالاتی که بالاترین نمرات را از تیم ارزیابی دریافت کردند. امیدوارم که این مسیر با قدرت بیشتری ادامه داشته باشد تا بتوانیم سریع‌تر به مبانی تمدن نوین اسلامی برسیم. امیدوارم انتظاری که مقام معظم رهبری درخصوص نظریه‌سازی و نظریه‌پردازی در حوزه تمدن نوین اسلامی دارند، سریع‌تر محقق شود.
حجت‌الاسلام و المسلمین سیدمهدی خاموشی دیگر سخنران این جلسه بود. او گفت: در این جلسه می‌خواهم درباره موضوع وقف و تمدن نوین اسلامی صحبت کنم. تمدن را باید جریان جامعه‌پذیری بشر بدانیم و نوین بودن آن ویژگی است که جامعه را پیشرو کرده و آن را از جوامع دیگر متمایز می‌کند. همانطور که در آیاتی از قرآن کریم می‌خوانیم که جامعه اسلامی باید پیشرو از سایر جوامع باشد. برهمین اساس، تمدن نوین به معنای جامعه‌ای است که در آن نظاماتی شکل داده شده است که پیشرو از بقیه جوامع است. این موضوع باید در تمام حوزه‌های نظام سیاسی، قضایی، اقتصادی، نظامی و ... وجود داشته باشد. بنابراین در هر جایی که دست بالا را داشته باشیم و به عبارت دیگر اقتدار داشته باشیم، تمدن نوین شکل گرفته است.
وی اضافه کرد: انقلاب اسلامی با 2 ویژگی مهم شکل گرفت؛ اولین ویژگی بندگی خدا و شکل گرفتن ساختار سیاسی در ظل آن و دیگری مبارزه با استکبار و طاغوت زمانه است. برای مثال، در مورد شهید سلیمانی می‌بینید که ایشان منطبق بر هر دو ویژگی انقلاب اسلامی است؛ خود را با آیات قرآن تطبیق داده و اخدود زمانه را نیز شناخت و به جنگ با آنان رفت. حال این نظام می‌خواهد پیشرفت کند و دست بالا را بگیرد. برای مثال، در حوزه اقتصاد هیچ راهی نیست مگر آنکه اقتصادمان را خودمان درست کنیم و در این راه هیچ کسی نمی‌تواند هیچ کمکی به ما بکند. در اقتصاد اسلامی بسیاری از موضوعات دیده شده است؛ برای مثال کمک به مظلوم در قالب خمس آورده شده است. در ایام شیوع ویروس کرونا گفته شد که کمک مومنانه داشته باشید. دو سوم کمک‌هایی که در سازمان اوقاف انجام شد، توسط مردم تامین شده بود و ما فقط یک سوم را خودمان تامین کردیم. بنابراین حس همگرایی در دین ما نهفته است.
رئیس سازمان اوقاف و امور خیریه در بخش دیگری از صحبت‌های خود با اشاره به نقش وقف در تمدن نوین اسلامی گفت: برای مثال، در نظام درمانی، بیش از 1100 مرکز درمانی اعم از بیمارستان و ... موقوفه است. یعنی خیلی از کسانی که صاحب مکنت بودند به نیت درمان، بخش از پول خود را معطوف ساخت بیمارستان کردند. به عبارت دیگر در نظام اقتصادی موقوفات بسیاری را پیدا می‌کنید که می‌تواند تاثیرگذار باشد. علاوه بر این، موقوفاتی را داریم که به شکل زمین است و می‌توانیم آنها را در تامین مایحتاج مردم مشارکت بدهیم؛ بدین شیوه که زیرساخت قراردادهایی بشود که به مردم کمک می‌کند. بنده بارها گفته‌ام که اگر وقف می‌خواهد کمکی به جریان دانشی در کشورمان بکند باید کاری کند که باری از تحریم‌ها را از دوش مردم بردارد. بنابراین موقوفات می‌تواند نقش مهمی ایفا کند و باید این ظرفیت اقتصادی را در نظام تمدنی درنظر بگیریم.
سیدجلال دهقانی فیروزآبادی معاون پژوهشی و استاد روابط بین الملل دانشگاه علامه طباطبایی دیگر سخنران این جلسه بود. او با موضوع تمدن نوین اسلامی و روابط بین‌الملل آینده صحبت کرد. وی در توضیح موضوع تمدن گفت: تمدن به مثابه نظم اجتماعی و نظم‌پذیری انسان‌هاست. هم‌چنین تمدن به مثابه فرهنگ و هویت فرهنگی هم تعریف شده است. با توجه به این موضوع می‌توان گفت که تمدن اسلامی تجلی و تبلور نظام باورها، ارزش‌ها و اصول اسلامی و ترکیب فعالیت‌های مسلمانان در حوزه‌های مختلف اعم از رفتار اجتماعی و سبک زندگی است. باید دقت داشت که تمدن اسلامی دو ساحت دارد، یکی ساحت مادی و دیگری ساحت غیرمادی و روحی.
وی در تعریف تمدن نوین اسلامی گفت: مقام معظم رهبری در تعریف تمدن نوین اسلامی می‌فرمایند که «تمدن نوین اسلامی یعنی احیای تفکر اسلام سیاسی.» این تمدن ویژگی‌هایی دارد که از آن جمله می‌توان به خدامحوری، جهان شمولی، جاودانگی، جامع‌نگری، اعتدال، خردگرایی، دانش‌محوری و ... اشاره کرد.
دهقانی فیروزآبادی با اشاره به روابط بین‌الملل گفت: روابط بین‌الملل دارای دو تعریف است؛ یکی دانش نظری روابط بین‌الملل و دیگری وجهه عملی روابط بین‌الملل. تمدن اسلامی بر هر دو نظر دارد. باید اشاره داشت که روابط بین‌الملل امروز هم در حوزه عمل و هم در حوزه نظر 3 ویژگی دارد؛ اولی این است که غرب محور است، به عبارت بهتر، اروپا محور و آمریکا محور است. در این ویژگی هیچ تحولی تاثیر نمی‌گذارد مگر آنکه غرب بخواهد. ویژگی دوم روابط بین‌الملل این است که سکولار است. باید تاکید کرد که هیچ علمی به اندازه روابط بین‌الملل سکولار نیست. هم‌چنین روابط بین‌الملل دولت محور است.
وی با اشاره به تزلزل روابط بین‌الملل در سایه تزلزل مولفه‌های آن گفت: باید اشاره کنم که روابط بین‌الملل هم در حوزه علمی و هم در حوزه نظری در هر 3 مولفه متزلزل شده است. اکنون در حال تجربه روابط بساغربی هستیم و اندیشمندان معتقدند که یکی از قطب‌های تعیین‌کننده، تمدن نوین اسلامی است که نقطه تمرکز آن جمهوری اسلامی ایران است.
حجت‌الاسلام و المسلمین غلامی، سخنران پایانی این مراسم بود. او گفت: در مسیر شکل دادن به تمدن نوین اسلامی افکار مختلفی وجود دارد؛ دسته اول کسانی هستند که عقب‌ماندگی‌های ایران و دنیای اسلام را تماشا کرده برای جبران آن قدم از قدم برنداشتند. در حقیقت، نه تنها تلاشی برای رفع آن ندارند بلکه قدم نهادن در مسیر پیشرفت و تمدن مبتنی بر اسلام را گناهی بزرگ می‌دانند. آنان معتقدند که در دوران غیبت از آنجا که ممکن است هر پیشرفتی با شکست مواجه شود، حرکت کردن ممنوع است. دسته دوم کسانی اند که تنها راه جبران عقب‌ماندگی‌ها را غربی‌شدن می‌دانند و هیچ باوری به توانمندی‌های ایران مسلمان ندارند. آنان تا می‌توانند ضعف‌ها را بزرگ کرده و ملت خود را عقب‌مانده می‌دانند. آنان معتقدند تا زمانی که باورها، سنت‌ها و دین را کنار نگذاریم از تمدن خبری نیست.
وی ادامه داد: دسته سوم کسانی هستند تلاش و کوشش برای پیشرفت براساس تعالیم اسلامی را یک تکلیف دانسته و عصر غیبت را عصر بی‌هویتی معرفی نمی‌کنند. این افراد به ظرفیت‌های جامعه اسلامی عمیقا باور دارند. در این بین باید بگویم که امروز در شرایطی از تمدن نوین اسلامی حرف می‌زنیم که دسته اول و دوم به هم‌افزایی رسیدند. با این حال موضع ما روشن است. ما معتقد به رسیدن به تمدن نوین اسلامی هستیم و آن را به شعاری کم عمق و سطحی تقلیل نمی‌دهیم. حال باید این سوال را پرسید که در این مسیر چه الزاماتی باید فراهم شود و چه موانعی وجود دارد؟
حجت‌الاسلام و المسلمین غلامی با اشاره به موانعی که در مسیر پیشرفت وجود دارد، گفت: اولین مانع رویکرد کاریکاتوری به دین و گرفتن بخشی از آن و رهاکردن بخشی دیگر است. مانع دوم بها ندادن به قوه اجتهاد است. اگر جامعه‌ای خود را از قوه اجتهاد محروم کند، عملا وصف اسلامی برای تمدن نوین بی‌کاربرد است. مانع سوم، ضعف خودباوری و عقلانیت است. مانع دیگر، کم بهره‌بردن از عقل ابزاری است و مانع پنجم توقف در دو راهی سنت و مدرنیته است. مانع دیگر، قانون گریزی است، تا زمانی که یک ملت تمرین قانون مداری نکند، صحبت از تمدن سازی گزافه‌گویی است. مورد دیگر، کم‌توانی در فسادستیزی است، باید بپذیریم جامعه‌ای که درگیر فساد است، برای تمدن‌سازی کم توان است. فساد جامعه را قدم به قدم به سمت تباهی می‌برد و فرصت تمدن‌سازی را از آن می‌گیرد. نگاه تشریفاتی به علم، کم توانی در استفاده از دستاوردهای تمدنی دیگران، ضعف فرهنگ نقد و ... از موانع دیگری است که در مسیر تمدن‌سازی نوین اسلامی وجود دارد.
انتهای پیام/
