ترکیه به دنبال تثبیت حضور در لیبی

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، توجه و رویکرد خاص ترکیه به جغرافیای سیاسی لیبی در آفریقا و شرق مدیترانه ادامه دارد و لیبیایی ها، دیروز برای چندمین بار در دو سال اخیر، مهمان ترکیه بودند.

رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه دیروز در کاخ وحدالدین استانبول، به مدت دو ساعت با محمد یونس المنفی، رئیس شورای ریاستی لیبی و هیئت همراه وی گفتگو کرد. در این دیدار مولود چاووش‌ اوغلو، وزیر امور خارجه و ابراهیم کالین، سخنگوی ریاست جمهوری ترکیه نیز در این دیدار حضور یافتند.

اردوغان که پیش تر برای فائز السراج سنگ تمام می گذاشت، این بار برای خلف او، پروتوکول را به سطح بالاتری برد و در ورودی کاخ وحد‌الدین، پرچم لیبی برافراشته شد تا نشان دهد که همچنان خواهان بر قدرت ماندن تیمی است که در مورد آینده لیبی، تفکراتی برخلاف ژنرال حفتر و عقیله صالح رئیس مجلس نمایندگان دارند.

حمایت از چهره های پیشین دولت وفاق ملی و سیاستمداران نزدیک به گفتمان حزب عدالت و توسعه برای ترکیه تبدیل به یک هدف راهبردی شده اما هنوز هم مشخص نیست که تقسیم قدرت و ساختار سیاسی آتی در لیبی به چه شکلی خواهد بود.

ترکیه، لیبی و فاکتور سیسی

در تحلیل نشریه The Arab Weekly  به این اشاره شده که شکست مارشال خلیفه حفتر در فتح طرابلس و همچنین شکست سیاسی عقیله صالح، موجب آن شده که ژنرال عبدالفتاح سیسی رئیس جمهور مصر، اندک اندک، فرمان را به سمت دیگر بچرخاند و با این واقعیت کنار بیاید که گویی حفتر در آینده لیبی جایگاه چندان قابل توجهی نخواهد داشت و باید در راستای حفظ ثبات در لیبی، با دولت موقت کنار آمد.

اما در این میان، روابط ترکیه – مصر تا چه اندازه تحت تاثیر این وضعیت قرار خواهد گرفت؟ در پاسخ باید گفت: در چند هفته اخیر، پیشرفت های ملموسی در مسیر عادی سازی روابط آنکارا – قاهره مشاهده شده و چنین به نظر می رسد که رفع تنش بین ترکیه و مصر، به طور مستقیم بر پرونده لیبی نیز اثر می گذارد و احتمال می رود که این دو کشور، همچنان که در ماجرای تعیین قلمروهای قاره ای دریایی، به منافع متقابل احترام نهاده اند، در لیبی نیز به جایی برسند که هر کدام سهم معقولی از کیک را صاحب شوند و به همدیگر تنه نزنند.

عبدالفتاح سیسی، پیش تر حاضر نبود در مورد لیبی، با کسانی جز عقیله صالح و ژنرال حفتر حرف بزند اما در وصف تغییر موضع قاهره همین بس که سیسی در شرایطی به صورت تلفنی و هم به صورت حضوری با محمد منفی طرف صحبت می شود که نیک می داند او روابط حسنه ای با ترکیه برقرار کرده است.

مسیر پیش رو، انتخابات لیبی و موقعیت ترکیه

کمتر از دو ماه قبل، در رای ‌گیری مجمع گفتگوی سیاسی لیبی برای انتخاب مقامات دولت موقت، محمد منفی به‌عنوان رئیس‌ جمهور و عبدالحمید دبیب نیز به‌عنوان نخست ‌وزیر جدید دولت موقت لیبی انتخاب شدند.

اما بر اساس توافق همه گروه ها، محمد منفی و عبدالحمید دبیب تا 24 دسامبر 2021 به‌عنوان رئیس ‌جمهور و نخست ‌وزیر این کشور فعالیت خواهند داشت و طرف‌ ها در خصوص برگزاری انتخابات ریاست جمهوری و سراسری در این کشور در تاریخ 24 دسامبر 2021 (سوم دی ماه سال جاری) به توافق رسیدند. بنابراین، تیم فعلی، 8 ماه فرصت دارد تا موقعیت خود را تثبیت کند و پس از آن، باید در میدان وزن کشی و کارزار انتخاباتی، تکلیف  قدرت روشن شود.

با توجه به پیچیدگی های ساختار قبیله ای جامعه لیبی و مداخله چندین بازیگر منطقه ای و فرامنطقه ای، نمی توان از الان پیش بینی کرد که فضای لیبی تا چه اندازه برای حضور نظامی ترکیه مهیا و مساعد خواهد بود. اما می توان این واقعیت را در نظر گرفت که چند و چون حضور و نفوذ ترکیه، تابعی از چندین فاکتور مهم خواهد بود که یکی از مهم ترین این فاکتورها، رقابت قدرت های بین المللی است.

با توجه به این که تیم جو بایدن هنوز در مورد لیبی تصمیم خاصی نگرفته و ناتو نیز در این مورد سکوت اختیار کرده، هنوز مشخص نیست که نگرش واشنگتن به افزایش قدرت روسیه در لیبی چگونه خواهد بود.

در همین حال، فاکتور منطقه ای مهم دیگری که می تواند بر موقعیت ترکیه در لیبی اثر بگذارد، روابط آتی آنکارا – قاهره است. اگر آن گونه که گفته می شود، مذاکرات بین مقامات دیپلماتیک مصر و ترکیه ادامه پیدا کند و طرفین به سمت عادی سازی روابط بروند، راه برای تیم اردوغان هموار خواهد شد تا نه تنها در لیبی، بلکه در تونس نیز از موقعیت بهتری برخوردار شوند.

یکی دیگر از فاکتورهای مهم و اثرگذار در مورد آینده لیبی، فرجام و نتیجه نهایی نشست های تدوین پیش نویس قانون اساسی لیبی است که چند دور از این نشست، به میزبانی تونس و مصر برگزار شده و هدف اصلی آن، تدوین قانونی است که در مورد انتخابات و همه پرسی و رقابت سیاسی 24 دسامبر سال جاری، بسیار مهم و تعیین کننده خواهد بود.

پیداست در موضوع تدوین قانون اساسی، مصر از مزیت های میزبانی و هویت عربی بهره می برد و ترکیه در این حوزه نمی تواند به اندازه مصر، امیدوار به حصول نتایج مطلوب خود باشد. اما با این حال، ترکیه در میدان سوریه و مذاکرات ژنو و تلاش برای اصلاح قانون اساسی سوریه، تجاربی دارد و تلاش می کند تا در ساختار آتی لیبی، سهم بیشتری را از آنِ خود کند. چرا که در هر سه حوزه مدیترانه ای، عربی و آفریقایی، به منظور حفظ منافع و گسترش نفوذ، سرزمین لیبی را یک سرزمین مهم و اسراتژیک می داند.

صد البته ترکیه در سرزمین لیبی، نه تنها با بازیگرانی همچون روسیه، آمریکا و مصر، بلکه با اتحادیه اروپا نیز طرف است و رقابت با بازیگر مهمی به نام فرانسه، تاکنون چندین بار زمینه های افزایش تنش بین آنکارا و پاریس را به وجود آورده است.

بنابراین، پرونده لیبی برای ترکیه یک موضوع حساس و ذو ابعاد است و شواهد نشان می دهد که ترکیه در آینده نیز مجال و توان بیشتری صرف مدیریت این پرونده خواهد کرد و با توجه به تعدد بازیگران، بعید به نظر می رسد که در میان مدت، به آسودگی خاطر دست پیدا کند.

انتهای پیام/