راهکارهای حل مسئله "جمعیت" باید بومی‌گرا باشد/ مردم باید تأثیر فرزندآوری بر آینده را باور کنند
یک پزشک و آینده‌پژوه گفت: راهکارهای ما برای حل مسئله "جمعیت" باید بومی‌گرا باشد، البته شکی نیست که از تجربیات جهان نیز باید بهره ببریم.
به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرگزاری تسنیم؛ دکتر مریم اردبیلی در نشست «حکمرانی ایران 1408» در دفتر اتحادیه تحکیم وحدت در خصوص هفته جمعیت اظهار کرد: روز و هفته جمعیت را باید زمانی به هم تبریک بگوییم که این نرخ باروری که متأسفانه در کشور ما رو به کاهش است، جهتش معکوس شود و رو به افزایش برود؛ این برای ما فقط یک عدد است اما برای کشور و برای خانواده من و آینده خانواده من و آینده فرزند من مثبت شدن این منفی نشان‌دهنده یک آینده مثبت و زیباست.
وی افزود: فارغ از هر نوع نگاه سیاسی و جناحی و عقیدتی، برای هر ایرانی که به‌دنبال تصویری مثبت از آینده ایران است، باید برایش مهم باشد که وضعیتی را شاهد باشیم که این نرخ رو به افزایش باشد؛ با این عدد منفی خیلی از امکان‌های پیشِ‌روی ما و خانواده و کشور ما گرفته می‌شود.
اردبیلی با ابراز این که "بحران جمعیت مختص کشور ما نیست"، گفت: جهان دارد تغییر می‌کند؛ شرایط و تغییرات طوری است که تعارضات و مسئله‌های جدید به‌وجود می‌آید و سرعت به‌وجود آمدن اینها بالاست؛ شرایط دارد به‌سمتی پیش می‌رود که حکمرانی مدرن در جهان دیگر جوابگو نیست. حکمرانی مدرن از اساس با سیستم حکومتی ما تعارض داشت، در نتیجه همه دنیا دارد به‌سمتی می‌رود که هویت این ساختار مدرن را زیر سؤال می‌برد.
این پزشک و آینده‌پژوه تصریح کرد: حال ما باید این ساختار تحولگرای خودمان را حاکم کنیم؛ باید یک حکمرانی اسلامی‌تر و انسانی‌تر و مشارکتی‌تر و بااراده‌تر به‌وجود بیاوریم. اگر بخواهیم مسئله جمعیتمان را که الآن یکی از کلان‌ترین مسائل و مسئله درجه‌یک کشور ماست، رفع بشود و اتفاقی در این رابطه بیفتد، ما ناچاریم با رویکرد حکمرانی تحول‌یافته گام دومی قرن پانزدهمی به موضوع نگاه کنیم.
اردبیلی به لزوم بومی‌کردن راهکارهای جمعیتی اشاره کرد و گفت: مدل برخورد ما با مسئله جمعیت باید بومی‌گرا باشد؛ بعضی می‌گویند "یعنی از تجارب جهان استفاده نکنیم؟"، چرا، استفاده می‌کنیم، من شخصاً چند سالی وقت صرف کردم که هرچه سیاست جمعیتی در جهان بوده را مطالعه کنم، شکی نیست از تجربیات جهان بهره می‌‌بریم.
وی در خصوص لزوم این بومی‌سازی خاطرنشان کرد: همان کشورهایی که بیشترین توفیق را در تعدیل و برگرداندن نرخ باروری‌شان داشتند، از سیاست‌هایی استفاده می‌کنند که با سیاست‌های بومی ما تناقض دارند مثلاً از سیاست مهاجرت‌پذیری به آن شکلی که رسانه غربی و هالیوود دارند، در باغ سبز آمریکا و کانادا و اروپا را نشان می‌دهند و از آن طرف، شما قاعدتاً یک سیلی از افرادی که می‌خواهند بروند، می‌خوری.
وی اضافه کرد: آنها به‌راحتی موضوعات را فیلتر می‌کنند و نیروی جوان و کاری و نابغه را برای خودشان انتخاب می‌کنند؛ قاعدتاً این جزو سیاست‌های اولویت‌دار ما نیست، گرچه ما هم فرصت‌هایی برای مهاجرت‌پذیری داریم اما به‌نوعی دیگر.
اردبیلی پیرامون سیاست غربی‌ها برای افزایش فرزند از راه غیرمشروع گفت: فرزند خارج از چارچوب خانواده یکی از سیاست‌های اصلی است که اجرا می‌شود؛ در کشورهای اروپایی و آمریکای جنوبی، چهل تا پنجاه درصد از نرخ موالید سالانه، خارج از چارچوب خانواده است، آنچه ما اینجا به آن فرزند نامشروع می‌گوییم.
این پزشک و آینده‌پژوه پیرامون سیاست‌های افزایش نرخ باروری از راه غیرمشروع تصریح کرد: ما اساساً نمی‌خواهیم این روش را در تعدیل جمعیتمان داشته باشیم؛ اگر بخواهیم انتخاب کنیم بین اینکه جمعیتمان با این روش تعدیل بشود یا اصلاً تعدیل نشود، برایمان ارجح این است که اصلاً نشود! پس تا ما روشمان را بومی نکنیم نمی‌توانیم از آن استفاده کنیم.
وی به اهمیت بومی‌گرایی در حکمرانی اشاره کرد و گفت: حکمرانی‌های آینده به‌شدت بومی‌گراست، نه‌فقط در کشور ما بلکه الآن در داستان کرونا ثابت شد حکمرانی در هر کشور مبتنی بر امکانات و مقتضیات آن کشور است و اتفاقاً همه جای دنیا گفته می‌شود نسخه سازمان بهداشت جهانی در همه جای دنیا یکسان استفاده نشد یا حداقل در کشورهایی که موفق عمل کردند استفاده نشد؛ خودشان روش خاص بومی خودشان را در مهار کرونا خلق کردند.
اردبیلی با بیان این که "حکمرانی ما از جنس انقلاب است" متذکر شد: حکمرانی ما فقط نمی‌خواهد از مدرنیته عبور کند و مثلاً وجوه پست‌مدرن داشته باشد؛ حکمرانی ما از جنس انقلاب است، ما از این فرصتی که حکمرانی مدرن در حال تزلزل است می‌خواهیم استفاده کنیم برای اینکه خودمان را برای بنا کردن حکمرانی نو انقلابی و اسلامی جهش دهیم.
وی ادامه داد: فضا پیچیده شده است و مسائل دیگر تک‌نسخه و تک‌فرموله نیستند؛ شما نمی‌توانید بگویید که مثلاً یک جا تحصیلات زنان باعث کاهش نرخ باروری شده است پس ما زنان را بی‌سواد نگه داریم تا این مسئله حل شود؛ جوامع و انسان‌ها پیچیده‌اند و ما در همین فضای پیچیده باید مسئله را تشخیص بدهیم و به‌درستی حل کنیم.
اردبیلی به اهمیت مشارکت در حکمرانی اشاره کرد و گفت: حکمرانی به‌شدت باید مشارکتی باشد؛ اگر قدیم این‌طور بود که دولت باید چیزی را ابلاغ می‌کرد و بعد بالا تا پایین کشور اطاعت می‌کرد و کار انجام می‌شد، الآن مسائل این‌طور حل نمی‌شود.
وی راجع به نحوه اثرگذاری مشارکت در حکمرانی اظهار کرد: سیستم مشارکتی با درگیر کردن آحاد جامعه و تک تک مردم و تبدیل کردن مسئله به مسئله مردم، آحاد جامعه را برای حل مسئله بسیج کرد؛ کما اینکه ما تجارب مثبتی در این زمینه هم در جنگ داشتیم هم در همین مسئله کرونا و بسیج نیروهای مردمی داشتیم.
اردبیلی در خصوص اهمیت آینده‌نگر بودن حکمرانی گفت: حکمرانی باید آینده‌نگر و آینده‌گرا باشد؛ حکمرانی‌ای که هرچه در دنیا اتفاق می‌افتد، برایش فاجعه و مصیبت است، مشخص است برای اینها آماده نبوده است.
وی افزود: همچنین حکمرانی باید مثبت‌نگر باشد، مثبت‌نگری ویژگی حکمرانی آینده‌نگری است که امکان خلق فرصت را از دل بدترین فجایع می‌تواند پیدا کند؛ مسئله جمعیت ما فقط با یک جا نشستن و صحبت کردن حل نمی‌شود.
این آینده‌پژوه، با اشاره به تفاوت در راهکار به‌دلیل تفاوت فرهنگ و منطقه، بر نوآورانه بودن آن تأکید کرد و یادآور شد: مسئله خانم روستایی مثلاً در گیلان برای فرزندآوری با مسئله خانم شهرنشین در شیراز متفاوت است، حتی فارغ از اینکه هرکدام از کدام طبقه اقتصادی، سنی یا فرهنگی هستند؛ بنابراین راهکاری که استفاده می‌شود باید به‌شدت نوآورانه باشد و در همان منطقه خلق و اجرا شود؛ ما فقط باید تسهیلگر باشیم و یافتن و حل مسئله را به دست خود مردم بسپاریم.
وی در خصوص اهمیت خلق ایده از جانب مردم گفت: در یک کارگاهی در شیراز در جمع کنشگران جمعیت توانستیم 60 ایده را جمع‌آوری کنیم؛ ایده‌هایی که شاید بعضی‌شان در هیچ جای دنیا خلق نشده باشد؛ وقتی من خودم پای خلق ایده باشم تا پای جان دنبال انجام آن هم می‌روم.
اردبیلی در نقد حکمرانی از بالا به پایین تأکید کرد: این مطرح کردن موضوع با مردم باید متواضعانه باشد؛ این که "ما تشخیص می‌دهیم و امر می‌کنیم، شما اطاعت کنید"، این برای عموم جامعه نخبگان و مدیران نباید باشد؛ این برای سطح کلان سیاست‌های کشور است مثلاً کسی افق کشور را در زمینه‌ای مشخص می‌کند، همه باید اطاعت کنند یا مثلاً در سیستم سلسله‌مراتبی باید اطاعت کنند اما اینجا جواب نمی‌دهد؛ سیستم‌های ما باید خودبسنده باشند، باید خودشان بتوانند ایده خلق کنند، فایده ندارد که منتظر دولت باشیم، مردم خودشان باید همت کنند و این اولویت را بشناسند و برای حل آن کمک کنند.
این پزشک و فعال جمعیتی پیرامون لزوم تحول در حکمرانی بیان کرد: همه باید باور داشته باشیم که ما با آن سیستم قدیمی حکمرانی دیگر نمی‌توانیم جلو برویم و نقش مردم را در این حکمرانی دوباره باور کنیم؛ چون به ما در انقلاب و در جنگ ثابت شده بود اما دوباره باید خودمان را بازخوانی و تعریف کنیم؛ وقتی مردم بفهمند مسئله، مسئله واقعی خودشان است و به آینده خودشان و فرزندشان مربوط می‌شود و این را واقعاً حس کنند برای حل آن کمک می‌کنند.
وی خاطرنشان کرد: ما در طرح مسئله و بحث با مردم کوتاهی کرده‌ایم به اسم اینکه "مردم ممکن است متوجه نشوند" یا "سطح بحث به‌اندازه فهم مردم نیست" یا "محرمانه است"؛ اجازه ندادیم مردم درگیر مسئله شوند؛ این کار دولت‌های مدرن است که مسئله را از مردم می‌گیرند و به دست دولت می‌سپارند و از عهده هم برنمی‌آیند. ما باید مکانیسم‌های اجتماعی‌مان را فعال کنیم و روی تک تک مردم و خانواده‌ها حساب کنیم و قدر ظرفیت مردم را بدانیم؛ در این صورت مردم خودشان پای کار می‌آیند.
وی در خصوص تغییر انگاره ذهنی مردم گفت: تغییر انگاره ذهنی مردم دقیقاً در همین سطح اتفاق می‌افتد که مردم تاثیر مسئله در زندگی‌شان را بفهمند و بعد خودشان بین یکدیگر مسئله را حل می‌کنند.
اردبیلی با تصریح به اهمیت کمک کردن به مادران در امر فرزندآوری، اظهار کرد: الآن مادران ما تنها هستند؛ کسی نیست که کمک‌حالشان باشد؛ به‌عکس قدیم که اینها خود به خود وجود داشت، مردم خودشان را موظف به کمک به افراد خانواده می‌دانستند، این سیستم تغییر کرده است اما دوباره باید خلق شود.
انتهای پیام/+
