گزارش|واردات، واسطه‌گری و الگوی غلط کشت؛ آفت کشاورزی ترکیه
در روزهای اخیر صدها تن پیاز و سیب‌زمینی در ترکیه به‌خاطر بهای اندک بر دست کشاورزان ماند و به‌جای میادین میوه و تره‌بار سر از دامداری‌ها درآورد.
به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم، شاید شنیدن خبری در مورد دادن پیاز و سیب‌زمینی به دام‌ها به‌جای علوفه و یونجه، همچون یک لطیفه عجیب باشد اما در جهانِ واقعی ما، چنین چیزی جوک و لطیفه نیست و واقعاً در روزهای اخیر، صدها تن پیاز و سیب‌زمینی در ترکیه به‌خاطر بهای اندک، بر دست کشاورزان ماند و به‌جای میادین میوه و تره‌بار، سر از دامداری‌ها درآورد.
جدیدترین خبرها و تحلیل‌های ایران و جهان را در کانال تلگرامی تسنیم بخوانید. (کلیک کنید)
اتفاقی که برای هزاران سیب‌زمینی‌کار و پیازکار ترکیه‌ای افتاده است، تنها بخشی از مشکلات و نواقص سیاست‌های کشاورزی و امنیت غذایی این کشور را به نمایش می‌گذارد و در چندین حوزه دیگر نیز مشکلات جدی دارد.
از احتکار تروریستی تا حراج دردمندانه
روزنامه ملی گازته از مشهورترین روزنامه‌های ترکیه برای وصف این وضعیت دردناک، امروز چنین تیتری به‌کار برد: «پیاز را به گوسفندان دادند، سیب‌زمینی را به گاوها.»
ماجرا از این قرار است که قیمت پیاز و سیب‌زمینی در واحد کیلو، حتی از 1 لیره هم پایین‌تر آمده است و تمام میادین میوه و تره‌بار ترکیه از این دو محصول مهم اشباع شده است،
به همین خاطر، نه برداشت مقرون به صرفه است، نه حمل به میادین، در نتیجه، سیب‌زمینی‌کارها و پیازکارها، ناچارند برای جبران بخشی از ضرر خود، این دو محصول را با قیمت ناچیز، به دامداری‌ها بفروشند،
این در حالی است که سال گذشته در همین مقطع، هر کیلو پیاز یا سیب‌زمینی در ترکیه، حتی به مرز 10 لیره رسید، در نتیجه تجار، صدها تُن پیاز و سیب‌زمینی را احتکار کردند تا سود بیشتری به جیب بزنند اما مقامات دولتی، تحت تأثیر فشارهای اجتماعی ناشی از ایام کرونایی، به‌تندی با این مسئله برخورد و محتکرین را «تروریست اقتصادی» قلمداد کردند. آنان ده‌ها انبار را تخلیه کردند و با استفاده از امکانات شهرداری‌ها، میادین موقتی توزیع پیاز و سیب‌زمینی ایجاد کردند تا این دو قلم مهم آشپزخانه، با قیمت اندک به دست مصرف‌کننده برسد اما، چه شد که پیاز و سیب‌زمینی 10لیره‌ای که انبار به انبار احتکار می‌شد و چنان عزیز شده بود که همه به‌خاطر آن سر و دست می‌شکستند، حالا به چنین حال و روزی افتاده است؟
به‌باور کارشناسان، بین کشاورز و متولیان دولتی، ارتباط و هماهنگی وجود ندارد و انتخاب الگوی کشت، بدون در نظر گرفتن میزان نیاز و شرایط بازار و تغییرات اقلیمی است.
کنار فقدان ارتباط زنجیره‌ای بین متولیان کشاورزی و انجمن‌ها و تعاونی‌های روستایی کشاورزی، آفت واسطه‌گری نیز، نه‌تنها کشاورزان، بلکه مردم عادی را نیز با مشکلات بزرگی روبه‌رو کرده است.
روزنامه آیدنلک، در چند گزارش مبسوط به این موضوع پرداخته است که برخی محصولات کشاورزی، از محل تولید تا بازار، روند واسطه‌گری عجیبی را پشت‌سر می‌گذارند و خیلی وقت‌ها، محصولی که به‌نرخ 1 لیره از کشاورز خریداری شده است، با قیمت 10 لیره، یعنی با 10 برابر قیمت، به دست مصرف‌کننده می‌رسد.
این روزنامه با استفاده از نظرات برخی از کارشناسان، این پیشنهاد را مطرح کرده است که انجمن‌ها و تعاونی‌های کشاورزی و روستایی، با حمایت دولت، سازوکاری به‌وجود بیاورند که واسطه‌ها حذف شوند و محصول تولید‌شده با حداقل سود، به دست مردم برسد.
واردات، آفت جانِ کشاورزی ترکیه
یکی از انتقاداتی که به‌طور مداوم در رسانه‌های احزاب مخالف دولت اردوغان مطرح می‌شود، این است که در دو دهه اخیر و در دوران اقتدار حزب عدالت و توسعه، ترکیه سال به سال، گندم و مواد غذایی بیشتری وارد کرده است و افزایش واردات، منجر به کوچک شدن سفره کشاورزان شده است.
کمال کلیچدار اوغلو رهبر حزب جمهوری خلق در این مورد گفته است: «کار ما به جایی رسیده است که نه‌تنها گندم و برنج و جو، بلکه حتی پنبه و کاه و یونجه را از خارج وارد می‌کنیم. چرا مسئولین دولتی، به استراتژی کشاورزی نمی‌اندیشند؟ با ادامه این روند در آینده‌ای نزدیک، به جایی می‌رسیم که دیگر پدیده‌ای به‌نام کشاورزی نداشته باشیم.»
علی‌اکبر ییلدرم از تحلیلگران اقتصاد کشاورزی ترکیه نوشته است: «ترکیه کشوری است که از لحاظ اقلیمی، منابع انسانی، آب و اراضی، از ظرفیت‌های بسیار ارزشمندی برای کشاورزی برخوردار است و نباید این ظرفیت‌ها را نادیده گرفت. اگر این ظرفیت‌ها، فدای واردات شوند، چنین چیزی کشاورزان ما را ناامید می‌کند و آنان دست از کار خود خواهند شست و وارد حوزه‌های دیگر خواهند شد.»
بر اساس اطلاعات موجود، ترکیه در زمان حاضر از کشورهایی همچون قزاقستان و روسیه، گندم وارد می‌کند و واردات گندم که در سال 2002 میلادی در سطح 116 هزار تُن بوده، در اواخر سال 2019 میلادی به 10 میلیون تُن رسیده است.
البته بکر پاکدمیرلی وزیر کشاورزی ترکیه در این مورد، دفاعیات خاصی دارد. او می‌گوید: «منکر این نیستم که از برخی کشورها گندم می‌خریم و از اوکراین نیز تخمه آفتابگردان وارد می‌کنیم اما واقعیت این است که بخش قابل توجهی از این اقلام وارداتی، فرآوری می‌شود و با ارزش افزوده به چرخه صادرات بازمی‌گردد.»
آمارها نشان می‌دهد که صادرات ماکارونی ترکیه به بازارهای جهانی در سال 2020 میلادی، با افزایش 25درصدی به رقم 1 میلیارد دلار، نزدیک شده است اما در دیگر حوزه‌ها چنین نیست و از گوشت قرمز گرفته تا بسیاری از انواع محصولات غذایی لبنی و غیرلبنی، از محل واردات تأمین می‌شود.
برخی اقلام وارداتی صنایع غذایی و کشاورزی ترکیه و مبدأ واردات از این قرار است:
گندم: روسیه، آلمان، فرانسه و اوکراین.
برنج: هندوستان، پاکستان، میانمار، آمریکا، روسیه، چین، یونان، اوکراین و بلغارستان.
جو: انگلیس و کرواسی.
کاه: گرجستان.
پنبه: آمریکا، یونان، ترکمنستان و هندوستان.
کره و پنیر: فرانسه، هلند و ونزوئلا.
سیب: شیلی.
لوبیا: آمریکا، کانادا، پرو، چین، اتیوپی، مصر، بنگلادش، تایلند، اوکراین، ایران، آرژانتین، قزاقستان و مولداوی.
سیر: چین.
سویا: آرژانتین.
چای: سریلانکا.
باقالی: ایتالیا.
عدس: کانادا، سوریه و آمریکا.
ذرت: آمریکا، آرژانتین و برزیل.
دام سنگین: آرژانتین، اروگوئه و فرانسه.
گوشت قرمز: چک، فرانسه، برزیل و بوسنی.
گردو: آمریکا.
پیاز: ایران.
هندوانه و خربزه: ایران، سوریه و یمن.
تحلیلگران اقتصادی ترکیه بر این باورند که واردات‌محور شدن کشاورزی ترکیه، دلایل متعددی دارد اما اصلی‌ترین دلایل عبارت‌اند از:
1. کاهش تمایل و اشتیاق نسل جدید به کشاورزی و تداوم مهاجرت روستاییان به شهرها.
2. کمبود اراضی.
3. چندبرابر شدن هزینه‌های تولید به‌ویژه هزینه برق در دامپروری‌ها و هزینه سوخت ماشین‌آلات کشاورزی.
4. ورود رانت‌های مالی به حوزه واردات با استفاده از امتیازات ویژه.
در پایان باید گفت، اگرچه ترکیه در چند سال اخیر، در حوزه‌هایی همچون صنایع دفاعی، موفقیت‌های نسبی قابل توجهی کسب کرده است اما عدم توجه کافی به کشاورزی و امنیت غذایی، می‌تواند در آینده، این کشور را با مشکلات جدی، روبه‌رو کند.
انتهای پیام/+
