گفت‌وگو| ۲۵۰۰ میلیارد تومان حواله سوختی برای سرمایه گذاران انرژی‌های تجدیدپذیر/ چرا برنامه دولت در بخش تجدیدپذیرها محقق نشد؟
رئیس سازمان انرژی های تجدیدپذیر و بهره‌وری انرژی برق گفت: دولت موظف است تا سقف ۲۵۰۰ میلیارد تومان به سرمایه گذاران بخش خصوصی انرژی های تجدیدپذیر حواله سوخت صرفه جویی شده بدهد.
به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری تسنیم، بدون شک هزاره سوم که تنها 20 سال از آغاز آن گذشته، هزاره حکمرانی انرژی‌های تجدیدپذیر در عرصه انرژی جهان است. با وجود آنکه توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر در ایران سالهاست آغاز شده اما سرعت توسعه این بخش در کشور ما نسبت به کشورهای پیشرو در این عرصه، بسیار پایین است. با توجه به آنکه توسعه انرژی های تجدیدپذیر یکی از ملزومات بخش انرژی کشور بوده، در خصوص آخرین وضعیت توسعه در این بخش، با محمد ساتکین، معاون وزیر نیرو و رئیس سازمان انرژی های تجدیدپذیر و بهره‌وری انرژی برق، به گفت‌وگو نشسته ایم.
* ظرفیت منصوبه انرژی‌های تجدیدپذیر ایران به مرز 900 مگاوات رسید
تسنیم: در بخش انرژی های تجدیدپذیر در ایران چقدر ظرفیت منصوبه داریم؟
ساتکین: درحال حاضر نزدیک به 900 مگاوات ظرفیت منصوبه داریم. از این رقم 880 مگاوات ظرفیت نصب شده است و حدود 20 مگاوات ظرفیتی است که در شرف اتصال به شبکه سراسری است.
در برنامه دولت دوازدهم این هدفگذاری شده که تا پایان دولت، ظرفیت منصوبه انرژی های تجدیدپذیر کشور از مرز 1000 مگاوات عبور کند. پیش بینی ما رسیدن به رقم 1015 مگاوات است. به عبارتی تا پایان دولت، برای نخستین بار ظرفیت نصب شده انرژی های تجدیدپذیر کشور 4 رقمی خواهد شد.
* برنامه دولت رسیدن به ظرفیت 5 هزار مگاواتی بود / نمی توان همه مشکلات را به گردن تحریم ها انداخت
تسنیم: برنامه دولت برای انرژی های تجدیدپذیر بیش از این ارقام بود.
ساتکین: بله، برنامه ریزی ها بسیار مفصل تر از این بود. قرار بود 4 تا 5 هزار مگاوات نیروگاه تجدیدپذیر منصوبه داشته باشیم؛ اما شرایط اجازه تحقق این برنامه را نداد. نه اینکه در این خصوص تلاش نشده و یا برنامه ریزی مدونی نداشتیم، بلکه با وجود برنامه ریزی ها و تلاش های متعدد، فشار تحریم ها موجب شد تا به این ظرفیت مدنظر نرسیم.
تسنیم: پس تحریم ها، مانع اصلی توسعه انرژی های تجدیدپذیر در کشور بود؟
ساتکین: همه موانع را نمی توان به تحریم ها نسبت داد و نمی توان همه مشکلات را به گردن تحریم ها انداخت؛ اما بخشی از موانع توسعه انرژی های تجدیدپذیر تحریم ها بوده و هست. وقتی یک شرکت خارجی در انرژی های تجدیدپذیر ایران سرمایه گذاری می کند، باید به روش هایی پول را به کشور ما آورده و درآمد خود را خارج کند؛ وقتی در انتقال پول دچار مشکل باشیم، نتیجه آن ایجاد وقفه در جذب سرمایه خارجی است. وقتی شرکت ها تسهیلاتی از بانک های خارجی می گیرند نیز با همین مشکل مواجه اند. نبود فرآیند مالی مشخص بین بانکهای ایرانی و بانک های خارجی، در هر نوع انتقال پول ایجاد مشکل می کند.
در واقع این مشکلات بانکی، به صورت مستقیم در سرمایه گذاری بخش خصوصی ایجاد مانع می کند و بخش خصوصی هم برای سرمایه گذاری منتظر می ماند تا این مشکلات رفع شود.
* تأثیر نوسانات نرخ ارز در عقب‌ماندگی توسعه تجدیدپذیرها
تسنیم: در رابطه با سرمایه گذاری بخش خصوصی داخلی که می تواند از تسهیلات صندوق توسعه ملی استفاده کند، شرایط به چه صورت است؟
ساتکین: موانعی که بخش خصوصی داخلی با آن دست به گریبان است، باز هم به تحریم ها و اتفاقات بازار ارز مرتبط است. وقتی نرخ ارز نوسانات عجیب و زیادی داشت، بخش زیادی از تجهیزات که با خرید خارجی تأمین می شود، متأثر از این افزایش نرخ ارز شد. حتی بخشی از تجهیزات که داخل کشور تولید می شود نیز فقط مونتاژ آنها در داخل انجام می شود؛ مثلا شرکت هایی که خط تولید پنل های خورشیدی را دارند، سل را از خارج وارد کرده و در داخل کشور مونتاژ می کنند. در واقع تجهیزاتی که ساخت داخل هست نیز اساس خارجی دارند و از افزایش و نوسانات نرخ ارز متأثر می شوند.
تحریم ها موجب شده که نتوانند پول جابه جا کنند، نتوانند تجهیزات بخرند و این افزایش نرخ ارز، افزایش قیمت تمام شده تولید تجهیزات را در پی داشته است.
از اینرو، به خاطر افزایش توجیه پذیری اقتصادی سرمایه گذاری در تجدیدپذیرها، ما نیز مجبوریم که قیمت خرید تضمینی برق از نیروگاههای تجدیدپذیر را افزایش دهیم و به خاطر مشکلاتی که برای تأمین منابع مالی وجود دارد، افزایش نرخ خرید برق از تجدیدپذیرها هم با مشکلات و موانعی روبه رو بوده است.
* می دانیم که تعرفه ها پاسخگوی دوره بازگشت منطقی و مورد انتظار سرمایه گذار نبود
تسنیم: یعنی چند نوبت افزایش نرخ خرید تضمینی برق از تجدیدپذیرها و اثر مثبت آن در جذب سرمایه، با افزایش نرخ دلار، بی اثر شده است؟
ساتکین: کم اثر شده و فعالان این عرصه منتظر این هستند که دولت قیمت خرید برق از تجدیدپذیرها را افزایش دهد. اینجا یک پارادوکسی اتفاق می افتد.
امسال اتفاقات جدیدی در بحث تأمین منابع مالی رخ داده که امیدواریم محقق شود اما ما به خاطر اینکه منابع مالی چندانی در اختیار نداشتیم و تا پایان سال 99 نیز هیچ اتفاق مثبتی در این بخش رخ نداد، افزایش دادن تعرفه باعث افزایش بدهی دولت می شد و اتفاق مثبتی رخ نمی داد.
در واقع اگر نرخ خرید برق را افزایش می دادیم منجر به افزایش بدهی های دولت می شد و اگر افزایش ندهیم، دوره بازگشت سرمایه که 5 سال بوده به 10 تا 12 سال می رسد. پس سرمایه گذار صبر می کند تا مسئله تعرفه حل شود و بعد سرمایه گذاری می کند، پس اینجا باز هم مسئله توقف سرمایه گذاری را شاهد هستیم.
طبیعتا چون در سال 99 افزایش نرخ را نداشتیم، خودمان می دانیم که تعرفه ها پاسخگوی دوره بازگشت منطقی و مورد انتظار سرمایه گذار نبوده است.
* افزایش منابع مالی انرژی‌های تجدیدپذیر به 4400 میلیارد تومان
تسنیم: اشاره کردید که امسال اتفاقات جدیدی در بحث تأمین منابع مالی رخ داده، این اتفاقات جدید چیست؟
ساتکین: چندین اتفاق جدید افتاده؛ با توجه به منابعی که داشتیم حدود 40 تا 45 درصد پول قابل پرداخت به بخش خصوصی را به صورت نقد در اختیار داشتیم که آن هم از عوارض برق تأمین شده است. در واقع از محل دریافت عوارضی که چند درصد از قبوض پرداختی مردم را شامل می شد، حدود 40 تا 45 درصد پول خرید برق از حدود 900 مگاوات ظرفیت نیروگاهی نصب شده را داشتیم و 55 درصد این پول هم به عنوان دیون ثبت می شد.
برای حل این مشکل، ما از یک مبنای قانونی استفاده کردیم که بر مبنای قانون اصلاح الگوی مصرف بود. یک قانون بالادستی در زمینه توسعه انرژی های تجدیدپذیر است. قانون اصلاح الگوی مصرف 10 سال پیش در مجلس شورای اسلامی به تصویب رسیده و بر مبنای آن، 4 یا 5 سال پیش تبصره 3 ماده 61 مصوب شده که تأکید دارد سوخت صرفه جویی شده ای که از بابت عدم مصرف سوخت اتفاق می افتد، پول معادل آن را وزارت نفت به نیروگاههای تجدیدپذیر پرداخت کند که البته این اتفاق تا پایان سال 99 نیفتاد.
خوشبختانه مجلس شورای اسلامی برای بودجه سال 1400، همین مبنا را زنده کرد و مصوب شد که دولت موظف است تا سقف 2500 میلیارد تومان به سرمایه گذاران بخش خصوصی انرژی های تجدیدپذیر حواله سوخت صرفه جویی شده بدهد.
این 2500 میلیارد تومان برای اولین بار است که به منابع مالی تجدیدپذیرها وارد می شود و از محل عوارض برق هم تاکنون حدود 900 تا 1000 میلیارد تومان به تجدیدپذیرها تخصیص داده می شد که با محاسبات جدیدی که با ضرایب مربوطه انجام شده متوجه شده اند که این عدد در سال 1400 تا 1900 میلیارد تومان خواهد بود. در واقع 1000 میلیارد تومان منابع مالی سال قبل خرید برق از تجدیدپذیرها، امسال به 4400 میلیارد تومان افزایش یافته است.
از اینرو می توانیم هم منابع مالی کافی برای پرداخت کل برق خریداری شده از تجدیدپذیرها داشته باشیم و از سوی دیگر بخشی نیز برای توسعه در اختیار داشته باشیم.
* نرخ خرید برق از نیروگاههای تجدیدپذیر افزایش می یابد
تسنیم: با تکیه بر منابع مالی جدید، تصمیمی برای افزایش نرخ خرید تضمینی برق از تجدیدپذیرها اتخاذ شده؟
ساتکین: با توجه به اینکه قانون بودجه در اواخر سال 99 مصوب شد، پیشنهاد ساتبا که از قبل متوقف مانده بود، در معاونت برنامه ریزی وزارت نیرو مورد بررسی قرار گرفت تا این موضوع در سال 1400 تعیین تکلیف شود.
احتمال می دهیم در ماه جاری نرخ های جدید از معاونت برنامه ریزی به وزیر نیرو اعلام شود که در صورت تأیید وزیر محترم، ابلاغ شود.
تسنیم: آیا نیاز است که نرخ های جدید خرید تضمینی برق از تجدیدپذیرها از سوی وزیر نیرو برای تصویب به هیئت دولت ارائه شود؟
ساتکین: خیر، نیازی به این کار نیست. این افزایش تعرفه در اختیار خود وزارت نیرو است.
تسنیم: نرخ های جدید خرید تضمینی برق از تجدیدپذیرها، چند درصد افزایش می یابد؟
ساتکین: به دلیل آنکه ما نمی دانیم معاونت برنامه ریزی وزارت نیرو و بعد وزیر محترم نیرو، در نهایت چه رقمی را تصویب و ابلاغ می کنند و این رقم آیا مطابق پیشنهاد ساتبا هست، یا کمتر و یا بیشتر از آن به تصویب می رسد، اکنون اعلام میزان افزایش تعرفه ها تا زمان تصویب نهایی آن، درست نیست.
تسنیم: به نظر شما نرخ های جدید، می تواند مشوق سرمایه گذاری در این عرصه باشد؟
ساتکین: بله، سرمایه گذاری در تجدیدپذیرها را جذاب تر از وضعیت فعلی خواهد کرد.
تسنیم: حواله سوختی که قرار است تا سقف 2500 میلیارد تومان پرداخت شود، وزارت نفت و یا وزارت اقتصاد، تحویل ساتبا می دهند؟
ساتکین: پیشنهاد ما این بود که حواله ها دست ساتبا باشد اما مجلس شورای اسلامی به هر دلیل، صلاح ندانست که این اتفاق رخ دهد و صلاح دیدند که حواله سوخت به جای آنکه دولت به دولت بدهد، مستقیم به سرمایه گذار داده شود. به طور مثال ما حدود 40 درصد پول خرید برق را از سرمایه گذار به صورت نقدی پرداخت می کنیم و بابت 60 درصد بقیه، سرمایه گذار حواله سوخت دریافت می کند.
تسنیم: نحوه محاسبه میزان صرفه جویی صورت گرفته چگونه است؟
ساتکین: در تبصره 3 ماده 61 قانون اصلاح مصرف نحوه محاسبه تعریف شده اما به طور کلی، وقتی یک نیروگاه تجدیدپذیر برق تولید می کند، محاسبه می شود که اگر این میزان برق در نیروگاه حرارتی تولید می شد چقدر گازطبیعی یا سوخت معادل مصرف می کرد و به میزانی که سوخت فسیلی مصرف نشده، صرفه جویی صورت گرفته است.
تسنیم: دستورالعمل اعطای حواله های سوختی به سرمایه گذاران انرژی های تجدیدپذیر به چه صورت است؟ حواله بر اساس قیمت صادراتی گاز طبیعی یا گازوئیل یا مازوت به آنها تحویل می شود؟
ساتکین: مصوبه برای آخر اسفند 99 است و دستورالعمل و آیین نامه اجرایی آن در حال تهیه است. این آیین نامه به صورت پیشنهاد ساتبا به معاونت برنامه ریزی وزارت نیرو ارسال می شود و پس از تأیید، به سازمان برنامه و بودجه ارسال شده و پس از تأیید، سازمان برنامه و بودجه به وزارت نیرو باز می گرداند و وزیر محترم نیرو بر اساس اصل 138 به هیئت دولت ارائه می کند تا بین وزیر نیرو و وزیر نفت این تفاهم صورت بگیرد که آنچه تصویب شده مورد تأیید سازمان برنامه و بودجه است.
تسنیم: این تفاهم و این فرآیند، به دولت فعلی می رسد؟
ساتکین: بله، ما خیلی سریع عمل می کنیم تا آیین نامه آن هرچه سریعتر به تصویب رسیده و ابلاغ شود.
انتهای پیام/
