پیشرفت در تکنیک و سرعت نوازندگی خلاصه نمی‌شود / چرا علیزاده شبیه رامیز قلی‌اف تار نمی‌نوازد؟
امیر اسلامی معتقد است که پیشرفت در موسیقی هر کشور تنها مختصِ تکنیک و سرعت نوازندگی نیست و دلایل فرهنگی و هنریِ بسیاری در این میان دخیل هستند.
خبرگزاری تسنیم - یاسر یگانه
جمله‌ی معروفی درباره موسیقی هست که می‌گوید: موسیقی زبان مشترک میان انسان‌هاست. اگر هنرمندی به زبان موسیقی احساسی یا مفهومی را بیان کند، آدمی‌زادگان از هر ملیتی و فرهنگ و زبانی، توانِ درک و فهمیدنِ آن را دارند. شاید از همین روست که در چند دهه اخیر، بخشی از آثارِ موفق در عرصه موسیقی، حاصل همکاریِ هنرمندانی از ملیت‌ها و فرهنگ‌های متفاوت بوده است.
در کشور ما هم شاهد هستیم که نوازندگان و آهنگسازانِ بسیاری اقدام به همکاری با هنرمندانی از دیگر کشورها کرده‌اند. چهره‌هایی مانند کیهان کلهر و حسین علیزاده در سال‌های گذشته با گروه‌ها و چهره‌های مهمِ موسیقی بین‌الملل همکاری‌هایی داشته‌اند که حاصلش آثار ارزشمندی شده است.
در این میان نوازندگان جوان هم در این مسیر قدم گذاشته‌اند. یکی از موارد موفق در این زمینه همکاریِ امیرحسین مختاری نوازنده جوانِ قانون با آیتاچ دوغان نوازنده سرشناس موسیقی ترکیه است. این همکاری هم در میان اهالی موسیقی با واکنش‌های مثبتی همراه و نشان دهنده مسیری جدید از سوی نسل جوان موسیقی ایران بود.
برای بررسیِ جوانب مختلفِ همکاری‌های مشترک میان موزیسین‌های کشورهای مختلف، سراغ امیر اسلامی آهنگساز و استاد دانشگاه رفتیم. اسلامی لیسانس موسیقی و فوق لیسانس آهنگسازی را از دانشگاه هنر تهران اخذ کرده است. او 3 سال مدیر دپارتمان موسیقی ایرانی و 2 سال معاون دانشکده موسیقی بوده است. از سال 1384 تا 1396 عضو هیأت علمی دانشکده موسیقی بوده و قدیمی‌ترین ردیف مکتوب منتشر نشده موسیقی ایرانی «منتظم الحکما» را در سال 1392 با انتشارات دانشگاه هنر منتشر کرد.
امیر اسلامی برنده یک جایزه ملی آهنگسازی و سه جایزه بین المللی آهنگسازی (ایتالیا، استرالیا و هلند) است. او سال 2012 به عنوان داور بین‌المللی مسابقه آهنگسازی «دوم آگوست» در شهر بولونیای ایتالیا حضور داشت.
بیش از 10 آلبوم موسیقی از امیر اسلامی منتشر شده که در این آثار به عنوان آهنگساز یا نوازنده نی حضور داشته است.
در ادامه حاصل گفت‌وگو با امیر اسلامی را می‌خوانید:
نظرتان درباره همکاری موزیسین‌های ایران و ترکیه به عنوان دو کشور همسایه که اشتراکات بسیاری در زمینه‌های فرهنگی و هنری دارند چیست؟
به طور کلی با هر نوع همکاری بین ملیت‌ها، فرهنگ‌ها و نژادهای مختلف موافقم. بزرگ‌ترین حُسنِ این همکاری‌ها یادگرفتن و آموختن است. جنبه زیبایی‌شناسی موسیقی در اولویت بعدی است. یادگرفتن از فرهنگ و یادگرفتن برای همکاری با ملیت، فرهنگ و نژادی که نمی‌شناسیم، برایم همیشه جذاب است. این باعث می‌شود که آدمی یاد بگیرد که چطور با فرهنگ‌های دیگر ارتباط بگیرد.
تأثیر موسیقی ترکیه بر موسیقی ایران را چطور می‌بینید. به نظر می‌رسد که در سال‌های گذشته، موسیقی ترکیه بر موسیقی ایران تاثیر بیشتر گذاشته باشد.
تأثیر موسیقی ترکیه بر موسیقی ایران زیاد شده است. می‌بینم که در میانِ عودنوازان و قانون‌نوازان، شیوه‌ی نوازندگیِ ترک‌ها زیاد شده است.
این اتفاق از نظر من نگران کننده نیست. موسیقی ایرانی شیوه خودش را دارد و در دوره‌های مختلف هم شیوه‌های مختلف از دیگر ملل به موسیقی ایرانی وارد شده است. اما موسیقی ایرانی همچنان جایگاه خودش را حفظ کرده است.
نوازندگان جوان دوست دارند تجربه‌های تازه‌ای داشته باشند و ما هم نمی‌توانیم آنها را منع کنیم. باید به این جوانان اجازه داد به دیگر فرهنگ‌ها نزدیک شوند و از تکنیک‌های دیگر نوازندگان استفاده کنند تا خودشان به مرور جایگاه فرهنگ خودشان و جایگاهِ آن فرهنگِ خارجی را درک کنند و در نهایت به تعادلی بین این دو برسند.
این جوانان می‌توانند با نگاهی که موسیقی ایرانی را ارجح بداند، تکنیک‌ها و فرهنگِ دیگر کشورها را در موسیقی ایرانی به کار بگیرند.
اشتراک‌ها میان ایران و ترکیه در زمینه موسیقی چگونه است؟ این اشتراک‌ها به شکل‌گیریِ همکاری‌های بیشتر کمک می‌کند؟
اشتراک‌های زیادی میان موسیقی ایرانی و ترکیه وجود دارد. مهم‌ترین عامل در پیوندِ آدمی‌زادگان با هم، زبان است. ایرانیانی که ترکی می‌دانند در ارتباط با موزیسین‌های کشور ترکیه موفق‌تر بوده‌اند.
بحث سلیقه موسیقی هم مهم است. نوازندگان ترک تکنیک‌های پیشرفته‌تری دارند که نوازندگان موسیقی سنتی ایران سعی می‌کنند که وارد آن تکنیک‌ها نشوند. از دید موسیقی‌دانان سنتی اگر تکنیک‌های جدید را به‌کار بگیرند، آنچه اجرا خواهند کرد دیگر لهجه موسیقی ایرانی را ندارد و لهجه‌اش تغییر خواهد کرد و دیگر بیانِ موسیقی کلاسیک ایرانی را نخواهد داشت.
این نگاهی سنتی و سختگیرانه است. به نظرم این همکاری‌ها می‌تواند رخ دهد و در نهایت در نقطه‌ای خاص به تعدیل برسد.
در هفته‌های گذشته ویدیویی منتشر شد که حاصل همکاریِ آیتاچ دوغان نوازنده سرشناس موسیقی ترکیه با امیرحسین مختاری قانون‌نوازِ موسیقی کشورمان بود. این ویدیو را دیده‌اید؟ نظرتان درباره این همکاری چیست؟
ویدیوی اجرای آقای مختاری و آیتاج دوغان را دیده‌ام. این اجرا حاصل یک گفت‌وگوی موسیقایی و فرهنگی است. نیازی به تأیید یا رد ندارد. مثل این است که شما به کشور نروژ می‌روید و با موزیسینی از این کشور به صحبت کردن درباره موسیقی خودتان و موسیقی آنها می‌پردازید. این دو موزیسین در این اجرا به یک توافقِ موسیقایی با هم رسیده‌اند که بسیار هم زیباست. در کل می‌توان گفت این اجرا یک بیان، اندیشه و گفت‌وگویی است که بسیار هم ارزشمند است؛ به شرطی که از دید موسیقایی و فرهنگی به آن نگاه کنید.
همکاری با هنرمندان موسیقی ترکیه و هر کشور دیگری، می‌تواند به هر دو طرف کمک کند. هر دو نوازنده می‌توانند برداشت‌های خوبی از این همکاری داشته باشند.
اینگونه به نظر می‌رسد که ساز قانون در ترکیه و کشورهای عربی پیشرفت بیشتری داشته است. علت این اتفاق را در چه می‌بینید؟
با این موضوع موافق نیستم. نوازندگیِ این ساز در کشور ایران سبک خاص خودش را دارد و با سبک نوازندگی در کشورهای عرب و ترک متفاوت است.
مثل این است که بگوییم ارکسترهایی که موسیقی دوران باروک را اجرا می‌کنند، ارکسترهای ضعیفی هستند. در حالی که اینگونه نیست. این ارکسترها موسیقیِ مربوط به دوران باروک را اجرا می‌کنند و تمرکزشان روی همان موسیقی است.
موسیقی ایرانی بیان و سبک خاص خودش را دارد. چرا آقای حسین علیزاده شبیه به آقای رامیز قلی‌اف نوازندگی نمی‌کند؟ چون هر کدام از این نوازندگان بیانِ ویژه خودشان را دارند.
نباید نوازندگی ساز قانون در موسیقی ایران را با نوازندگی این ساز در موسیقی ترکیه و یا کشورهای عربی مقایسه کرد. هر کدام از این فُرم‌های نوازندگی در سطحی پیشرفته و با نگاهی متفاوت کارشان را ادامه می‌دهند.
تفاوت بین نوازندگان ساز قانون در ایران و نوازندگانِ این ساز در ترکیه و کشورهای عربی چیست؟
این تفاوت در تکنیک‌هاست. این تکنیک‌ها در میان نوازندگان ایرانی و ترک متفاوت است. تأکید می‌کنم که این نشان‌دهنده بهتری و برتری نیست. اگر در فستیوالی باشم که نوازندگان قانونِ ایرانی و ترکیه باشند، من دوست دارم هر دو اجرا را ببینم که شاهدِ تکنیک‌های متفاوتی از دو نوازنده مختلف باشم.
پیشرفت فقط تکنیک و سرعتِ نوازندگی نیست. پیشرفت در بیان، فرهنگ و اصالت شکل می‌گیرد. صرف اینکه تکنیک نوازندگی در میان نوازندگان یک کشور بیشتر و متنوع‌تر باشد، دلیل بر پیشرفته بودن موسیقی آن کشور نیست. دلایل فرهنگی و هنریِ بسیاری در این میان می‌تواند دخیل باشد.
انتهای پیام/
