ناگفته‌هایی از کناره‌گیری شهید صدر از مرجعیت / شهید صدر در اطاعت از امام خمینی(ره) لحظه‌ای درنگ نمی‌کرد
نماینده مردم تهران در مجلس خبرگان رهبری گفت: شهید صدر در سن ۳۶ سالگی به مرجعیت رسید، اما وقتی انقلاب اسلامی به پیروزی رسید در نوشته‌ای اعلام می‌کند که "من از مرجعیت کناره‌گیری می‌کنم و در مرجعیت امام خمینی ذوب می‌شوم".
به گزارش خبرگزاری تسنیم از قم به نقل از روابط عمومی پژوهشگاه شهید صدر، پنجمین نشست از سلسله نشست‌های علمی «اندیشۀ صدر» که به مناسبت چهلمین سالگرد شهادت شهید محمد باقر صدر برگزار می‌شود، با موضوع «شرح صدر؛ تحلیل آراء، اندیشه‌ها و سیره عملی شهیدصدر» با حضور دکتر محسن اسماعیلی، نماینده مردم تهران در مجلس خبرگان رهبری و عضو سابق شورای نگهبان به صورت مجازی برگزار و از صفحه رسمی اینستاگرام پژوهشگاه شهید صدر به آدرس instagram.com/shahidsadr پخش شد.
نماینده مردم تهران در مجلس خبرگان رهبری شهید محمد باقر صدر را نابغه علمی ارزنده جهان دانست و گفت: این چهره علمی این ظرفیت را دارد که افتخار مسلمانان در جهان بشریت باشد.
وی ادامه داد: کسی که بتواند در هفده سالگی کتاب گرانقدر «فدک» را بنویسد، در شرایط سخت روحی و اوج مبارزات سیاسی اجتماعی «فلسفتنا» را در کمتر از ده ماه بنویسد و آثار با برکت دیگری را در مدتی کوتاه به نگارش در آورد موجب افتخار است.
اسماعیلی مجموعه آثار شهید صدر که به وسیله پژوهشگاه تخصصی شهید صدر در 21 جلد منتشر شده است را مورد توجه قرار داد و اظهار داشت: این همه فعالیت‌های سیاسی اجتماعی به همراه تألیف این تعداد کتاب ارزشمند، نشان دهنده نبوغ و زندگی با برکت 46 ساله شهید صدر است.
نماینده مردم تهران در مجلس خبرگان رهبری با اشاره به اساتید شهید صدر که از بزرگان جهان اسلام به حساب می‌آمدند و مد نظر قرار دادن وزانت علمی شهید صدر و رسیدن به مرجعیت در سن 36 سالگی ابراز داشت: شهید صدر که مرجعی با مقبولیت عمومی بود، عمده تألیفات خود را در یک مرحله بدون بازبینی نوشته است که نشان از نبوغ اوست.
وی به خواندن کتاب «شرح صدر» توصیه کرد و گفت: کتاب «شرح صدر» تألیف نعمانی، یکی از نزدیک‌ترین شاگردان شهید صدر، به وسیله پژوهشگاه شهید صدر به فارسی روان ترجمه شده است. نعمانی آنچنان به شهید صدر نزدیک است که در زمان زندانی شدن ایشان در خانه، همراه او بوده است.
اسماعیلی خواندن کتاب «نا» و «خاطرات خانواده شهید صدر» را نیز به علاقمندان شهید محمد باقر صدر توصیه کرد و افزود: سال 99 برای صدر پژوهان سال خوبی بود چون حداقل سه کتاب ارزشمند درباره این شخصیت بزرگ جهان اسلام به چاپ رسید که مکمل و مصدق یکدیگر هستند؛ کسانی که قصد آشنایی با شخصیت گرانقدر شهید صدر را دارند بهتر است هر سه کتاب مذکور را مطالعه کنند.
نماینده مردم تهران در مجلس خبرگان رهبری زندگینامه شهید صدر را درس اخلاقی کامل توصیف و تصریح کرد: با توجه به فرصت کم این جلسه، تنها جنبه‌های اخلاقی و اخلاص شهید صدر را محور بحث خود قرار می‌دهم.
وی گفت: اخلاق و اخلاص، رمز موفقیت شهید صدر و تأثیرگذاری او در جهان اسلام است؛ پاکی روح و زلالی باطن او باعث شد تا خداوند متعال به این شخصیت ارزنده عنایت کند.
اسماعیلی با اشاره به حدیثی از امام علی (ع) اظهار داشت: شهید صدر بدون ظاهرسازی و ریا از تمام مظاهر دنیا دل بریده بود؛ معیشتش مانند معیشت ضعیف‌ترین مردم و طلبه‌های زمان خودش بود. همسرش نقل می‌کند که مدت مدیدی تنها یک قبا داشت که هر بار آن را می‌شست و می‌پوشید و هدایایی که به او می‌دادند به حوزویان دیگر اهدا می‌کرد؛ حتی زمانی که می‌توانست شرایط بهتر اقتصادی داشته باشد، خود را در سخت‌ترین شرایط معیشتی قرار داده بود تا همسنگ پایین‌ترین اقشار جامعه باشد.
نماینده مردم تهران در مجلس خبرگان رهبری شهید صدر را ذوب در هدف و ایمان خود عنوان کرد و گفت: بعد اعلام حکم اعدام پنج نفر از شاگردانش، سوگند یاد کرد «به اعدام پنج فرزند خود راضی‌تر هستم». این از خود گذشتگی تنها در مادیات و خوراک و پوشاک نبود بلکه از تمام اعتباریات چشم پوشیده بود.
وی با اشاره به اینکه مرجعیت دینی بالاترین آرزوی یک طلبه است گفت: شهید صدر در سن 36 سالگی به مرجعیت رسید و محبوبیت عامه پیدا کرد، اما وقتی انقلاب اسلامی به پیروزی رسید در نوشته‌ای اعلام می‌کند که «من از مرجعیت کناره‌گیری می‌کنم و در مرجعیت امام خمینی ذوب می‌شوم، این مرجعیت امام خمینی است که اهداف ما را محقق می‌کند».
اسماعیلی ادامه داد: بعد به شاگردان خود توصیه می‌کند که در امام خمینی ذوب شوید، همان گونه که او در اسلام ذوب شده است؛ بارها نیز اعلام می‌کند که اگر امام خمینی به من دستور دهد که من در یکی از روستاهای ایران زندگی کنم و اسلام را یاری کنم، من لحظه‌ای درنگ نخواهم کرد.
نماینده مردم تهران در مجلس خبرگان رهبری تعامل شهید صدر و شاگردان و نمایندگانش را مورد توجه قرار داد و ابراز داشت: شهید صدر به نمایندگان خود اجازه می‌داد که او را نقد کنند؛ در مواردی الفاظ گزنده‌ای برای او می‌نوشتند اما این شخصیت برجسته جهان اسلام در پاسخ، نامه‌هایی پر سوز و سرشار از احساس به نمایندگان خود نوشته است.
وی شهید صدر را دانشمندی بزرگ، معلمی توانا و مربی موفق توصیف و تصریح کرد: جمع این ویژگی‌هاست که شهید صدر را در بین همگنان خود برجسته کرده است؛ هر فرد در یکی از موارد ذکر شده قوی است؛ در حالی که شهید صدر در هر سه مورد توانایی بالایی داشت.
اسماعیلی در بیان خاطره یکی از شاگردان شهید صدر که به ایشان گفته بود از خودتان هم مطالبی بنویسید گفت: شهید صدر پاسخ می‌دهد «خون من همه چیز از سرنوشت من را خواهد گفت، من جز اسلام به چیزی فکر نمی‌کنم؛ تو اگر خواستی برای دیگران تعریف کن».
نماینده مردم تهران در مجلس خبرگان رهبری ادامه داد: تأثیر دانش شهید صدر بر جهان، مبتنی بر این منش است؛ حتی اگر کسی دانشی به اندازه شهید صدر داشته باشد، تا چنین منشی نداشته باشد، نمی‌تواند تحول و نفوذی اینچنین در جهان داشته باشد؛ این بخشی از زندگی شهید محمد باقر صدر است که متفکران و هنرمندان می‌توانند در قالب‌های مختلف به آن بپردازند.
وی دغدغه‌مند بودن شهید صدر را مورد توجه قرار داد و گفت: بسیاری دانش، اخلاق و تقوای بسیار بالایی دارند اما درد جامعه را ندارند و منزوی هستند.
اسماعیلی یکی دیگر از وجوه تمایز شهید صدر را حضور دردمندانه او در جامعه توصیف کرد و ادامه داد: نه تنها شهید صدر خود را در پای آرمان‌های خود فدا می‌کند، بلکه در سلوک عملی مانند سلوک علمی، این دردمندی را حفظ می‌کند. او دغدغه اصلاح جامعه و پیشرفت مسلمانان و جهان اسلام را دارد که البته به این خاطر به او فشارهای خردکننده‌ای آوردند.
نماینده مردم تهران در مجلس خبرگان رهبری در اشاره به تألیفات نوآورانه فقه و اصول شهید صدر گفت: برآورده کردن نیازهای مردم بویژه نسل جوان در اولویت است، فلسفتنا، اقتصادنا و الاسس المنطقیه در این مسیر نوشته شده است. شهید صدر مانند شهید مطهری پاسخگوی سخت‌ترین شبهات زمانه خود بود.
وی درباره رمز شکوفایی شهید صدر اظهار داشت: او خود را ظرفی برای اندیشه‌های دیگران قرار نداده بود؛ شهید صدر علاوه بر دانستن اندیشه‌های دیگران، فکر می‌کرد؛ او هر روز صبح به زیارت امیرالمؤمنین (ع) می‌رفت و درباره درس‌های آن روز فکر و تأمل می‌کرد؛ این یکی از دلایلی بود که او را فردی مبتکر ساخته بود.
اسماعیلی درباره نگاه شهید صدر به عبادات گفت: شهید محمد باقر صدر به کیفیت عبادت بیش از کمیت آن توجه می‌کرد؛ خدمت به جامعه بشری را عبادت می‌دانست و به این جهت است که تنها به واجبات و مستحبات مهم اکتفا می‌کرد. همسرش می‌گوید او نوشتن را بر مستحبات ترجیح می‌داد.
نماینده مردم تهران در مجلس خبرگان رهبری بازنگری شهید صدر در نظام درسی و حتی زعامت حوزه علمیه را مورد توجه قرار داد و اظهار داشت: چون کسی او را در این زمینه یاری نمی‌کند خودش دست به کار می‌شود؛ برای تغییر برنامه آموزشی حوزه‌ها، کتاب‌های سه جلدی حلقات اصول را تألیف می‌کند و در نامه‌ای اشاره می‌کند که قصد نگارش کتب «دروس فی علم الفقه» را دارد که متأسفانه به شهادت می‌رسد.
وی درباره دیدگاه شهید صدر به مرجعیت تصریح کرد: شهید صدر می‌گوید هر مرجع باید ادامه راه مرجع قبلی را بپیماید یعنی هر مرجع از آنجا شروع کند که مرجع قبلی خاتمه داده است نه اینکه هر مرجع از نو و مطابق با سلایق شخصی خویش راه را ادامه دهد.
اسماعیلی افزود: به این دلیل است که او طرح‌واره «المرجعیت الموضوعیه» می‌نویسد که می‌توان آن را مرجعیت نهادی یا مرجعیت سیستماتیک ترجمه کرد؛ او در این طرح‌واره کمیته‌هایی برای وضعیت تحصیلی، شرایط علمی، پیگیری فعالیت‌ها، روابط عمومی و ارتباط با عموم جامعه، ساماندهی علوم و حوزویان در نظر می‌گیرد و از همه زیباتر اینکه به امت اسلامی نقش نظارت بر حرکت مرجعیت اعطا می‌کند.
نماینده مردم تهران در مجلس خبرگان رهبری درباره دیدگاه شهید صدر درباره رابطه مرجع و شاگردان، نخبگان، احزاب سیاسی و آحاد امت اسلامی گفت: شهید صدر معتقد است «جایگاه و کارکرد مرجع در یک جامعه مانند جایگاه و کارکرد پدر حکیم خانواده است»؛ به این دلیل ایشان عطوفتی بی‌پایان نسبت به مردم بروز می‌داد؛ البته برخی بی‌دلیل به ایشان خرده می‌گرفتند که بسیار مهربان و رئوف است.
وی فکر تشکیلاتی شهید صدر را مورد توجه قرار داد و گفت: او پیشرفته‌ترین افکار را داشت؛ در فعالیت‌های علمی و هم فعالیت‌های سیاسی و اجتماعی به کادرسازی اهمیت می‌داد، که در آن فضا مدرسه علوم اسلامی را تأسیس می‌کند و کودکان و نوجوانان عراقی را به سبک امروزی آموزش می‌دهد که به دلایل مختلف نمی‌تواند ادامه دهد؛ یا جماعت العلما را برای ساماندهی حوزویان تأسیس می‌کند و حزب الدعوه را بنیان می‌گذارد که این‌ها نمونه‌های کار تشکیلاتی صدر در عرصه سیاست و اجتماع است.
انتهای پیام/ش
