خانواده ایرانی|راهکارهای اسلامی برای دفع بدگویی از همسر/ سیره ائمه(ع) در پشیمان کردن فرد بدگو

به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، سفره دلت که پهن شود و چند نفری سر این سفره بنشینند و از درد دل‌ها و دردسرهایت با همسرت باخبر شوند، تازه اول آزمون امانت‌داری‌شان است. یکی تلاش می‌کند با دانش و تجربه‌های خودش راهکاری برای حل مشکل پیدا کند، دیگری پیشنهادهایی برای جلب توجه همسر و دوام خانواده می‌دهد و نفر بعدی هم ممکن است ایراد را از طرف مقابل ببیند و همین درد دل ساده را دستاویزی برای بدگویی از همسرت قرار بدهد.

ماجرا حتی گاهی به همین‌جا ختم نمی‌شود. تو سفره دلت را جمع می‌کنی و مشکلت حل می‌شود، اما این بدگویی‌ها از همسرت نقل مجلس دیگری می‌شود و هر جا و هر زمان که تو را ببینند عیب و ایراد جدیدی از همسرت می‌تراشند و به رخت می‌کشند. می‌توانی از آن آدم بدزبان که از همسرت بدگویی می‌کند فاصله بگیری. راه‌های دیگری هم برای مقابله با این بدگویی‌ها وجود دارد؛ اما خوب است راهکار اسلام را در این جور مواقع جویا شویم تا آداب مسلمانی‌مان را در این مواقع رعایت کرده باشیم.

خبرگزاری تسنیم با مرور احادیث و روایت‌هایی از اهل بیت علیهم السلام، به نکات مهمی برای دوام زندگی خانوادگی و اجرای سبک زندگی اسلامی رسیده است. جالب است که بدانیم از پیغمبر اسلام صلی‌الله علیه و آله حدیثی در کتاب نهج الفصاحه نقل شده که فرمودند: «هیچ کسی از مشورت کردن بی‌نیاز نیست.» بنابراین در حین دید و بازدید و گپ و گفت، استفاده از تجربه‌ها و علم بزرگترها برای حل مشکلات خانوادگی لازم است اما نباید کار به بدگویی و مداخله‌های بی‌مورد که باعث رنجش و دلخوری می‌شود، برسد. اصولاً درد دل کردن و راهنمایی خواستن، محل امنی است که میزان خطا و اشتباه را در زندگی کم می‌کند. چون زوج‌های جوان می‌توانند از تجربه‌های چندین ساله خانواده‌های خود استفاده کنند و راه رسیدن به زندگی آرام را هموار کنند. از طرف دیگر بدگویی اطرافیان از یکی از زوجین می‌تواند آتش فتنه و جدایی را در زندگی آنها بر پا کند که البته این آتش دیر یا زود دامن فتنه‌گر را هم خواهد گرفت.

مشورت به‌جای بدگویی

وقتی اعضای خانواده همسران در جمع مهمانی، دور هم می‌نشینند و سر صحبت باز می‌شود، امکان دارد زن و شوهر جوان فرصت را غنیمت بشمارند و مشکلات و مسائل خود را با بزرگترها در میان بگذارند.

اینجاست که یکی از مهم‌ترین نقش‌های خانواده همسران در قالب مشورت و نظردهی و یا دخالت و بدگویی از عروس یا داماد جلوه می‌کند. البته گاهی اوقات خانواده‌ها و والدین زن و مرد به خودشان حق می‌دهند که برای حل مشکلات آنها و یا برای پیشگیری از بروز مشکلات احتمالی، در زندگی آنها دخالت کنند و با یادآوری عیب‌های همسر، مواردی را به آنها آموزش بدهند.

در بسیاری از مواقع قصد والدین خیرخواهی است اما همین انگیزه، گاهی باعث شروع شدن یک اختلاف جدی در بین همسران می‌شود. چون زوج‌های جوان بیشتر علاقه دارند که خودشان برای زندگی خود برنامه‌ریزی کنند و مسائل و مشکلات را بدون دخالت دیگران حل کنند و اگر مسئله‌ای را مطرح می‌کنند انتظار پیشنهاد سازنده دارند، نه اینکه به مسئله‌شان دامن زده شود و خانواده‌ها درباره همسرشان مطالب بد و ناراحت‌کننده‌ای بگویند. به همین دلیل است که در برابر پیشنهادها و مشورت بزرگ‌ترها مقاومت می‌کنند.

البته جالب است که بدانیم از پیغمبر اسلام صلی‌الله علیه و آله حدیثی در کتاب نهج الفصاحه نقل شده که فرمودند: «هیچ کسی از مشورت کردن بی‌نیاز نیست.» بنابراین در حین دید و بازدید و گپ و گفت، استفاده از تجربه‌ها و علم بزرگ‌ترها برای حل مشکلات خانوادگی لازم است اما نباید کار به بدگویی و مداخله‌های بی‌مورد که باعث رنجش و دلخوری می‌شود، برسد.

اصولاً درددل کردن و راهنمایی خواستن، محل امنی است که میزان خطا و اشتباه را در زندگی کم می‌کند. چون زوج‌های جوان می‌توانند از تجربه‌های چندین ساله خانواده‌های خود استفاده کنند و راه رسیدن به زندگی آرام را هموار کنند. از طرف دیگر بدگویی اطرافیان از یکی از زوجین می‌تواند آتش فتنه و جدایی را در زندگی آنها بر پا کند که البته این آتش دیر یا زود دامن فتنه‌گر را هم خواهد گرفت.

مصداق این نکته حدیثی است که در کتاب بحارالانوار نوشته شده که امام صادق علیه السلام فرموده است: «بدگویی کردن از دیگران، خوبی‌ها را از بین می‌برد همان‌طور که آتش هیزم را از بین می‌برد.» و در عین حال در این کتاب نوشته شده که خداوند به حضرت موسی علیه السلام وحی فرمود: «کسی که از دیگری بدگویی می‌کند، اگر توبه نکند اولین کسی است که وارد آتش جهنم می‌شود و اگر توبه کند آخرین نفری است که وارد بهشت می‌شود.»

دلسوزی، عیب‌جویی و بدگویی نیست

دلسوزی و انتقاد کردن با بد گفتن فرق دارد. وقتی خانواده‌ای در غیاب عروسش ایرادهای او را به پسرش می‌گوید، هرقدر هم که بگوید قصد خیر داریم و می‌خواهیم همسرش را بشناسد، باز هم کارش به منزله عیب‌جویی و بدگویی از عروس است. یا زمانی که دوستان خانمی از همسر او بدگویی می‌کنند و مدام می‌گویند «حیف تو نیست که زن او شده‌ای!» نیتی جز شر و فتنه ندارند. پس خوب است مراقب باشیم که اطرافیان درباره همسرمان چه حرفی می‌زنند. همه طعنه‌ها و گله‌ها را به پای خیرخواهی دلسوزانه نگذاریم و با شنیدن این حرف‌ها زندگی آرام خانوادگی‌مان را از بین نبریم.

اما بهتر است که به روی دیگر این ماجرا هم توجهی داشته باشیم. گاهی واقعیت این است که خانواده ما قصد اصلاح رابطه میان ما همسرمان را دارند و هرچه می‌گویند از سر خیرخواهی است. پس نباید همه چیز حمل به بدگویی و عیب‌جویی شود.

درواقع یکی دیگر از مواردی که در حین مهمانی رفتن و سر زدن به خانواده همسر باید مورد توجه قرار بگیرد، اظهار محبت و صبور بودن در حین دیدارهاست. امکان دارد پدر و مادر خانم، داماد را مانند پسر خود بدانند و همان‌طور که نکاتی را به پسر خودشان یادآوری می‌کنند، با داماد هم چنین برخوردی داشته باشند. و یا وقتی عروس خانواده‌ای به منزل پدر و مادر همسرش می‌رود تا به آنها سربزند، پدرشوهر یا مادر شوهر او را مانند دختر خود بدانند و مواردی را برای بهتر شدن زندگی او مطرح کنند.

این جور مواقع است که درک موقعیت و صحبت‌های بزرگ‌ترها به کار می‌آید. یعنی اگر عروس و داماد، خانواده همسرشان را مثل پدر و مادر خودشان بدانند، کمتر از نصیحت‌ها و موعظه‌های آنها دلگیر می‌شوند.

جواب بدگویان خاموشی است

قرار بر این است که آرامش خانواده حفظ شود. پس اگر یکی از آشنایان از همسرمان ایرادی گرفت یا از او بدگویی کرد، بهترین کار سکوت و گذشت است. چون توجه به این بدگویی‌ها و ترتیب اثر دادن به آنها موجب دعا و مشاجره با همسر می‌شود. از طرف دیگر، مشاجره با بدگو هم نتیجه‌ای جز پشیمانی و ناراحتی ندارد.

اما گاهی کار بدگویی به دوری و فاصله افتادن میان خانواده‌ها می‌کشد و به همین دلیل باید توجه داشت که هرچند گاهی اتفاق می‌افتد که خانواده‌ها در مواجهه با عروس یا داماد خود، احترام و شخصیت او را نادیده می‌گیرند و دهان به ایراد گرفتن و بد گفتن از او و خانواده‌اش باز می‌کنند، اما در این موارد هم بهترین کار صبر و گذشت است. چون صبر و گذشت یکی از الزامات پایداری زندگی است.

به عبارت دیگر، مشکل اصلی از وقتی شروع می‌شود که یکی از اقوام یا دوستان از همسر دیگری بدی می‌گوید و باعث رنجش او می‌شود. طرف مقابل هم برای دفاع از همسرش جوابی می‌دهد و از همسر او بد می‌گوید. این کار آن‌قدر ادامه پیدا می‌کند که طرفین از کوره در می‌روند و یا مدام به یکدیگر توهین می‌کنند و یا فرار را بر قرار ترجیح می‌دهند. اگر مورد مشاجره، یکی از اقوام همسر باشد زن یا مرد با او ترک مراوده می‌کنند و به مرور مشکل آن‌قدر ریشه‌دار می‌شود که اساس خانواده به خطر می‌افتد. در این شرایط است که صفت صبور بودن و گذشت کردن، جلوه می‌کند و به عنوان راه‌حل مشکل مطرح می‌شود. چون سؤالی در اینجا مطرح می‌شود که آیا زن یا مرد حق دارد در برابر بدگویی دیگری از همسرش مانند او برخورد کند؟

بر اساس دستورات قرآن کریم و سیره پیامبر اسلام و ائمه اطهار علیهم السلام، بهترین شیوه در برابر بدگویان، سکوت است. همان‌طور که در روایتی در کتاب بحارالانوار نوشته شده که شخص نادانی مدام از امام موسی کاظم علیه السلام و خانواده آن حضرت بد می‌گفت و این کار را در کوچه‌ها تکرار می‌کرد. برخورد امام علیه السلام تنها پوشاندن خشم و سکوت بود. تا اینکه آن شخص به مرور زمان متوجه عظمت شخصیت و بزرگی امام علیه السلام شده و از کردار بدش پشیمان شد. این راهکار می‌تواند در زمان بدگویی دیگران از همسر هم مفید باشد و به جای راه انداختن جنجال، شخص را به کردار بدش متوجه کند.

احترام به جای بدگویی

یکی از نکات بسیار مهم در ارتباطات فامیلی این است که همه افراد به یکدیگر احترام بگذارند و به هیچ شکلی دل یکدیگر را نرنجانند. مقوله بدگویی از همسر دیگری هم نوعی بی‌احترامی نسبت به اوست که باید از آن پرهیز شود. در این مورد در کتاب طرائف الحکم نوشته شده که پیغمبر اکرم صلی‌الله علیه و آله فرموده است: «یکی از بدترین بندگان خدا کسی است که همنشینی با او به دلیل بدگویی کردنش ناخوشایند باشد.»

در عین حال در کتاب غررالحکم نوشته شده که حضرت امیرالمؤمنین علیه السلام فرموده است: «تا می‌توانید خوبی کنید، زیرا بهتر از خوبی کسی است که خوبی می‌کند، چیزی بهتر از خوبی وجود ندارد مگر پاداش آن.»

با توجه به این دو حدیث شریف، این شرایط را در نظر بگیرید که خانمی شنیده است که خانواده همسرش از او بدگویی می‌کنند اما برای پایدار ماندن اساس خانواده‌اش، با خانواده همسرش با احترام رفتار می‌کند. و یا مردی با وجود اطلاع از سرزنش‌های خانواده همسرش، رفتاری محترمانه و مؤدبانه با آنها دارد. آیا این گونه رفتارها همان شیوه برخورد امامان معصوم علیهم السلام نیست که موجب انس و الفت و پشیمانی از خطا می‌شود؟ و آیا اساس چنین خانواده‌ای مستحکم‌تر از حالتی نمی‌شود که زن و شوهر تحت تأثیر بدگویی‌ها از همسرشان روی خوش به یکدیگر نشان نمی‌دهند؟ آیا آرام نگه داشتن فضای خانه و دلگرمی اعضا به این نمی‌ارزد که زن و مرد گوش به بدگویی‌ها از خود یا همسرشان نداشته باشند و بدگویی را با بی‌احترامی جواب ندهند؟

رفع یک ابهام

یکی دیگر از راهکارهایی که بعضی از زوج‌های جوان برای پرهیز از بدگویی خانواده‌ها از همسرشان مطرح می‌کنند، دوری کردن از آنهاست. آنها می‌گویند اگر کمتر با آنها باشیم، کمتر بدگویی می‌شنویم و در نتیجه اساس خانواده‌مان پایدارتر می‌ماند. این راهکار هم گاهی مفید به نظر می‌رسد. چراکه در کتاب نهج الفصاحه نوشته شده که رسول خدا صلی‌الله علیه و آله فرموده است: «وقتی در جمعی حضور داشتی که درباره مردی بد می‌گویند، تو آن مرد را یاری کن و آن جمع را از بدگویی بازدار و آنجا را ترک کن.» البته این نوع واکنش هم باید با احترام و ادب همراه باشد تا هم شخص بدگو را متوجه زشت بودن رفتارش کند و هم انسان بتواند از همسرش که مورد بدگویی قرار گرفته به بهترین شکل حمایت کند. به این ترتیب حرمت‌ها حفظ می‌شود.

خوب است این نکته هم مورد توجه باشد که در بعضی شرایط، سر زدن مداوم عروس و داماد به خانواده‌ها باعث حل شدن خیلی از مسائل می‌شود و جلوی بدگویی‌ها را می‌گیرد. چون بدگویی خانواده‌ها از عروس یا داماد به دلیل حضور کم آنهاست که به بی‌احترامی تعبیر می‌شود.

محقق و نویسنده: مریم مرتضوی

انتهای پیام/