تراژدی قاچاق چوب در ایران| تیشه قاچاقچیان بر ریشه جنگل‌های زاگرس / تجارت سیاه قلب کهگیلویه و بویراحمد را نشانه گرفت

به گزارش خبرگزاری تسنیم از یاسوج،  گسترده بودن عرصه‌های جنگلی، کمبود نیرو و امکانات حفاظتی در کنار وجود بازار سیاه پر رونق پدیده شوم قاچاق چوب، زغال گیری موجب از بین رفتن جنگل های بلوط موسوم به طلای سبز در سرزمین زرخیز کهگیلویه و بویراحمد و زاگرس شده است.

درست است که بیشترین ظرفیت تولید چوب کشورمان در سه استان شمالی است اما جنگل های زاگرس نیز به دلیل وسعت زیاد و اینکه 40 درصد جنگل های ایران را تشکیل می دهند نیز باید به عنوان کانون اصلی برای زراعت چوب در دستور کار موسسه تحقیقات سازمان جنگل ها ، مراتع و آبخیزداری ایران قرار گیرد.

ایجاد فرصت‌های شغلی جدید، درآمدزایی برای جوامع محلی، استفاده از زمین‌های بایر، تنفس واقعی‌تر جنگل و طمع کمتر برای قطع درختان جنگلی، تامین مواد اولیه صنایع سلولزی، تامین نیاز صنایع چوبی کشور و احتیاج به واردات کمتر از دیگر مزایای توسعه زراعت چوب است که متاسفانه مسئولان کهگیلویه و بویراحمدی از این نعمت بی خبرند.

کهگیلویه و بویراحمد دارای 552 هزار هکتار مرتع و بیش از 800 هزار هکتار جنگل است. این استان با مساحتی حدود 16 هزار و 249 کیلومترمربع، سرزمینی مرتفع و کوهستانی با اقلیم سردسیری و گرمسیری در جنوب غربی ایران قرار دارد.

روایت تلخ زاگرس که جز زیبایی و نعمت به ما نبخشید و جز بی مهری و خسارت چیزی ندید…

قصه غم انگیز نابودی جنگل‌های استان کهگیلویه و بویراحمد پایانی ندارد به طوری که بخش زیادی از این جنگل‌ها به دلیل بیماری چوب سوسک‌خوار، آتش سوزی و استفاده به جای سوخت زمستانی توسط عشایر و روستائیان روبه نابودی است.

پایتخت طبیعت ایران که زیبایی اش را مدیون وجود جنگل‌های بلوط بوده که مناظر زیبا و سرسبزی را به آن داده است اکنون به آهی در دل طبیعت دوستان تبدیل شده است.

م. ح راننده خودروی پژوه 405 اهل شهر یاسوج می‌گوید: متاهل هستم و دو فرزند دارم، قبلا با خودرو مسافر کشی می‌کردم و خرج خانواده خود را تامین می‌کردم، اما از وقتی بنزین سهمیه‌ای و گران شد کارکردن با خودرو مقرورن به صرفه نیست و من هم مجبورم به هر طریقی خرج خانواده ام را تامین کنم.

وی ادامه می‌دهد: صندلی‌های خودرو را تخلیه می‌کنم و جای صندلی‌ها و صندوق عقب چوب‌هایی که از قبل به انده‌ای 20 سانتی متری بریده شدند را قرار می‌دهم هر بار که چوب به منطقه تشان در بهبهان حمل کنم حدود 800 تا یک میلیون تومان کرایه می‌گیرم.

یکی از اهالی روستای پنبه زار در بویراحمد هم می‌گوید: شبانه حدود یکصد اصله درخت در حاشیه این روستا قطع شد و معلوم نیست به کجا منتقل شدند و قطعا فرد یا افرادی در این روستا با قاچاقچیان همدستی می‌کنند.

مشهدی اسکندر درفش دیگر روستایی که شغل او دامداری است و از قطع درختان جنگل‌ها بسیار ناراحت است می‌گوید: بسیاری از روستائیان در خانه‌های خود زغال تولید می‌کنند و وقتی خویشاوندانشان از شهر‌ها برای دیدن آن‌ها می‌آیند یک یا دو گونی زغال به آن‌ها سوغات می‌دهند.

وی با بیان اینکه در ماه‌های اخیر کرونا برخی را از کار بیکار و خانه نشین کرده است ادامه می‌دهد: برخی به بهانه اینکه باید مایحتاج خانواده خود را تامین کنند روی به قطع درختان و فروش آن به دلالان تولید زغال می‌آورند که مسئولان باید در این زمینه چاره اندیشی کنند.

خانم ح از کوهنوردان استان که تقریبا همه ارتفاعات شهر یاسوج را با دوستانش پیموده است می گوید هفته گذشته جایی دیدم که پای بلوط‌ها گازوییل و نفت ریخته بودند تا درخت اندک اندک بی رمق و خشک شود و بعد هم تیشه به ریشه اش بزنند و قطعشان کنند.

این کوهنورد می گوید: درختانی که از جدال با ریزگرد‌ها و خشکسالی جان به در برده اند، یا در نبرد با آتش و تولید زغال جان می‌سپارند و یا در زیر چرخ‌های توسعه کشاورزی غیراصولی جان می‌دهند.

"علی" یکی دیگر از طبیعت دوستان کهگیلویه وبویراحمد با بیان اینکه اداره کل منابع طبیعی و برخی طبیعت دوستان تلاش های زیادی برای ادامه حیات جنگل های استان می کنند تا جایی که یکی از طبیعت دوستان امسال در عملیات اطفای حریق در جنگل های گچساران جان باخت، گفت: نابود کردن درختان جنگلی برای سودهای ناچیز مایه شرمساری است.

آویزش کارشناس منابع طبیعی هم با اشاره به اینکه ارزش اقتصادی هر درخت بلوط میلیاردها تومان از سوی کارشناسان برآورد شده است گفت: باید جریمه های سنگین تری برای متخلفان قاچاق چوب در نظر گرفته شود.

وی عنوان کرد: پیش از این قاچاق چوب کمتر بود اما این روزها حتی در خودروهای پراید نیز هیزم و زغال قاچاق حمل می شود. قطع درختان جنگلی هم از سوی جوامع محلی و هم از سوی سودجویان انجام می شود.

 جنگل‌های زاگرس و کهگیلویه و بویراحمد

براساس آمار موجود مساحت جنگل های زاگرس 6 میلیون هکتار است و 70 درصد از گونه‌های جنگلی زاگرس شامل بلوط‌ها می‌شود که در 12 استان کشور پراکنده شده است.

این جنگل‌ها بر اساس مطالعات پالینولوژی (علمی که به مطالعه گرده های گیاهان دانه دار و هاگهای گیاهان با تولید مثل جنسی و دیگر عناصر می پردازد) در حدود 14 تا 15 هزار سال قبل با درختان پراکنده بلوط و بنه تشکیل شده است.

جنگل های کهگیلویه و بویراحمد که جزئی از منطقه زاگرس محسوب می شود، 800 هزار هکتار جنگل مساحت دارد و  بر اساس گزارش ها از وسعت 6 میلیون هکتاری جنگل‌های منطقه زاگرس به دلایل مختلف یک میلیون هکتار آن از بین رفته است.

بر اساس مطالعات انجام شده در جنگل‌های زاگرس 2 هزار و 372 گونه گیاهی شناسایی شده است. جنگل‌های متراکم و نیمه متراکم بلوط از پنج هزار سال پیش در زاگرس ایجاد شده و محل زیست 61 گونه پستاندار، 27 گونه ماهی، 167 گونه پرنده و 37 گونه خزنده است.

عمر 40 ساله برای تشکیل درختان بلوط

70 درصد درختان جنگلی زاگرس گونه ارزشمند بلوط ‌است و با توجه به اینکه از سویی برای به ثمر نشستن یک درخت بلوط به عنوان گونه غالب جنگل های کهگیلویه و بویراحمد حداقل 40 سال زمان لازم است و از سوی دیگر ذخیره سازی آب، جذب ریزگردها و تولید اکسیژن از مزایای وجود درختان بلوط است.

به گفته کارشناسان منابع طبیعی هر هکتار جنگل بلوط سالانه قادر به ذخیره سازی 500 تا 2 هزار متر مکعب آب در خاک است و سرعت نفوذ بارش در خاک های جنگل های بلوط 40 برابر بیشتر از اراضی بدون جنگل است.

هر هکتار درخت بلوط قادر است  حدود 68 تن از آلاینده ها و ریزگردها را رسوب دهد. از آنجا که هر درخت، اکسیژن مورد نیاز 2 انسان را تامین می کند بنابراین با قطع هر درخت منبع تولید اکسیژن برای 2 انسان از بین می رود.

زاگرس در امتداد نابودی با افزایش قاچاق چوب‌

مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری کهگیلویه و بویراحمد گفت: با وجود برنامه‌هایی مانند نصب آبگرمکن‌های خورشیدی و اجرای طرح های احیای جنگل ها و مراتع اما در سال های اخیر قطع درختان جنگلی برای قاچاق چوب در این استان توسط سودجویان افزایش یافته است.

غلامحسین حکمتیان تاکید کرد: با توجه به اینکه بخش قابل توجهی از قاچاق چوب در کهگیلویه و بویراحمد از سوی سودجویان و برای استفاده های غیرشخصی انجام می شود کاهش این پدیده نیازمند فرهنگسازی با مشارکت رسانه های ارتباط جمعی است.

وی افزود: با گشت زنی‌های مداوم نیروهای یگان حفاظت منابع طبیعی برخورد قانونی با متخلفان قاچاق چوب همچنان ادامه دارد به طوری که از ابتدای سال گذشته تاکنون 334 محموله زغال و هیزم قاچاق در استان توقیف شده است.

وی با بیان اینکه پارسال 142 دستگاه خودرو و امسال 192 خودروی حامل چوب قاچاق در کهگیلویه وبویراحمد توقیف شده است، گفت: 121 هزار کیلوگرم زغال و هیزم از ابتدای سال 1398 تا پایان آبان امسال در این استان کشف شده است.

‌حکمتیان گفت: از ابتدای سال گذشته تا پایان آبان امسال 31هزار کیلوگرم زغال از متخلفان کشف شده است.

وی عنوان کرد: در این مدت همچنین 91 هزار کیلوگرم هیزم از سودجویان در استان کشف شده است.  به گفته وی از ابتدای سال گذشته تاکنون 283 پرونده برای متخلفان کوره زغال دراستان تشکیل شده است.

مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری کهگیلویه وبویراحمد تاکید کرد: در این مدت همچنین 225 کوره زغال نیز امحاء شده و پارسال 11 نفر و امسال هشت نفر به دلیل قاچاق چوب درختان جنگلی در استان بازداشت شده‌اند.

وی از شهروندان ساکن نزدیک جنگل‌های استان خواست در صورت مشاهده متخلفان قاچاق مراتب را با سامانه 1504 منابع طبیعی اطلاع رسانی کنند.

نصب آبگرمکن‌های خورشیدی

مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری کهگیلویه و بویراحمد نصب آبگرمکن‌های خورشیدی یکی از راهبردهای منابع طبیعی برای پیشگیری از قطع درختان جنگلی از سوی جوامع محلی است.

حکمتیان افزود:970 دستگاه آبگرمکن خورشیدی از سال 1395 تاکنون در 84 روستا و منطقه سخت گذر کهگیلویه و بویراحمد به صورت رایگان نصب شده است تا روستائیان از تخریب جنگل‌ها به ویژه درختان بلوط خودداری کنند.

وی با بیان اینکه امسال نیز هفت میلیارد و 900 میلیون ریال اعتبار برای خرید 100 دستگاه آبگرمکن خورشیدی به این استان اختصاص یافته است گفت: هر یک از این تجهیزات با 10 تا 80 میلیون ریال خریداری می شود.

مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری کهگیلویه و بویراحمد افزود: هر آبگرمکن خورشیدی می‌تواند در یک شبانه روز آب گرم مورد نیاز یک تا سه خانوار را تامین کند.

حکمتیان با بیان اینکه سخت گذر و محروم بودن از شبکه گاز طبیعی از شرایط واگذاری این آبگرمکن‌ها است، گفت: بر اساس مطالعات انجام شده با نصب این آبگرمکن@ها از قطع درختان در روستاهای هدف، پیشگیری شده است.

سایر برنامه‌های نجات جنگل‌های کهگیلویه و بویراحمد

مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری کهگیلویه وبویراحمد اجرای طرح توسعه گیاهان دارویی شامل آنغوزه، بادام کوهی، باریجه و کرفس، نهالکاری و زراعت چوب با مشارکت جوامع محلی را از جمله برنامه‌های منابع طبیعی برای بهره وری جوامع محلی عنوان کرد و گفت: این طرح‌ها افزون بر احیای مراتع کهگیلویه و بویراحمد باعث ایجاد فرصت‌های شغلی مستقیم و غیرمستقیم برای مردم نیز می‌شود.

غلام حسین حکمتیان افزود: عملیات کاشت درخت در یک هزار و 500 هکتار از جنگل‌های استان با مشارکت طبیعت دوستان در دست اجرا است تا بخشی از جنگل های آسیب دیده ترمیم شود.

وی با ابراز امیدواری از احیاء جنگل‌های آسیب دیده زاگرس بیان کرد: در جنگل‌های هریک از شهرستان‌های کهگیلویه و بویراحمد 150 تا 200 هکتار نهال غرس می‌شود.  

‌حکمتیان ادامه داد: این نهال ها از گونه‌های سازگار با منطقه شامل کنار و اکالیپتوس در جنگل‌های آسیب دیده از بلایایی مانند آتش سوزی غرس می‌شود وتامین نهال، کاشت با مشارکت طبیعت دوستان و حفاظت از مراحل توسعه جنگل های دست کاشت در استان است.

وی پیشگیری از آثار مخرب سیلاب ها، کاهش فرسایش خاک و تلطیف هوا به ویژه در مناطق گرمسیری و در شهرستان هایی که پدیده ریزگرد هوا را تحت تاثیر قرار می دهد از پیامد های توسعه جنگل ها و مراتع است.

مدیرکل منابع طبیعی و آبخیرداری کهگیلویه و بویراحمد تاکید کرد: در 2 سال گذشته هزار میلیارد ریال برای احیای جنگل و مراتع و همچنین احداث سازه های آبخیزداری در استان هزینه شده است.

 مدیرکل منابع طبیعی و آبخیرداری کهگیلویه وبویراحمد اضافه کرد: پارسال احیای جنگل‌ها و مراتع در قالب کاشت نهال، بذر و گیاهان دارویی در 9 هزار هکتار از عرصه‌های طبیعی استان انجام شد.

وی با بیان اینکه امسال نیز احیای پنج هزار و 700 هکتار جنگل و مرتع کهگیلویه و بویراحمد انجام می شود، گفت: در سال جاری 270 میلیارد ریال برای اجرای طرح های منابع طبیعی استان ابلاغ شده است.

قلب‌هایی که برای زاگرس می تپد

در حالی که برخی افراد سودجو تلاش می‌کنند جنگل‌های زیبای بلوط را در کهگیلویه و بویراحمد تخریب کنند، همیاران طبیعت با همکاری دولت تاکنون 17هزار هکتار عملیات غنی سازی و بیش از 11 هزار هکتار توسعه جنگل در این استان انجام داده‌اند.

هر ساله طبیعت دوستان استان چهار فصل کهگیلویه و بویراحمد برای احیای جنگل‌های زاگرس و جلوگیری از فرسایش خاک به دل دامان طبیعت سرسبز این استان می‌زنند و همراه خود بذرهای مختلف گیاهی و جنگلی برای کاشت در مناطق بدون درخت و پوشش گیاهی حمل می‌کنند.

همیاران طبیعت با کاشت بذرها هم احساس و علاقه خود به احیای طبیعت را نشان می‌دهند و هم با کاشت بذر زمین را از فرسایش تدریجی نجات می‌دهند. چند سالی است که کاشت نهال و بذرهای گیاهی در استان کهگیلویه و بویراحمد به یک فرهنگ عمومی تبدیل شده و دوستداران طبیعت با کمک بیلچه، میله و یا هر وسیله دیگری در دامن طبیعت با ایجاد یک شیار با ارتفاع چند سانتی متر در زمین و فرو کردن بذر در خاک، زمینه احیای طبیعت و حاصلخیزی خاک را فراهم می‌کنند.

کیمیاگران خاک با اعتقاد راسخ به خدای طبیعت نگران آبیاری کاشته‌های خود نیستند و معتقدند طبیعت مهربان و باران‌های فصلی کار آبیاری را انجام خواهند داد.

طبیعت دوستان در شهرهای گرمسیری استان با پایبندی به طبیعت با عهدی که با خود و دوستان خود بسته اند احیای جنگل‌ها را یک وظیفه ذاتی خود می‌دانند.

آنها هرساله در شهرستان‌های مختلف استان به مناسبت‌های مختلف با کاشت چندین هکتار بادام، کنار، اوکالیپتوس و بلوط به این باور رسیده اند که با کاشت نهال، خاک بارور می‌شود.

درختان بلوط زاگرس در کوره طمع سودجویان، زغال می‌شوند

با شروع فصل سرما هر ساله تراژدی تلخ قطع درختان بلوط زاگرس تکرار می‌شود و تبر بیرحم سودجویان و ناچار بودن مردم مناطق محروم روستایی برای در اَمان بودن از سرما، بلای جان جنگل‌های بلوط می‌شود.

استان کهگیلویه و بویراحمد دارای یک میلیون 426 هزار و 300 هکتار منابع ملی بوده که از این میزان 873 هزار و 600 هکتار جنگل و 552 هزار و 700 هکتار آن را مرتع تشکیل می‌دهد و در واقع 20 درصد جنگل‌های زاگرس در این استان واقع شده است.

کهگیلویه و بویراحمد یکی از استان های حوزه زاگرس است که دارای پوشش گیاهی و جنگلی انبوه بوده و اغلب پوشش جنگلی در این استان را درختان بلوط تشکیل می‌دهند، سالانه به دلایل متعدد از جمله آتش سوزی‌های گسترده، زمین خواری و کوره‌های زغال بخشی از این پوشش با ارزش نابود می‌شود.

علاوه بر آتش سوزی های سهوی و عمدی این روزها خبر سودجویان بیرحم نیز جلاد درختان بلوط زاگرس شده‌ است، تبرهایی که با ضربات سنگین بر درختان بلوط علاوه بر گرفتن جان طبیعت اندک اندک، زندگی بشر را با معضل کمبود اکسیژن روبه‌رو می‌کند.

زندگی مردمان این دیار با درختان بلوط پیوند خورده است، روزگاری که هنوز خبری از زندگی ماشینی و زیرساخت‌ها از جمله راه ارتباطی نبود، درخت صبور و تنومند بلوط به کمک معیشت و رفاه مردم می‌آمد، با میوه آن نان بلوط درست می‌کردند و به نوعی قوت لایموت سفره‌های مردم بود و در فصل گرما به مثابه سیستم سرمایشی بود، اما امروز بی وفایی مردم بیش از هر چیز دیگری بلوط‌های سرزمین مادری ما را رنج می‌دهد.

توپوگرافی خاص و شرایط کوهستانی و صعب‌العبور بودن مناطق، نبود تجهیزات لازم و... همواره در آتش‌سوزی‌های جنگل‌های بلوط در استان کهگیلویه و بویراحمد باعث شده تا خاموش کردن آتش در زمان مناسب صورت نگیرد و خسارات زیادی بر پیکر این نعمت خدادادی وارد شود.

به گفته حکمتیان مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان کهگیلویه و بویراحمد از ابتدای امسال بیش از350 محموله قاچاق چوب در استان کشف و ضبط شده‌ و  بیش از 90 درصد از آتش‌سوزی‌ها در حنگل‌های استان توسط عوامل انسانی اتفاق می‌افتد.

به گفته کارشناسان، گسترده بودن جنگل‌ها، کمبود نیرو‌های حفاظتی، کمبود تجهیزات، وقوع ۀتش‌سوزی در کنار وجود بازار سیاه پر رونق زغال و ضعف فرهنگی از عوامل مؤثر در نابودی جنگل‌های بلوط است.

رییس اداره منابع طبیعی شهرستان باشت گفت: قریب به 34 کوره زغال از ابتدای امسال در این شهرستان کشف و تخریب شده‌است و در این زمینه 8 فرد متخلف شناسایی و به مراجع قضایی تحویل شدند.

حمید حسینی با اشاره به نقش به‌سزای جنگل‌ها در اکوسیستم، خاطر نشان کرد: قطع بی‌رویه جنگل‌ها در هنگام بارش‌های سنگین باعث وقوع سیل خواهد شد، و باید در این زمینه فرهنگ‌سازی مناسب صورت بگیرد.

گرچه قطع بی‌رویه درختان بلوط از طرف روستاییان برای سوخت، باعث شده تا خدمات‌رسانی در بخش‌های گازرسانی و واگذاری پنل‌های خورشیدی به روستاییان و عشایر در دستور کار قرار بگیرد، اما همچنان تبر بیرحم سودجویان دست از سر درختان بلوط برنمی‌دارد، و هر روز پیکر تنومند درختان بلوط در کوره طمع سودجویان زغال می‌شوند.

انتهای پیام/ش