گزارش کمیسیون کشاورزی درباره بررسی کیفیت تأمین و توزیع نهادههای دامی

به گزارش خبرنگار پارلمانی خبرگزاری تسنیم، سید جواد ساداتی نژاد رئیس کمیسیون کشاورزی، آب و منابع طبیعی مجلس شورای اسلامی در جلسه علنی امروز (سه شنبه 17 فروردین) قوه مقننه گزارش این کمیسیون درباره بررسی کیفیت تأمین و توزیع نهادههای دامی را قرائت کرد.

به گزارش تسنیم، گزارش کمیسیون کشاورزی به این شرح است:

بخش اول

مقدمه:

یکی از مهمترین موضوعاتی که در حوزه تامین منابع پروتئینی جامعه در حال حاضر به صورت جدی ذهن همه مسئولان و تولید کنندگان را به خود مشغول کرده بحث تأمین و توزیع نهاده‌های دامی است.

علیرغم نیاز جدی مرغداریها و دامداریها به سه نهاده اصلی (ذرت، کنجاله‌سویا و جو)، در حال حاضر کیفیت تأمین و توزیع این نهادهها با چالشهای بسیار جدی مواجه شده است. کشور به این سه نهادهسالانه به مقدار19 میلیون تننیاز دارد کهبخشی از آن توسط تولیدکنندگان داخلی(5 میلیون تن)و مابقی(14 میلیون تن) از طریق واردات تأمین میگردد که ارزبری معادل 4900 میلیون دلار دارد.

در حال حاضر تأمین همه نهاده‌های دامی، صرفاً از طریق ارز ترجیهی (4200 تومانی) انجام میگردد. لذا با توجه به روال ها، امکانات و نظارت های فعلی، بستر سوء استفاده های احتمالی از امتیاز اعطاشده فراهم شده است و ماحصل آن را در گرانی‌های اخیر منابع عمده پروتئینی کشور از جمله لبنیات و گوشت می توان مشاهده نمود. این موضوع هم به تامین و تخصیص ارز توسط بانک مرکزی و وزارت صنعت معدن تجارت و هم به وزارت جهادکشاورزی که شرکت پشتیبانی امور دام به عنوان یکی از متولیان اصلی موضوع، برمی گردد. همچنین نکته حائز اهمیت آنکه علیرغم مسئولیت شرکت مذکور تنها بین 10 الی 20 درصد از نهاده‌های مورد نیاز کشور توسط این شرکت توزیع می گردد و مابقی در بازار آزاد قابل تأمین می باشد.

بخش دوم

شرح موضوع

تأمین نهاده:

در حال حاضر، یکصد شرکت خصوصی به عنوان واردکننده نهاده در کشور شناسایی شدهاند و شایان ذکر است قریب به 80درصد نهادههای وارداتی به کشور از بندر امام خمینی وارد کشور می شوند.

آخرین بازرسی مورخ  30/  07/ 99 لغایت  01/  08/ 99 کارگروه ویژه مجلس شورای اسلامی نشان می دهد که سرجمع میزان نهادههای دپو (تل انبار )شده موجود در انبارهای بنادر کشور اعم از بندر امام خمینی، کشتیهای پای اسکله (در حال تخلیه) و لنگرگاه به شرح ذیل است:

1. ذرت:  325/  156/ 2  تن

2. سویا:  085/ 525 تن

3. جو:  571/ 288  تن

4. سایر دانه های روغنی:  320/ 494 تن

جمع کل نهادههای دامی رسوب کرده در بنادر برابر  301/  464/ 3  تن می باشد

اشکالات و نواقص توزیع نهاده

الف) بخش خصوصی

1. شرکتهای واردکننده مجموعاً 55 درصد از نهاده وارداتی را در سامانه بازارگاه بارگذاری میکنند و 45 درصد از طریق بازار آزاد (بازار سیاه) به فروش می رسد.

2. برای شرکتهای تولید کننده(مرغداری و دامداری) این امکان فراهم است که بخشی از سهمیه نهاده تخصیصی را در واحد تولیدی خود مصرف نموده و مابقی را از طریق بازار آزاد به فروش برساند.

3. از تعداد بیست و چهار هزار شناسه یکتا (واحد تولیدی شناسنامه دار)، تعداد نه هزار شناسه به خاطر انجام یا امکان خطا و تخلف در تحویل نهاده، به عنوان شناسه متخلف یا خطای محاسباتی، شناسایی شده است.

4. کارخانههای روغن کشی و واحدهای تهیه فروکتوز و خوراک دام، امکان فروش محصول خود را به قیمت بازار آزاد دارند و بعضاً این تخلف اتفاق میافتد.

ب) بخش دولتی

1. از اسفند ماه سال 1398 مقرر بوده است، نهاده فقط از طریق سامانه بازارگاه عرضه شود اما به دلیل عدم اتصال سامانهگمرک و انبارها به صورت برخط به سامانه بازارگاه این امرمحقق نشده استلذاوارد کننده می تواند کالای خود را خارج از سامانه به قیمت آزاد عرضه کند.

2. توزیع و تسهیم نهاده برای مرغداریها براساس سامانه سماصط (سامانه مدیریت اطلاعات صنعت طیور) بر پایه میزان جوجه‌ریزی انجام می گردد. این شیوه ناقص است و امکان معدوم سازی جوجه یک روزه و عرضه نهاده توسط مرغدار در بازار آزاد را فراهم می‌کنند.

3. فرآیند تأمین و توزیع در اختیار دو وزارتخانه صنعت، معدن وتجارت و جهاد کشاورزی است؛ این دوگانگی موجب بروز اختلاف و امکان تخلفاتی توسط واردکننده شده است.

4. بعد از ثبت سفارش توسط وارد کننده در سامانه بازارگاه به هنگام بارگیری مسئله سرکها یا کسری بار پیش می آید (مثلاً واحد مرغداری 28 تن سفارش کالا می‌دهد در حالی که کامیون حداکثر می تواند25 تن بارگیری نمایدلذاباقیمانده بار، قابلیت عرضه در بازار سیاه را دارد.

بخش سوم

جمع‌بندی

پیشنهادات کمیسیون کشاورزی، آب، منابع طبیعی و محیط زیست:

1. ضروری است مصوبه سی و پنجمین جلسه شورای عالی هماهنگی اقتصادی سران محترم سه قوه مورخ  22/  04/ 98 مبنی بر انتقال اختیارات وزارت جهاد کشاورزی (بند 1 ماده  یک قانون تمرکز) به وزارت صمت و الحاق شرکت مادر تخصصی بازرگانی دولتی ایران و شرکتهای زیر مجموعه آن به وزارت صنعت معدن و تجارت در اسرع وقت لغو و کلیه اختیارات وزارت جهاد کشاورزی طبق قانون تمرکز اختیارات وظایف بخش کشاورزی مصوب  24/  01/ 91 مجلس شورای اسلامی به این وزارتخانه واگذار گردد.

2. وزارت جهاد کشاورزی باید سامانه بازارگاه را به گونهای اصلاح نماید که سهمیه نهاده به مرغدار براساس تعداد جوجه ریزی واقعی و آمار واقعی کشتارگاه صورت گیرد.

3. وزارتخانه های امور اقتصادی و دارایی و راه و شهرسازی می بایست تدبیری اتخاذ نمایند تا سامانههای گمرک و انبارها به صورت برخط به سامانه بازارگاه متصل شود و گمرک صرفا کالاهایی را ترخیص کند که در سامانه بازارگاه ثبت شده و مجوز ترخیص وزارت جهاد کشاورزی را اخذ نموده باشد.

4. تأمین ارز به شرکتهای واردکننده الزاماً می بایست به شرط بارگذاری کالای وارد شده در سامانه بازارگاه انجام گردد.

5. برای مدیریت مشکل سرکها پیشنهاد می شود سامانه بازارگاه به گونهای اصلاح شود که سهمیه مرغداریها از طریق اتحادیه مرغداران گوشتی و سهمیه دامداریها از طریق اتحادیه دامداران تعیین شود.

6. برای جلوگیری از تطویل ترخیص نهاده‌ها و رسوب آن در انبار، تعرفه انبارداری که توسط ستاد تنظیم بازار از قیمت پلکانی به قیمت ثابت تغییر یافته است مجدداً به شکل پلکانی برگردد.

7. جهت برطرف ساختن اشکالاتتأمینارزسریعا، بانک مرکزی نسبت به تأمین ارز مرغوب برای واردات نهاده‌ها اقدام نماید.

8. پیش از پهلو گرفتن کشتیهای حامل نهاده‌ها و تخلیه کامل آن‌ها،ابتدا مقدار کل نهاده‌های وارداتی توسط سامانه بازارگاه با هماهنگی گمرک بین تولیدکنندگان تسهیم گردد تا به محض تخلیه باتوجه به سهمیه بندی انجام شده به بازار عرضه شود. این امر سبب می شود امکان عرضه به بازار سیاه حداقل گردد.

9. دولت با کمک مجلس به گونهای تدبیر نماید که یارانهای که تا کنون در قالب ارز ترجیحی (4200 تومانی) برای واردات نهاده‌ها به واردکننده اختصاص می یابد به انتهای زنجیره، یعنی مصرف کننده اختصاص یابد در این صورت یارانه اختصاصی، مستقیم به دست مصرف‌کننده می رسد و از فساد و رانت جلوگیری می شود.

10. برای جلوگیری از هر گونه سوء‌استفاده احتمالی مسئولیت تعیین قیمت جوجه یک‌روزه، مرغ، تخم مرغ و گوشت از وزارت صمت به وزارت جهاد کشاورزی منتقل شود تا قیمت بصورت واقعی تعیین گردد.

11.وزارت جهاد کشاورزی باید نسبت به اجرای سریع اصلاح الگوی کشت به گونهای برنامهریزی نماید که سطح زیر کشت ذرت و جو و بقیه نهادهها بالا رفته و بخش مهمی از نیاز کشور توسط کشاورزان تولید شود.

سید جواد ساداتی‌نژاد رئیس کمیسیون کشاورزی در تشریح این گزارش، گفت: پیش از این 2.5 میلیون تن مرغ در این کشور تولید می‌شد و ما در ردیف صادرکنندگان مرغ قرار داشتیم. متأسفانه این افتخار امروز به صف‌های طولانی مرغ تبدیل شده است. به جای رسیده‌ایم که وادار به واردات 50هزارتن مرغ شده‌ایم.

وی در تشریح علل و عوامل کمبود مرغ در کشور،افزود: بر اساس گزارش کمیسیون کشاورزی، هرج و مرج بازار مرغ 5 مقصر اصلی دارد 1ـ تصمیمات غیرکارشناسی رئیس جمهور 2ـ عدم نظارت وزارت کشور 3ـ نقص نظارت وزارت صمت 4ـ تصمیمات غیرصحیح وزارت کشاورزی 5ـ عدم تأمین ارز مورد نیاز توسط بانک مرکزی.

رئیس کمیسیون کشاورزی مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه عدم تأمین ارز مورد نیاز توسط بانک مرکزی از دلایل اصلی شرایط حاضر است،گفت: عدم نظارت دستگاه‌ها و رانت و فساد ناشی از ارز 4200 تومانی، اُم‌الفساد است. مابه‌التفاوت سویا با ارز 4200 تومانی یا ارز آزاد حدود 12هزار تومان است.

ساداتی‌نژاد اظهار داشت: با اصرار دولت، ارز 4200 تومانی در بودجه 1400 ادامه یافت. به عنوان مثال در واردات نهاده‌های دامی، واردکنندگان سقف قیمت را در نظر می‌گیرند یعنی اگر ذرت 150 تا 200 دلار باشد، 200 دلار را در نظر می‌گیرند؛ آن را ضربدر 9 میلیون تن واردات ذرت در سال کنید و ببینید چه رانت عظیمی به جیب می‌زنند.

وی گفت: شخص رئیس‌جمهور اجازه اجرای قانون انتزاع اختیارات جهاد کشاورزی را نداد، در مقابل توافق وزرای صمت و جهاد ورود کردند و اجازه ندادند اختیارات وزارت جهاد برگردد. پیش از این سران قوا با تصمیم رئیس‌جمهور اختیارات را از وزارت جهاد گرفته و به وزارت صمت داده بودند.

نماینده مردم کاشان در مجلس شورای اسلامی اظهار داشت: نهایتاً در 11 فروردین سال 1400 رئیس‌جمهور به این نتیجه رسید که باید اختیارات به وزارت جهاد برگردد و با ایجاد قرارگاه مرغ، اختیارات را به این وزارتخانه برگرداند. رئیس‌جمهور باید در برابر تأخیر و مقاومت در این خصوص پاسخگو باشد.

ساداتی‌نژاد تصریح کرد: در سال 99 بانک مرکزی در تخصیص ارز نهاده‌های دامی تأخیر داشت. کمبود نهاده‌های دامی به معنای کمبود مرغ است، بانک مرکزی علی‌رغم مذاکرات، حاضر به خرید تهاتری نهاده‌ها یا خرید اعتباری آنها نشد که این امر موجب شد سه میلیون تن نهاده‌های دامی در گمرک رسوب کند.

وی با اشاره به نقش وزارت صمت در آشفتگی بازار مرغ،تصریح کرد: اصل مشکل، اعمال قیمت‌های دستوری توسط سازمان حمایت بود. تولید هر کیلوگرم مرغ 17هزار و 700 تومان تمام می‌شد اما با قیمت دستوری 14هزار و 400 تومان فروخته می‌شد که این به ضرر مرغداران بود. این در حالی است که مرغداری بنگاه اقتصادی است، بنگاه خیریه نیست و تفاوتی بین کشاورز و مرغدار با تاجر نیست. این اعمال قیمت موجب تعطیلی تولید شد.

رئیس کمیسیون کشاورزی مجلس شورای اسلامی گفت: 10جلسه کمیسیون کشاورزی با سازمان حمایت از مصرف‌کنندگان در این خصوص گفتگو و تأکید کرد که اعمال قیمت پایین‌تر از قیمت واقعی موجب کاهش جوجه‌ریزی می‌شود. ستاد تنظیم بازار نقش خود را به حوزه کشاورزی به خوبی ایفا نکرد.

وی در تشریح ایرادات وزارت جهاد کشاورزی در تنظیم بازار مرغ، گفت: عدم نظارت در توزیع نهاده‌های دامی و تأخیر در رفع نواقع بازارگاه، ارائه آمار غلط از جوجه‌ریزی، نداشتن برنامه مناسب برای تولید نهاده‌های دامی در داخل و عدم برنامه‌ریزی برای خوراک دام آماده موجب بروز چنین وضعیتی در بازار مرغ شد.

رئیس کمیسیون کشاورزی مجلس شورای اسلامی اظهار داشت: ضرورت دارد قانون انتزاع به زودی اجرا شود و اختیارات به وزارت جهاد بازگردد، تعیین قیمت محصولات کشاورزی باید توسط شورای قیمتگذاری انجام شود و تنظیم بازار محصولات کشاورزی و تصمیم‌گیری در مورد واردات و صادرات به این وزارتخانه واگذار شود.

ساداتی‌نژاد افزود: باید ارز مورد نیاز نهاده‌های دامی توسط بانک مرکزی تأمین شود و وزارت جهاد جوجه‌ریزی را به 140 میلیون قطعه افزایش دهد.

وی در پایان گفت: در حال حاضر قیمت خرید تضمینی هر کیلوگرم گندم 4000 تومان و هر کیلو جو 6000 تومان تعیین شده درحالی‌که قیمت هر کیلوگرم گندم 7000 تومان است؛ این قیمتگذاری موجب می‌شود گندم‌ها به عنوان خوراک دام مورد استفاده قرار گیرد و سال آینده پنج میلیون تن کمبود گندم خواهیم داشت.

انتهای پیام/