ذوعلم: اندیشمندان غربی معتقدند که تمدن غرب باید عوض شود/ ۷ زمینه مهم برای تحقق تمدن نوین اسلامی

به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، در جدیدترین قسمت از سلسله وبینارهای ایام‌الله دهه فجر، نشست «چگونگی الزامات، موانع و چالش‌های تحقق تمدن نوین اسلامی» با حضور اساتید حوزه و دانشگاه مورد بحث و بررسی قرار گرفت. این برنامه به همت مؤسسه پژوهشی فرهنگی انقلاب اسلامی برگزار می‌شود. 

در این جلسه، حجت‌الاسلام ذوعلم رئیس اندیشگاه بیانیه گام دوم، حجت‌الاسلام علیرضا پیروزمند عضو هیئت علمی و قائم مقام فرهنگستان علوم اسلامی و دکتر محمدرحیم عیوضی عضو هیئت علمی دانشگاه شاهد و سردبیر فصلنامه مطالعات راهبردی تمدن نوین اسلامی حضور داشتند.

حجت‌الاسلام ذوعلم نخستین سخنران این وبینار بود. او درباره جایگاه دولت اسلامی در تمدن‌سازی نوین اسلامی گفت: تمدن نوین اسلامی به عنوان چشم‌انداز پیشرفت انقلاب اسلامی از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. البته بیش از یک دهه است که این موضوع به صورت جدی مطرح شده و پیش از آن نشانه‌هایش در اندیشه‌های امام خمینی نیز دیده می‌شد. موضوع جامعه‌پردازی که در بیانیه گام دوم بیان شده است‌، با بحث نظام‌سازی و شکل‌گیری دولت اسلامی مرتبط است و فرآیندی را به همراه دارد که در 4 مرحله می‌توان آن را تقسیم‌بندی کرد.

وی با اشاره به فرآیند دستیابی به تمدن نوین اسلامی گفت: برای دستیابی به تمدن نوین اسلامی در جوامع اسلامی چهار قدم باید برداشته شود. اول آن است که موانع استقرار ارزش‌ها برداشته شود که این موضوع با رخداد انقلاب اسلامی به وقوع پیوست. دوم نظام‌سازی است و سوم دولت‌سازی و مرحله چهارم هم ساخت جامعه اسلامی است.

ذوعلم با اشاره به مقدمه تمدن‌سازی نوین اسلامی گفت: مقام معظم رهبری معتقدند که قطعاً اسلامی‌شدن جامعه، مقدمه عملی فراگیری ارزش‌های اسلامی و تمدن‌سازی نوین اسلامی است و تا زمانی که در عمل به حدی از جامعه اسلامی نرسیم، تمدن نوین اسلامی شکل نخواهد گرفت. البته ایشان تصریح کردند تا زمانی که دولت اسلامی نشود، جامعه اسلامی شکل نخواهد گرفت. به عبارت دیگر، اگر تمدن‌سازی نوین اسلامی را فعالیتی بلند مدت بدانیم، دولت‌ اسلامی فعالیتی کوتاه مدت است و امیدواریم در سال اول از قرن پانزدهم، با شکل‌گیری دولت جوان انقلابی، قوه مجریه به سمت اسلامی شدن گامی بردارد. باید کاری کرد تا اولویت‌ها، فرآیندها، شیوه مدیریت و ... به شاخص‌ها و آرمان‌های انقلاب اسلامی نزدیک‌تر شود.

وی تأکید کرد: با این حال به نظر می‌رسد که دولت‌ها وظایفی برای شکل‌گیری تمدن نوین اسلامی دارند. بن‌بست‌های کنونی تمدن غربی بیشتر خودش را در سال‌های اخیر نشان داده و دلسوزان جامعه بشریت که این بحران‌ها را لمس می‌کنند به بی‌کفایتی آن پی بردند. بنابراین بشر نیازمند تحول در تمدن است و تمدن غربی باید عوض شود.

حجت‌الاسلام ذوعلم در توضیح مفهوم تمدن نوین اسلامی گفت: وقتی از تمدن نوین اسلامی حرف می‌زنیم یعنی اسلامی است، اما بازگشت به تمدن پیشین اسلامی نیست. این تمدن نوین است و از ابزارهای امروز به خوبی استفاده می‌کند اما غربی نیست. بسیاری از اندیشمندان غربی هم با ما هم صدا هستند و معتقدند که تمدن غربی باید عوض شود. باید آنها را پیدا کنیم و هم‌صدایی صورت گیرد. در حقیقت تمدن نوین اسلامی فقط یک راه حل برای جامعه اسلامی نیست. مدلی که پیشنهاد می‌کنیم تمدن نوین اسلامی برای همه بشریت است.

او درباره وظیفه دولت اسلامی برای تسریع تمدن‌سازی نوین اسلامی گفت: اولاً در تمدن نوین اسلامی آن چیزی که مطرح می‌شود اسلام است. اسلام دینی جهانی است که برای همه مردم دنیا راهگشا است. باید این موضوع را تبیین کرد که اسلام دین شرقی نیست بلکه دینی فرا دوره‌ای است. تمدن نوین اسلامی با محوریت اسلام است و باید بر این موضوع تأکید کرد. تمدن نوین اسلامی موضوعی علمی، تحقق‌پذیر و در دسترس است. بسیاری از پژوهشگران ما با تمدن نوین اسلامی از دید سیاسی برخورد می‌کنند، در حالی که این تمدن برنامه‌ای برای آینده بشر است. باید تلاش کرد تا باور عمیقی در بین نخبگان داخلی و خارجی نسبت به تمدن نوین اسلامی ایجاد کرد و هرچه قدر که نخبگان ما در این موضوع هم‌صداتر شوند بهتر می‌توانیم حرکت کنیم.

وی در پایان صحبت‌های خود گفت: براساس مباحثی که مطرح کردم، دو نقش را می‌توان برای تمدن نوین اسلامی در نظر گرفت؛ یکی نقش تحققی است؛ بدین معنی که بدون دستیابی به دولت اسلامی در حد قابل قبول، تمدن نوین اسلامی شکل نمی‌گیرد و دوم رسالت، وظایف و تکالیفی است که دولت اسلامی برعهده دارد و باید با طراحی‌های بین‌المللی کلان این زمینه‌ها را فراهم کند.

حجت‌الاسلام و المسلمین پیروزمند، دیگر سخنران این جلسه بود. او درباره الزامات تحقق تمدن نوین اسلامی گفت: اولین موضوعی که بدان نیاز داریم این است که فهم و انگیزه مشترکی برای رسیدن به تمدن نوین اسلامی ایجاد شود. دوم ایجاد تلقی مشترک از الگوی پیشرفت است، مورد بعدی تولید دانش هماهنگ، منسجم و جهت‌دار، چهارم تربیت نیروی انسانی متعهد و انقلابی است و مورد بعدی اصلاح ساختارها و قوانین به منظور ایجاد حرکت جهانی است. الزام دیگر، برای تحقق تمدن نوین اسلامی نیز ارتقا، تفاهم و هماهنگی بین سه قشر مدیران، اندیشمندان و فعالان عرصه‌های مختلف است و در نهایت الزام پایانی برای تحقق تمدن نوین اسلامی، رهبری است. 

وی با طرح یک پرسش به صحبت‌های خود ادامه داد و گفت: در پاسخ به این پرسش که تمدن نوین اسلامی چیست، باید گفت: وقتی خاستگاه تمدن، فرهنگ اسلامی و مقصد آن اقامه توحید باشد، تمدن اسلامی می‌شود. اولین الزام شکل‌گیری این تمدن، ایجاد فهم و انگیزه مشترک برای رسیدن به تمدن نوین اسلامی است. این که توافق کنیم تحقق این تمدن امکان‌پذیر است. باید موانع ذهنی که برای ایجاد توافق در این زمینه وجود دارد را برداشت و انگیزه مشترک برای رسیدن به مقصد واحد ایجاد کرد. در این شرایط موتور محرک برای رسیدن به تمدن نوین اسلامی راه می‌افتد.

پیروزمند اضافه کرد: الزام دوم ایجاد نقشه راه و الگوی پیشرفت است. مقام معظم رهبری در بیانیه گام دوم این نقشه راه را با 4 مرحله‌ای که بیان کردند پیش‌روی ما قرار دادند. ایشان می‌گویند که ما در مرحله دولت اسلامی هستیم و باید این مرحله را پشت سر بگذاریم. باید نقشه راهی برای حرکت به سمت تمدن نوین اسلامی داشته باشیم و شاخص‌های علم، معنویت و زندگی در آن تبیین شود.

وی خاطرنشان کرد: الزام سوم داشتن الگوی پیشرفت است. باید بدانیم که در کجا بودیم و به کجا رسیدیم. الزام دیگر تولید دانش و علم نافع در مسیر تمدن‌سازی اسلامی است. حال باید سؤالی را پرسید و آن هم این است که علم نافع برای تمدن‌سازی چیست؟ باید تاکید کرد که علم نافع علمی مبتنی بر علوم انسانی اسلامی است. به نظر می‌رسد که نخبگان ما این موضوع را جدی نگرفتند. امام خمینی وقتی انقلاب فرهنگی را شکل داد، یکی از محوری‌ترین مسائل که مورد توجه قرار داد اسلامی‌شدن علوم انسانی بود و اساتید دانشگاه را به سمت حوزه سوق دادند.

بنابراین باید تأکید کرد که یکی از پیش‌زمینه‌های ضروری تمدن نوین اسلامی، تولید علم نافع در حوزه علوم انسانی است. این علم دو بال محتوایی و مدیریتی دارد که باید آنها را به خوبی درک کنیم.

انتهای پیام/