گزارش| ترکیه و درک اهمیت تجارت با شرق-۱؛ کودتاهایی که از غرب آب خورد

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، ترکیه در توسعه روابط تجاری با روسیه و چین و تلاش برای فتح بازارهای عربی و آفریقایی و همچنین خیز برداشتن برای ورود مقتدرانه به آسیای میانه، به دنبال آن است که روابط اقتصادی خود را با جهان شرق، بیش از پیش تقویت کند.

جدیدترین خبرها و تحلیل‌های ایران و جهان را در کانال تلگرامی تسنیم بخوانید. (کلیک کنید)

تحلیل اطلاعات مربوط به دو بخش صادرات و واردات ترکیه، گویای این واقعیت است که کشورهای خارج از گردونه آمریکا و اروپا، می توانند برای ترکیه، بازارهای ارزشمندی باشند و فرصت های اقتصادی نوینی در اختیار فعالان اقتصادی این کشور بگذارند.

کشوری که محکوم به غرب نیست

رویدادهای جنگ جهانی نخست، انحلال امپراطوری عثمانی و تاسیس نظام جمهوری ترکیه در سال 1923 میلادی به دست مصطفی کمال، ترکیه را به کشوری تبدیل کرد که در یک نقطه جغرافیایی حساس، وظیفه سنگینی را ایفا می کرد و قرار بر این بود که این کشور، پایگاه و نقطه مهمی برای مقابله با قدرت مهمی به نام اتحاد جماهیر شوروی باشد.

بر اساس همین منطق، ترکیه بعدها به عضویت پیمان نظامی ناتو درآمد و ژنرال های قدرتمند  چهره های، امنیتی و قضایی، همواره این فرضیه را تقویت کردند که سرنوشت محتوم ترکیه، همراهی با آمریکا و انگلیس است و غیر از این شانسی برای ترکیه وجود ندارد.

با آن که موقعیت جغرافیایی ترکیه در سه حوزه مهم دریای سیاه، اژه – مرمره و شرق مدیترانه، مزیت تجاری بالایی برای ترکیه ایجاد کرده اما در سده بیستم، این ظرفیت نیز چندان مورد توجه قرار نگرفت و کاری کردند که ترکیه در اقتصاد و روابط خارجی خود، همواره دو مشی مبنایی و اصلی داشته باشد:

1. ترکیه متفق غرب است و همواره باید در کنار آمریکا و اروپا باشد و اجازه ندهد که قدرت هایی همچون روسیه و چین، اقدامی علیه منافع غرب انجام دهند.

2. ترکیه مصرف کننده و واردکننده بماند.

اما حالا، مشی فعلی آنکارا نشان می دهد که  در دوران جدید، ترکیه با درک ظرفیت بازارهای بزرگ شرق، آسیای میانه و آفریقا، به این جمع بندی رسیده که محکوم و ملزم به ماندن در مدار یگانه غرب نیست و اتفاقاً ارتباط و تجارت با جهان شرق، علاوه بر سود بالا، دردسر کمتری دارد.

در سالیان گذشته، دولت برآمده از حزب عدالت و توسعه، این واقعیت را به وضوح درک کرده که رفاقت و شراکت با غربی ها، به ویژه در حوزه اقتصاد و امنیت، چه مشکلات خاص دارد.

عصمت اینونو یار غار مصطفی کمال آتاتورک و مرد شماره 2 جمهوری ترکیه در وصف رابطه با ابرقدرت ها و به ویژه آمریکا، این رابطه را به خوابیدن در کنار خرس، توصیف کرده است.

با آن که ترکیه عضو ناتو شد تا از حملات احتمالی اتحادیه جماهیر شوروی جلوگیری کند، اما حتی یک بار، موردی مشاهده نشد که ترکیه از جانب روسیه یا چین یا دیگر قدرت های منطقه، با یک تهدید جدی روبرو شود. این در حالی است که هر کدام از کودتاها، سوءقصدها و ماجراجویی های امنیتی چند دهه اخیر ترکیه، به سفارش یکی از قدرت های ناتو انجام شده و اتفاقاً ترکیه بارها از جانب غرب، لطمه دیده است.

در تحلیل مشی سیاسی ترکیه در قبال جهان شرق و غرب، خسارات ناشی از عضویت ترکیه در بلوک غرب و عدم بهره برداری ترکیه از بازارهای جهان اسلام و کشورهای خارج از مدار آمریکا و اروپا و توجه اغراق آمیز به موضوع ناتو، می توان مقالات و مطالب متعددی نوشت. اما شاید هیچکدام از این مطالب، نتواند این واقعیت را نشان دهد که درک غلط از مزیت های غرب، چه آسیب ها و لطماتی به اقتصاد ترکیه زده است.

اگر چه  ترکیه در چند دهه متمادی در بازار واردات و صادرات، به آمریکا و اروپا وابسته بوده و از این بازارها سود برده است اما این سودآوری به قیمت دور ماندن از دیگر بازارهای جهان تمام شده و حالا شواهد نشان می دهد که ترکیه به دنبال تغییر این معادله است.

نگاهی به تابلوی واردات در اقتصاد ترکیه

در چند سال گذشته، بخش قابل توجهی از تجار و فعالان اقتصادی ترکیه، سرمایه های خود را به حوزه کار با چین و روسیه اختصاص داده اند. در شرایطی که اتحادیه اروپا، رویکرد سختگیرانه ای در قبال مسائل گمرکی و کار تجاری با ترکیه دارد و آمریکا نیز کالای خاصی از ترکیه نمی خرد، چین و روسیه، سودهای کلانی برای ترکیه ایجاد کرده اند و علاوه بر آن که سالانه چندین میلیارد کالا و مواد از این کشورها وارد ترکیه می شود، صدها پیمانکار و فعال اقتصادی ترکیه، در روسیه فعال شده و ده ها شرکت چینی هم در ترکیه روی به سرمایه گذاری آورده اند.

جدول زیر ارقام واردات ترکیه از 2014 تا 2018 میلادی را نشان می دهد.

همچنان که مشاهده می شود، از سال 2014 میلادی تا سال 2018 میلادی، نوسان واردات بین 199 تا 242 میلیارد دلار بوده است. اما نکته مهم، توجه به مبادی واردات مواد و کالا برای اقتصاد ترکیه است.

در جدول بعدی، کشورهایی نشان داده می شوند که برای ترکیه به عنوان مبدا واردات، نقش مهمی در تامین کالا، مواد، قطعات و برخی مواد مصرفی دارند. در این جدول، همچنین به میزان سهم کشورهای مزبور از کل واردات ترکیه، اشاره خواهد شد.

همچنان که در این جدول مشاهده می شود، روسیه، چین و آلمان، هر کدام با سهمی قریب به 10 درصد از کل واردات سالانه ترکیه، سهم مهمی از بازار این کشور را در اختیار دارند.

در پله های بعدی نیز آمریکا، ایتالیا و هندوستان قرار دارند. پس از آنها نیز، نام کشورهای انگلیس، فرانسه، ایران و کره جنوبی را مشاهده می کنیم. از بین 10 کشور نخست مبادی وارداتی ترکیه، جمعاً نام 5 کشور خارج از مدار آمریکا و اروپا (چین، روسیه، هندوستان، ایران و کره جنوبی) را می بینیم که ترکیه 30 درصد از کل واردات خود را از این مبادی انجام می دهد.

آمارها نشان می دهند که دولت و بخش خصوصی ترکیه در چند سال گذشته، اشتیاق و تمایل بیشتری به واردات کالا، مواد و تجهیزات از چین و روسیه نشان داده اند و اگر ترکیه بتواند در کنار واردات از این کشورها، در بخش صادرات نیز قدم های جدی بردارد، در سالیان آتی، صاحب پتانسیل تجاری بزرگی برای ارتقای همکاری با کشورهای خارج از مدار آمریکا و اروپا خواهد شد.

در بخش بعدی این گزارش، به صادرات ترکیه پرداخته و این موضوع بررسی خواهد شد که ترکیه در کدام کشورها و تحت چه شرایطی، ظرفیت های جدیدی برای واردات کالا در اختیار خواهد گرفت.

ادامه دارد....

انتهای پیام/