گویش محلی قشم میراث ناملموسی که در حال فراموشی است
گروه استانها - امروزه بسیاری از واژههای اصیل جزیره به عنوان میراث ناملموس شناخته میشود اما گویشهای محلی قشم به عنوان میراثی ارزشمند با کم اهمیت دادن خانوادهها در حال فراموشی است.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از قشم، میراث فرهنگی ناملموس بهمعنای رسوم، بازنماییها، تجلیات، دانشها، مهارتها و فضاهای فرهنگی مرتبط با آنهاست که جوامع، گروهها و در بعضی از موارد افراد بهعنوان بخشی از میراث فرهنگی خود میشناسند.
این میراث فرهنگی ناملموس که از نسلی به نسلی دیگر منتقل میشود پیوسته توسط جوامع و گروهها در پاسخ به محیط و تعامل با طبیعت و تاریخشان بازآفرینی میشود و حس هویت و تداوم را برایشان به ارمغان میآورد و بدینترتیب احترام به تنوع فرهنگی و خلاقیت بشری را ترویج میدهد.
جزیره قشم یکی از قدیمیترین مراکز استقرار بشر در خلیجفارس است و از دوران هخامنشی تاکنون همواره مسکونی بودهاست.
قشم به دلایل استراتژیکی همچون قرار گرفتن در دهانه تنگه هرمز و ابتدای خلیجفارس، وسعت و بزرگی و به تبع آن امکان استقرار جمعیتی بیشتر و توانایی تامین و ذخیره آب بهتر نسبت به دیگر جزایر خلیجفارس، دسترسی آسان به سرزمین مادری و همچنین حضور اعراب و استعمارگران اروپایی همواره یکی از کانونهای مبادلات و مراودات فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و سیاسی بودهاست و این تبادلات باعث شکلگیری فرهنگ غنی در جزیره قشم شده است.
نمادهای میراث فرهنگی ناملموس در جزیره قشم شامل گویش و بیانهای کلامی مردم از قبیل متلها، قصهها و افسانهها، داستانها، ضربالمثلها، چیستانها، لالاییها، یامالها ، آوازها، موسیقی و رقصهای سنتی و آیینی و آداب و رسوم و مراسمی همچون زار، ازوا، نوروز دریا، آیینهای مرتبط با دریا و دریانوردی همچون بالا کشیدن بادبان و به آب انداختن لنج می شود.
از دیگر جلوه های این میراث، میتوان به صنایع دستی، لباس و نوع پوشش دختولوکا و دیگر عروسکها و اسباببازیهای قشم، بازیهای بومی و محلی، دانش بومی ساخت لنج و دیگر صنایع چوبی، دانش مرتبط با انواع مشاغل سنتی کاربرد و خواص گیاهان دارویی، روشهای ذخیره آب، سبک معماری، دانش ساخت انواع بادگیر، برکه، ساباط و غیره اشاره نمود.
میراث ناملموس، ارثیههای با ارزشی هستند که سینهبهسینه از نیاکانمان به ارث رسیدهاست، این مواریث تشکیلدهنده ریشههای معنوی و هویت ما و وجه تمایز ما از سایر اقوام و فرهنگها هستند و به زندگی ما روح بخشیدهاند.
میراث ناملموس را خطراتی ناملموس تهدید میکند ، خطراتی همچون مهجوریت و عدم کاربرد، عدم توجه و التفات، بیتفاوتی نسبت به آنها و به یغما رفتن و ثبت توسط بیگانگان.
جوامع محلی را نسبت به حفظ و انتقال میراث ناملموس تشویق و حمایت کنیم
عبدالرضا دشتیزاده رئیس سابق اداره میراث فرهنگی منطقه آزاد قشم در همین راستا با تاکید بر اینکه حفظ و انتقال این میراث به نسلهای آینده یک رسالت ملی است گفت:همه افراد جامعه و انجمنهای مردم نهاد در این عرصه وظیفه دارند در حد مقدورات خود کمک کنند.
وی بر ضرورت حمایت از جوامع محلی تاکید کرد و گفت: اگر ما این جوامع را نسبت به حفظ میراث فرهنگی تشویق و حمایت نکنیم دیگران میآیند و میراث ما را به نام خودشان تصاحب میکنند.
دشتیزاده در بخش دیگری از سخنان خود به تفصیل گویشها، موسیقی و مراسم ویژه مردمان جزیره قشم از جمله مراسم زار را به عنوان جنبههای مهم میراث ناملموس این جزیره مورد بحث و بررسی قرار داد و گفت: گویشها در جزیره قشم بسیار متنوع است و حتی مشاهده شده است که هر روستا برای یک واژه، گویش ویژه خود را دارد.
رئیس سابق اداره میراث فرهنگی منطقه آزاد قشم ادامه داد: به دلیل ارتباطات فرهنگی این جزیره با کشورهای عربی، سواحل آفریقا و هند، واژگان مختلفی از این فرهنگها به گویش جزیره راه یافته است.
دشتیزاده خاطرنشانکرد: واژگان انگلیسی نیز در گویش جزیرتیها دیده میشود که میتوان به: گُلاس(لیوان)، توال(حوله)، بلدینگ(ساختمان) و هاسپیتال(بیمارستان) اشاره کرد.
وی افزود: گویش قشمی بسیار غنی است؛ به این معنا که برای حالتهای گوناگون از یک مسئله نامهای مختلفی استفاده میشود.
میراث ناملموس چون قابل رویت نیست بهراحتی در معرض خاموشی و فراموشی قرار میگیرد، اینگونه به خاموشی و فراموشی را میتوانیم در گویش قشمی ببینیم که به دلیل عدم کاربرد توسط مردم در حال تحلیل رفتن است و از آن فقط افعالی چند باقی ماندهاست.
بنا بر این گزارش، هر چند که میراث ناملموس حامیان اندکی دارد، اما ضرورت دارد اداره میراث فرهنگی و گردشگری سازمان منطقه آزاد با کمک جوامع محلی که صاحبان اصلی این میراث هستند میتوانند، با برگزاری و احیا آیینها، آداب و رسوم و با کمک فرهیختگان و نخبگان جامعه با تحقیق و پژوهش و نگارش و تلاش در ثبت این گونه مواریث و همچنین شرکت در همایشهای مرتبط و چاپ کتاب و انتشار در مجلات معتبر باعث مانایی آن شوند.
انتهای پیام/7558/ ع