دوراندیشی در زندگی مبتنی بر کلامی از امام هادی (ع)

احمد قادری، پژوهشگر مؤسسه امام هادی (ع) در گفت‌وگو با خبرنگار فرهنگی تسنیم، با اشاره به اینکه اساساً چرخۀ طبیعت انسانی، توأم با موفقیّت‌ها و شکست‌هاست، افزود: تنها انسانِ عاقل و بافکر است که  با پند گرفتن از عدم موفقیّت‌ها و تلاش برای عدم تکرار آنها، کمربند همّت را محکم و عزم و ارادۀ خود را برای حرکت مفید در مسیر آینده، جزم می‌کند. امام هادی علیه‌السلام در روایتی می‌فرماید «اذْكُرْ حَسَرَاتِ‏ التَّفْرِیطِ، تَلَذَّ بِقَدِیمِ الْحَزْمِ. به یادآور افسوس‌های کوتاهی کردن در کار خیر را، تا احتیاط و دوراندیشی به کارگیری».

وی افزود: اشاره امام هادی علیه‌السلام نیز در این روایت که دقّت‌های روان‌شناسی در آن موج می‌زند، به  دوراندیشی و آینده‌نگری است که این دو، مانع گرفتار شدن در حسرت‌ها خواهد شد. حسرت خوردنِ تنها برای گذشته، کافی نیست و لازم است با دوراندیشی و تدبیر، گذشته را جبران کرد. امام علیه‌السلام به جای حسرت بر عدم موفقیت‌های گذشته، انسان را به دوراندیشی دعوت می فرماید. به کار بستن تجربیات انسان، باعث دوراندیشی بیشتر و بالا رفتن میزان موفقیت آن کار می‌شود.

قادری با اشاره به روایتی از امیرالمؤمنین (ع) دربارۀ عواقب کوتاهی در امور و ثمرات دوراندیشی گفت: حضرت در روایتی فرمود «ثَمَرَهُ التَّفْرِیطِ النَّدَامَهُ، وَثَمَرَهُ الْحَزْمِ السَّلاَمَهُ؛ یعنی میوۀ درختِ تفریط، پشیمانی و میوۀ درختِ دوراندیشی، سلامتی است.» امام علیه السلام در این کلام نورانی که در صد و هشتاد و یکمین حکمت کتاب ارزشمند نهج البلاغه آمده است، از دو ثمره سخن می‌گویند: ثمرۀ «تفریط» و ثمرۀ «حَزْم»؛ یعنی همان دو گزاره‌ای که امام هادی (ع) نسبت به آن هشدار دارند. «تفریط»  به معنای کوتاهی کردن و «حَزْم» به معنای دوراندیشی؛ به عبارت دیگر، کوتاهی کردن در امورات خیر، مانع  تدبیرِ امور و آینده‌نگری می‌شود. بنابراین می‌توانیم بگوییم که در کلام ایشان،  آینده‌نگری همچون درختی بارور و مُثمر است که میوۀ آن سلامت است و در نقطۀ مقابل آن، تفریط را به درختی بی‌خاصیت تشبیه فرموده که میوۀ آن، ندامت و پشیمانی است.

وی افزود: در نتیجه لازم است که  انسان، با با زخوانی فرصت‌های از دست رفته و با تکیه بر دانشِ تجربی خود، به جای حسرت و اندوه برای عدم موفقیت‌های قبلی، با دوراندیشی و تقویت نقطۀ قوّت،  به آینده‌ای بهتر بیاندیشد و با توکّل بر خدا و توسّل به اهل بیت علیهم‌السلام، زندگی بهتری نسبت به قبل، برای خود رقم بزند، آینده‌ای که آبادانی آخرت انسان را به همراه داشته باشد، همچنان که امام مجتبی علیه السلام فرمود «اسْتَعِدَّ لِسَفَرِکَ وَ حَصِّلْ زادَکَ قَبْلَ حُلُولِ اَجَلِکَ؛ یعنی آینده‌نگر باش و دید خود را وسعت بده و برای سفر آخرت خود، قبل از آنکه خورشید عمْرت غروب کند، آماده باش و ره توشۀ خویش را قبل از شروع به سفر آخرت، مهیا کن.»

انتهای‌پیام/