گزارش| نگاهی به سفر ظریف به ترکیه؛ همکاری ۶ جانبه یا ۳+۳؟

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران، در پایان سفر منطقه ای خود به جمهوری آذربایجان، ارمنستان، روسیه و گرجستان، شب گذشته وارد ترکیه شد.

جدیدترین خبرها و تحلیل‌های ایران و جهان را در کانال تلگرامی تسنیم بخوانید. (کلیک کنید)

ظریف ظهر امروز در کاخ دولما باغچه استانبول با همتای ترکیه ای خود مولود چاووش اوغلو دیدار کرد و پس از دیدار هیات ها، دو وزیر، در کنفرانس مطبوعاتی مشترک، بر اهمیت تلاش برای حفظ و تقویت روابط دوجانبه تاکید کردند.

در دیدار ظریف – چاووش اوغلو، علاوه بر روابط دوجانبه تهران- آنکارا، مسائلی همچون فعالیت کمیته تدوین قانون اساسی سوریه و گفتگوهای ژنو، تحولات عراق، خلیج فارس و جنوب قفقاز مورد بحث و بررسی قرار گرفت.

ظریف در کنفرانس مطبوعاتی گفت: «خوشحالم که طی چند ماه گذشته برای دومین بار با برادرم چاووش اوغلو دیدار می کنم. برای ما روابط با ترکیه بسیار با اهمیت و دارای منافع مشترک برای مردم 2 کشور و منطقه است. ایران و ترکیه در روزهای سخت در کنار هم بوده اند و ما قدر این رفاقت در روزهای سخت را به خوبی می دانیم. امیدواریم که روزهای بهتری در مقابل مردم دو کشور و منطقه باشد؛ با رفتن دولت تروریستی آمریکا. امروز درباره همکاری های دو جانبه صحبت کردیم. متاسفانه به دلیل ویروس کرونا و تحریم های آمریکا همکاری ها کاهش یافته، اما با توجه به اراده رهبران دو کشور این روابط قطعاً بیشتر خواهد شد. همکاری های ترانزیتی، تجاری و انرژی از جمله گفتگوهای خوب ما بود. حضور شرکت های ترکیه در ایران بسیار مهم است و امیدواریم آنها بدون مشکل بتوانند در ایران فعالیت داشته باشند. ایران و ترکیه در شرایط دشوار روابط خوبی داشته و در هر شرایطی این روابط را با جدیت دنبال خواهند کرد. امروز فرصت های ویژه ای داریم، برای همکاری دو جانبه در سوریه و قفقاز.»

مولود چاووش اوغلو وزیر خارجه ترکیه نیز گفت: «با حمایت اردوغان، علی اف و پوتین مکانیسم همکاری در قفقاز جنوبی را پیش می بریم. آتش بس در این منطقه باید پایدار باشد. صلح و ثبات در منطقه قفقاز به نفع همه به ویژه به سود ارمنستان است و از ارمنستان انتظار داریم که گام های سازنده ای در این خصوص بردارد. توافق هسته ای بین ایران، اتحادیه اروپا و آمریکا را حمایت می کنیم. اما متاسفانه ترامپ از این توافق خارج شد و امیدواریم که بایدن به برجام بازگردد و همکاری بین کشورها دوباره شکل بگیرد. امروز به برادرم ظریف یکبار دیگر تاکید کردم که آماده هرگونه حمایت از ایران هستیم.»

نشست سه جانبه ایران، ترکیه و جمهوری آذربایجان

یکی از نتایج مهم گفتگوهای ظریف – چاووش اوغلو این بود که به زودی در تهران، نشست سه جانیه وزاری امور خارجه ایران، ترکیه و جمهوری آذربایجان در تهران برگزار می شود که در این نشست، با توجه به تحولات جدید جنوب قفقاز، اصلی ترین محور گفتگوها، مدیریت ترانزیت و چند و چون احداث گذرگاه های جدید خواهد بود.

بر اساس اطلاعاتی که چاووش اوغلو در اختیار خبرنگاران گذاشت، نشست آتی کمیته عالی همکاری های استراتژیک ترکیه و ایران نیز به زودی در تهران برگزار خواهد شد و احتمالاً برای نهایی کردن برخی دستور کارهای این کمیته، نیاز به این خواهد بود که ظریف و چاووش اوغلو یک بار دیگر دیدار کنند.

ادامه روند آستانه در تهران

یکی دیگر از نکات مهمی که در کنفرانس مطبوعاتی کاخ دولما باغچه از سوی چاووش اوغلو به آن اشاره شد، همکاری منطقه ای ایران، ترکیه و روسیه در پرونده سوریه بود که از آن به عنوان مذاکرات آستانه یا روند آستانه نام برده می شود.

چاووش اوغلو به این اشاره کرد که این روند ادامه دارد و در دیدار امروز با ظریف، آماده سازی برای دیدار سه جانبه مورد بحث قرار گرفته و نشست آتی شرکای آستانه در تهران برگزار خواهد شد.

تفاوت همکاری 6 جانبه با فرمول 3 + 3

محمد جواد ظریف در روزهای اخیر، بارها از ائتلاف 6 کشور جنوب قفقاز و یا همکاری 6 جانبه صحبت کرده است. ظریف در استانبول و در دیدار با چاووش اوغلو گفت: من پیش تر با مشورت دوستانم در روسیه و ترکیه این سفر را آغاز کردم و برای همکاری 6 جانبه رایزنی کردیم.

منظور ظریف از همکاری 6 جانبه، شکل گیری نوعی از اتصال و هماهنگی بین ایران، ترکیه، آذربایجان، ارمنستان، روسیه و گرجستان بود. اما چاووش اوغلو در توضیحات خود برای خبرنگاران به فرمول 3+3 اشاره کرد. تفاوت ظریف فرمول چاووش اوغلو با همتای ایرانی او این است: ترکیه به دنبال این است که در همکاری 6 جانبه، ترکیه، روسیه و جمهوری آذربایجان در یک طرف و ایران، ارمنستان و گرجستان در طرف دیگر قرار بگیرند.

فرمول 3 + 3 ترکیه، گویای این واقعیت است که آنکارا، افق روشن و نزدیکی برای عادی سازی روابط خود با ارمنستان نمی بیند و بنابراین، ترجیح می دهد که در این همکاری چند جانبه، ارمنستان در کنار ایران بماند.

اهمیت افغانستان در روابط ایران و ترکیه

بسیاری از مقامات ترکیه و رسانه های این کشور در دوران جدید پس از تحولات جنوب قفقاز، از پیروزی جمهوری آذربایجان اظهار مسرت کرده و توافق برای ایجاد گذرگاهی از نخجوان به سمت آذربایجان را به معنی بی نیاز شدن ترکیه از خاک ایران برای صادرات کالا به آذربایجان دانستند. چرا که ترکیه پیش تر، برای صادرات کالا نیازمند آن بود که یا از طریق مرز زمینی ایران عمل کند و یا از کانال ریلی ترکیه، گرجستان، آذربایجان استفاده کند.

اما گذر زمان نشان داد که اولاً احداث گذرگاه نخجوان به این زودی ها میسر نیست و دوم این که ترکیه برای توسعه تجارت با افغانستان و پاکستان، نیازمند گذر از خاک ایران است. با آن که ترکیه تلاش کرده که روابط خود را با هر دو همسایه شرقی ایران یعنی افغانستان و پاکستان توسعه دهد، اما مشخص است که معقول ترین و مطلوب ترین مسیر ممکن، توسعه شبکه ریلی از ترکیه به ایران و افغانستان و پاکستان است.

ظریف در استانبول اعلام کرد که بنا به پیشنهاد مسئولین دولت افغانستان، خواستار آن است که به زودی دیدار سه جانبه ترکیه، ایران و افغانستان نیز برگزار شود.

ایستگاه پایانی، دیدار با اردوغان

آخرین نقطه سفر منطقه ای ظریف، دیدار با رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه است. این دیدار، نشان دهنده تغییر مثبت و ایجابی فضای روابط سیاسی بین ایران و ترکیه و نقطه تاییدی در مورد تداوم روابط و همکاری های دو کشور است.

برنامه هایی همچون ادامه همکاری در روند آستانه، نشست سه جانبه ایران، ترکیه و آذربایجان و همچنین نشست سه جانبه ایران، ترکیه، افغانستان و همچنین توسعه روابط تجاری در شرایط جدید پساکرونا و پساترامپ، شرایط و امکانات جدیدی در اختیار هر دو کشور گذاشته است. حال باید دید در مقطع جدید، روابط ایران و ترکیه با وجود برخی اختلاف نظرها و تفاوت های رویکردی در مورد پرونده های منطقه ای، به کجا خواهد رسید.

انتهای پیام/