بحران در تالاب‌های ایران| تالاب جازموریان کاملا خشک شد / زنگ خطر بحران در بکرترین تالاب ایران به صدا درآمد
گروه استانها ـ در حالی ابتدای امسال بخش قابل توجهی از تالاب‌های جازموریان و هامون آبگیری شد که حالا با خشک شدن آنها انتظار می‌رود دودکش غبار شرق کشور فعال شود.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از زاهدان، جازموریان با گستره حوضه آبریزی حدود 70 هزار کیلومترمربع معادل 2 برابر دریاچه ارومیه در 56 کیلومتری غرب شهرستان دلگان و پنج کیلومتری روستای چاهکیچی واقع شده که 49 درصد آن در حوزه سیستان و بلوچستان و 51 درصد در حوزه استان کرمان قرار دارد.
نیمهٔ باختری این حوضه به وسعت 35 هزار و 600 کیلومتر مربع در استان کرمان و نیمهٔ خاوری آن به وسعت 34 هزار کیلومتر مربع در استان سیستان و بلوچستان قرار دارد. دشت‌های جیرفت، فاریاب و رودبار جنوب در استان کرمان و دشت‌های ایرانشهر، بمپور، سردگان، دلگان، سرتختی و اسپکه در استان سیستان و بلوچستان در محدودهٔ این حوضهٔ آبریز واقع شده‌اند.
تالاب جازموریان به عنوان یک منبع قابل توجه آب شیرین به سبب خشکسالی های مداوم در سال‌های اخیر به کانون بحرانی ریزگردهای جنوب استان سیستان و بلوچستان و استان کرمان تبدیل شده که کم توجهی به این موضوع باعث مشکلات جبران ناپذیری برای شهرستان دلگان شده است.
تالاب جازموریان 70 هزار کیلومتر مربع وسعت دارد که 51 درصد آن در استان کرمان و 49 درصد آن در سیستان و بلوچستان واقع شده است. حوزه آبریز تالاب جازموریان، هریررود در استان کرمان است، اما ساخت بیش از 30 سد در مسیر این رود در استان کرمان، موجب خشک شدن تالاب جازموریان شده و مشکلات زیادی برای روستاهای شهرستان دلگان و بخش جلگه چاهاشم بوجود آورده است.
احیای تالاب هامون جازموریان باید یکی از اولویت های وزارت نیرو باشد زیرا با خشک شدن این تالاب، تهدید جدی مهاجرت روستائیان به حاشیه شهرها و سایر معضلات اجتماعی و اشتغال وجود دارد.
اهالی روستاهای بخش جلگه چاه هاشم هم می‌گویند بستر خشک تالاب هامون و وزش طوفان های شن در این منطقه، شرایط زندگی را برای آنان سخت کرده و بر فعالیت‌های کشاورزی و دامداری آنان اثر سوء گذاشته است.
این تالاب به عنوان یک منبع استراتژیک و پراهمیت آب شیرین، پیرو خشکسالی‌های مداوم در سال‌های اخیر به کانون بحرانی ریزگردهای جنوب استان سیستان و بلوچستان و کرمان تبدیل شده و کم توجهی به این موضوع باعث مشکلات جبران ناپذیری برای شهرستان‌های جنوبی کرمان و غربی سیستان و بلوچستان شده است. ساخت مداوم سد و بند در استان کرمان مثل سد عروس بانی آخرین نفس‌های این تالاب را هم گرفته، در آن حد که جازموریان حالا به تمامی خشک و آسیب پذیر‌تر از گذشته شده است و اگر راهکاری صحیح برای جان بخشی دوباره به آن اتخاذ نشود، معضلات متعددی را برای مردم استان‌های جنوبی ایران به وجود خواهد آورد.
جازموریان در گذشته یکی از ظرفیت‌های مهم کشاورزی و دامداری در کرمان و سیستان و بلوچستان بوده، اما هم اکنون در خطر نابودی قرار دارد؛ هرچند که تا به امروز قسمت بزرگی از نابودی اش را رقم زده اند. اکثر کسانی که در گذشته به کشاورزی در جوار این تالاب مشغول بودند، مهاجرت کرده و به کاری جز کشاورزی مشغول اند. ماجرای خشکی هامون و به دنبال آن پرواز ریزگردهای مزاحم، گله همیشگی مردم دلگان، ایرانشهر، جیرفت و سرتختی و ... است . وجود تپه‌های شنی در این اراضی هم نشان دهنده شدت این اتفاق است. بسیاری از شهروندان و روستاییان جنوب کرمان و غرب سیستان وبلوچستان به دلیل پراکندگی ریزگردها سالهاست که با مشکلات تنفسی دست و پنجه نرم می‌کنند
دوست محمد کلیم معاون پیش‌بینی هواشناسی سیستان و بلوچستان اظهار داشت: بررسی آخرین تصاویر ماهواره لندست 8 نشان می‌دهد که 100 درصد مساحت تالاب جازموریان در غرب استان خشک شده است.
معاون توسعه و پیش‌بینی اداره‌کل هواشناسی سیستان و بلوچستان افزود: بررسی‌ها نشان می‌دهد این تالاب در زمان خشکی کانون بخش مهمی از گرد و غبارهای جنوب شرق کشور است طوری که با وزش بادهای غربی، شمالی و جنوبی تا شعاع قابل توجهی از نواحی جنوب شرق و جنوب کشور را تحت تأثیر قرار می‌دهد. بارش‌های زمستان و بهار امسال و ورود سیلاب‌ها به این تالاب موجب شد پس از سال‌ها جازموریان جان تازه‌ی بگیرد اما با کمرنگ شدن بارش‌ها و تبخیر بالای منابع آب، حالا دیگر هیچ اثری از آب نیست.
وی ادامه داد: در شمال استان نیز شرایط مشابهی وجود دارد و تالاب هامون که بخش‌هایی از آن در نتیجه بارش‌های قابل توجه سال زراعی گذشته در حوضه آبریز این تالاب آبگیری شده بود، تقریباً خشک شده است. البته بر اساس اطلاعات تصاویر ماهواره بخش خیلی جزئی این تالاب اکنون آب دارد که مساحت آن خیلی کم برآورد می‌شود.
کلیم اضافه کرد: خشک شدن این تالاب‌ها نگرانی‌های ما را برای افزایش وقوع و شدت پدیده‌های خاکدار در اکثر نقاط استان افزایش می‌دهد چرا که سیستان و بلوچستان به ذاته یک استان بادخیز است و وزش باد در کانون‌های تولید گرد و غبار موجب آلودگی هوای اکثر مناطق استان می‌شود.
معاون توسعه و پیش‌بینی اداره‌کل هواشناسی سیستان و بلوچستان تصریح کرد: توزیع آب در تالاب‌ها برای کنترل ریزگردها در عمل کارساز نبوده و باید برای مهار این کانون‌ها اقدام اثرگذاری اعمال شود. حفظ نزولات جوی در موقعیت جغرافیایی که سیستان و بلوچستان قرار گرفته یک اقدام استراتژیک است چرا که داده های بلند مدت ما نشان می‌دهد یک استان کم بارش و با تبخیر بالا داریم که مدیریت منابع آب در آن امری ضروری است.
وی به تغییرات شرایط جوی استان در روزها و هفته‌های آینده اشاره کرد و گفت: بررسی خروجی مدل‌های هواشناسی نشان می‌دهد که لاقل تا پایان سال میزان نزولات جوی شش ماهه نخست سال زراعی استان به نرمال نمی‌رسد و حداقل در پنج تا 10 روز آینده نیز هیچ سامانه بارشی موثری در استان فعالیت نمی‌کند.
انتهای پیام/392/ش
