نقد و بررسی «حاشیه مهم‌تر از متن»/ ریشه‌های معضل حاشیه‌نشینی را باید در سیاست‌های دهه ۱۳۴۰ جست‌وجو کرد
زمینه‌های حاشیه‌نشینی و آسیب‌های اجتماعی از آن را باید در تصمیمات پهلوی در دهه ۱۳۴۰ جست‌وجو کرد. جایی که با طرح‌های ارضی مردم روستایی به مهاجرت تشویق شدند.
به گزارش خبرگزاری تسنیم، مستند «حاشیه مهم‌تر از متن» به کارگردانی حسن جعفری در شبکه مستند سیما و برنامه تلویزیونی به اضافه مستند رونمایی شد. پس از نمایش این فیلم مستند، نشست نقد و بررسی این مستند با حضور سیدحسن موسوی و مجید روستا برگزار شد.
موسوی چلک، رئیس انجمن مددکاران اجتماعی با اشاره به معضل حاشیه‌نشینی گفت: نگران حاشیه‌نشینی باید باشیم و اگر نباشیم جای تردید دارد، براساس آمارها حدود 21 میلیون نفر در محله‌های ناکارآمد شهری زندگی می‌کنند که شامل روستاهای الحاقی، بافت‌های تاریخی، بافت‌های فرسوده و سکونتگاه‌های غیررسمی است. نگرانی دیگر که به نظرم بسیار هم مهم‌تر است، نوع نگاهی است که بدان می‌شود. وقتی از این مناطق لایه‌برداری می‌کنید، زخم‌های زیادی را می‌بینید؛ از زخم بی‌تفاوتی که نسبت به مردم آن وجود داشته است تا نگاه شهروند درجه 2 که به ساکنان این مناطق داشتیم. این نوع نگاه سبب شده است که امکانات بهداشتی و خدماتی ضعیفی در این مناطق وجود داشته باشد.
وی اضافه کرد: علاوه بر این، نگاه امنیتی و کالبدی ما عمیق‌تر از نگاه اجتماعی ما بوده است. هنوز هم وجه غالب همین است و علیرغم اینکه می‌گوییم نگاه اجتماعی داریم اما رویکرد تغییری نکرده است. وقتی به این مناطق می‌رویم می‌بینیم که حداقل‌ها را هم ندارند. فکر می‌کردیم که با رویکرد کالبدی و ضربتی می‌توان کاری کرد اما این‌گونه نشد. در حقیقت شاید این اقدامات مانند یک مسکن عمل کند اما تاثیرگذار نیست. بالاخره نمی‌توان گفت که یک چهارم جمعیت ایران شهروند درجه 2 هستند.
موسوی با اشاره به این که بستر جرایم در مناطق حاشیه‌ای فراهم‌تر است، گفت: شاخص‌های رفاه اجتماعی این مردم با ساکنان مناطق دیگر فاصله زیادی دارد و این موضوع بد است. من نمی‌خواهم برچسب بزنم که در این مناطق جرایم بیشتر است که این برچسب ظلم به مردم این منطقه است اما زمینه‌های جرایم و آسیب‌ها در این مناطق مشهودتر است.
روستا عضو هیئت مدیره بازآفرینی شهری ضمن نقد و بررسی این فیلم مستند گفت: این فیلم هیچ ارتباطی با حاشیه‌نشینی ندارد و بیشتر به آسیب‌های اجتماعی می‌پردازد. هم‌چنین به نظرم این فیلم ترویج انگ اجتماعی به شریف‌ترین آدم‌هایی است که تنها گناهشان، فقر و نداری است و به نظرم اصلا نگاه منصفانه‌ای نسبت به حاشیه‌نشینی نشده است. در این فیلم به‌‌گونه‌ای نگاه کردیم که گویا حاشیه‌نشینی علت این آسیب‌های اجتماعی است در حالی که حاشیه‌نشینی معلول یک سری ناکارآمدی‌هاست.
وی اضافه کرد: محیط‌های حاشیه‌ای زمینه را برای برخی جرایم ایجاد می‌کند چرا که ضعف نظارت اجتماعی درآنجا وجود دارد. وقتی به محله‌ای خدمات نمی‌دهیم چه انتظاری داریم؟ انتظار رفتار درست از کسی که هیچ خدمات شهروندی دریافت نکرده است، بی‌انصافی است.
او با اشاره به اینکه زمینه‌های حاشیه‌نشینی و معضلات امروز را باید در سیاست‌گذاری‌های غلط دهه 1340 و تصمیمات محمدرضا پهلوی دانست، گفت: این فیلم چند نکته دارد که فلش‌بک‌هایی به قبل از انقلاب دارد. برای مثال در یکی از بخش‌های فیلم می‌بینیم که آن فرد می‌گوید به واسطه اصلاحات ارضی به شهر آمدیم. بنابراین زمینه‌ها بیان شده است. از دهه 40 و زمانی که مسئله مهاجرت در ایران شروع شد، به این موضوع دقت نکردیم. در حقیقت به جابه‌جایی‌های مردم از روستا به شهر و عواقب آن دقت نکردیم و نتیجه‌اش حاشیه‌نشینی و معضلات آن شد.
موسوی در بخش دیگری از صحبت‌های خود راه‌حل برخورد با حاشیه‌نشینی را نگاه اجتماعی فرهنگی دانست و گفت: مشکل اصلی آنجاست که نگاه اجتماعی فرهنگی به این معضل نداشتیم. مردم این منطقه را با ویژگی‌هایشان قبول نداریم و می‌خواهیم آنها را در چارچوبی قرار بدهیم که در آن نمی‌گنجند. نمی‌توان که خط‌کش گذاشت و همه موضوعات را با یک معیار سنجید.
انتهای پیام/
