قیام ۲۹ بهمن تبریز؛ از شعارها و اقدامات شاهکار تبریزی‌ها تا دِین انقلاب اسلامی به آذربایجان

به گزارش خبرگزاری تسنیم ازتبریز، مردم تبریز در روزهای سرد و سوزان بهمن ماه سال 1356، نخستین حرکت خودجوش مردمی را با هدف سرنگونی رژیم شاهنشاهی را رقم زدند که قیام 19دی را به قیام‌های پیوسته مردم ایران علیه رژیم پهلوی پیوند زد، این حرکت در واقع پیروزی انقلاب اسلامی در 22 بهمن 1357را سرعت بخشید و به مردم سایر شهرها جرأت طوفان داد و سرنگونی حکومت 2500 ساله را رقم زد.

امام خمینی(ره) پس از این قیام، با صدور پیامی در 8 اسفند سال 1356 از مردم آذربایجان در برپایی قیام 29 بهمن تجلیل کرده و فرمودند:«کشتار بی رحمانه قم، ایران را به هیجان درآورد و تبریز عزیز را به قیام همگانی مردانه در قبال ظلم و بیدادگری کشاند و کشتار دسته جمعی تبریز ملت غیور ایران را چنان تکان داد که در آستانه انفجار است؛ انفجاری که دست اجانب را به خواست خدای متعال برای همیشه قطع کند. انفجاری که انتقام مظلومان را از شاه بگیرد و دودمان سیاه پهلوی را برای همیشه از تاریخ ایران محو کند و این ننگ را از صفحه آن بزداید.»

تبریزی ها با شرکت گسترده  در قیام 29 بهمن، بار دیگر همچون نهضت مشروطه، نام آذربایجان را در تاریخ افتخارات ملت ایران، ثبت و یاد ستارخان و باقرخان را در اذهان زنده کردند.

جرقه قیام 29 بهمن تبریز زده شد

مردم ایران با شیندن خبر ارتحال حاج آقا مصطفی خمینی فرزند امام خمینی(ره) سوگوار شده بودند که به دنبال این ماجرا، روزنامه اطلاعات در سرمقاله ای با توهین به مقام مرجعیت، اسباب تنفر مردم از رژیم را فراهم کرد و علمای اسلام نیز از این اقدام سخیف رژیم شاهنشاهی، احساس خطر کردند تا مردم به صحنه بیایند.

به دنبال این اتفاق، مردم قم در روز 19دی با هدایت آیت الله نوری همدانی به خیابان آمدند اما این قیام توسط رژیم، به خون کشیده شد و کشتار بی رحمانه ای در خیابان صفائیه قم به راه افتاد؛ با اعلام اعزام عمومی توسط مراجع معظم تقلید به مناسبت اربعین شهدای قم، بازار تبریز هم تعطیل و یک قیام بزرگ و موثر به پا شد.

شاهکار مردم تبریز

آیت الله شهید  سید محمدعلی  قاضی طباطبایی و همراهی عده ای از علمای تبریز طی بیانیه ای، مردم تبریز را برای اقامه عزا جهت بزرگداشت شهدای قم به «قیزیلی مسجد» دعوت کردند، از طرفی نیروهای نظامی رژیم برای جلوگیری از این اجتماع، دستور دادند مساجد را در آن روز تعطیل کنند تا بلکه از حضور مردم در مساجد جلوگیری شود؛ مردم برای حضور در مجلس سوگواری، ساعت ها قبل دسته به دسته به مسجد آمدند اما با در بسته مواجه شدند و اجتماع مردم مقابل مسجد منجر به درگیری با پلیس شد.

 رئیس کلانتری منطقه بازار با بد دهنی و فحاشی به مردم و مسجد توهین کرد، توهین او خشم مردم را شعله ورتر کرد و جوانی به نام محمد تجلا برای اعتراض وارد صحنه شد، پلس با شلیک گلوله،این جوان دانشجو را به شهادت رساند، شهادت این جوان، خون و غیرت مردم را به جوش آورد و به این ترتیب، جرقه قیام خونین مردم تبریز زده شد.

آشنایی با شهید قیام 29 بهمن تبریز

نخستین قربانی قیام تبریز، شهید محمد تجلا نام داشت، او متول 1335 در اردبیل بود و هنگام شهادت 22 سال داشت و در رشته مهندسی تحصیل می کرد، نام خانوادگی اصلی او «زنوزی عراقیان» بود که به دلیل تحت تعقیب بودن از سوی ساواک، مجبور به تغییر نام شده بود؛ در سال های منتهای پیروزی انقلاب، بین شهرهای قم و تبریز در تردد بود، با خود اعلامیه می ‏آورد و پس از تکثیر پخش می‏کرد.

پیکر شهید محمد تجلا به صورت ناشناخته در قبرستان امامیه تبریز به خاک سپرده شد، اما پس از گذشت یک ماه با اذن آیت الله قاضی طباطبایی(ره) نبش قبر صورت گرفت و پیکر او شناسایی شد.

شعارهای جدید تبریزی‌ها 

 مردم تبریز در 29 بهمن سال 1356 با مشت‌های گره کرده شعار می دادند: «قرآن بیزه هدف دور، سرمایه ی شرف دور»، یعنی قرآن سرمایه و هدف ماست. مردم با شعار «یا حسین»، کلمه توحیدی و ضدطاغوتی «لااله الاالله» را سر می دادند و می گفتند: «بیز بو شاهی ایستمیروخ والسلام»، یعنی ما این شاه را نمی خواهیم والسلام.

«درود بر خمینی، مرگ بر شاه، وای بر این حکومت یزیدی، خمینی رهبر ماست» از دیگر شعارهای نوبرانه تبریزی ها بود؛ این شعارها به گوش شاه هم رسید به گونه ای که فریدون هویدا در کتاب «سقوط شاه» نوشت:«هنوز مدتی از واقعه قم نگذشته بود که در 18 فوریه 1978 (29بهمن1356) چندین هزار تن از مردم تبریز به عنوان بزرگداشت چهلم کشته شدگان حادثه قم دست به تظاهرات زدند و به دنبال آن نیز شورشی پدید آمد که بنا به گفته شاهدان عینی، در خلال آن برای اولین بار شعار«مرگ بر شاه» شنیده شد.»

شعاری که مختص آذربایجان است و بس

شاه بعد از حرکت مردمی و قیام 29 بهمن تبریز، تلاش کرد با تغییر استاندار وقت آذربایجان شرقی و  رئیس شهربانی استان و همچنین اعزام جمشید آموزگار نخست وزیر وقت به تبریز، قیام 29 بهمن را یک حادثه معمولی جلوه دهد اما این اقدام او، جلوی تکثیر این حادثه به حوادث بعدی را نگرفت.

آذربایجان بعد از پیروزی انقلاب اسلامی نیز در ماه‌های نخست، با ناملایماتی همچون حزب خلق مسلمان، روبه رو می شود به گونه ای که اتحاد جماهیر شوروی و رهبران حزب توده به تبریز چشم امید می بندند؛ پس از آن، آیت الله قاضی و آیت الله مدنی اولین و دومین امام جمعه تبریز هم به شهادت می‌رسند و اولین و دومین شهید محراب به نام تبریز ثبت می شود.

با گذشت بیش از 40 سال از پیروزی انقلاب اسلامی، هنوز هم که هنوز است آذربایجان شعاری سر می ‌دهد که مختص آذربایجان است و بس: «آذربایجان اویاخدی، انقلابا دایاخدی» (آذربایجان بیدار و تکیه گاه انقلاب است)...

گزارش از بیت اله احمدی

انتهای پیام /111/ ع