گفتگو با یک اقتصاددان|مواجهه رئیس‌جمهور سیزدهم با ۴بحران بزرگ اقتصادی ـ اجتماعی/ انتخاب مردم در ۲۸خرداد سرنوشت یک‌دهه حساس را رقم می‌زند
یک اقتصاددان با بیان اینکه رئیس‌جمهور سیزدهم با ۴ بحران بزرگ اقتصادی ـ اجتماعی مواجه خواهد شد، انتخاب مردم در ۲۸ خرداد را تنها فرصت باقی‌مانده برای اصلاح رویه مدیریت اقتصادی کشور دانست که سرنوشت دهه آینده را رقم خواهد زد.
به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری تسنیم، در آستانه سیزدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری، برخی اقشار مردم نسبت به عدم تحقق وعده‌ها در گذشته نه‌چندان دور با نوعی حس رخوت و بی‌میلی در تعیین سرنوشت کلان کشور مواجه شده‌اند. برای برخی این سؤال پیش آمده است که؛ اساساً انتخابات چه تاأثیری بر سرنوشت آنها دارد؟"، به‌عقیده این قشر رفتن و آمدن‌ها در سطوح کلان مدیریتی کشور تأثیری به‌خصوص در وضعیت و معیشت مردم ندارد، این درحالی است که در نگاه دوم، بخش مهمی از مشکلات کشور ناشی از تصمیمات مدیریتی بوده است و اگر تصمیمی درست‌تر در انتخاب‌های گذشته اتخاذ می‌شد، چه‌بسا شرایط کشور در پایان دهه 90 به‌گونه دیگری رقم می‌خورد.
در همین راستا چالش مذکور را با برخی اقتصاددانان مطرح کردیم تا مشخص شود آیا نگاهی که بخشی از توده مردم درگیر آن شده‌اند نگاه درستی است، یا اینکه آوردگاه انتخابات و تعویض مدیریت می‌تواند در سرنوشت مردم اثرگذار باشد. در ادامه گفتگوی تسنیم با وحید شقاقی شهری رئیس دانشکده اقتصاد دانشگاه خوارزمی را بخوانید:
شقاقی شهری با بیان اینکه بحث انتخابات واقعاً بحث مهمی برای هر کشوری است، گفت: وقتی انتخابات مطرح می‌شود چهره‌های جدیدتر و نگاه‌های نو و تفکرات نو می‌تواند ظهور پیدا کند از سوی دیگر عملاً انتخابات به‌نحوی شرایط پاسخگویی و بررسی عملکرد و کارنامه دولت گذشته را هم فراهم می‌کند. همه جای دنیا می‌خواهم بگویم همین است وقتی انتخابات مطرح می‌شود می‌بینید که کاندیداهایی که آمدند می‌توانند عملکرد دولت گذشته را نقد و موشکافی کنند، دلایل ضعف عملکرد را مشخص کنند، این در ذات انتخابات در همه جای دنیاست، آن بحث نگاه نو، تفکرات نو، ظهور نگرش‌های جدید و به‌نحوی آشکارساختن ضعف‌های دولت گذشته مطرح می‌شود، در همه جای دنیا هم چنین بحثی است.
ولی واقعیت این است که این بحثی که شما مطرح می‌کنید که برخی از اقشار دلسرد شدند، واقعیت این است که تا زمانی که رفتارها و نگرش‌ها به‌صورت عوام‌فریبانه و بر مبنای پوپولیستی باشد، یعنی شعارها و بحث‌ها عوام‌فریبانه باشد، مردم از فضای مدیریتی کشور زده خواهند شد.
دهه 90 دهه فرصت‌سوزی‌ها بود/ بدترین دوره عملکردی نیم قرن اخیر رقم خورد
وی افزود: به‌نظر بنده واقعیت این است این دهه پیشِ‌رو مهمترین دهه و از نظر من حیاتی‌ترین دهه اقتصاد ایران است. عنوان دهه 90 را باید بگذاریم دهه فرصت‌سوزی‌ها و ما فرصت طلایی را در دهه 90 از دست دادیم و واقعیت این است که وقتی از دهه 40 تا دهه 90 را من در حوزه اقتصاد تحلیل می‌کنم بدترین عملکرد برای دهه 90 بوده است.
شقاقی شهری ابراز کرد: میانگین رشد اقتصاد ایران در دهه 90 صفر و میانگین تورم در این دهه 24 درصد شد و متوسط رشد تشکیل سرمایه ناخالص 5ــ درصد شد. از سوی دیگر شرایط رکود و تورمی را داشتیم به‌ویژه در دهه 90 آن بار تحمیلی که روی اقتصاد ایران شد، قدرت خرید مردم را هم به‌شدت تنزل داد و مهمتر از همه بی‌نظمی اجتماعی در دهه 90 گسترش پیدا کرد.
در دهه 90 ما با یک بحران‌های جدیدی مواجه شدیم مثلاً بحران امید، بحران امید برای حل مسائل، من چون بین توده مردم هستم و زندگی می‌کنم و درد مردم را درک می‌کنم، می‌خواهم بگویم مردم در دهه 90 امیدوار بودند که بخشی از مسائل اقتصادی‌شان با شعارهایی که داده شده بود برطرف بشود، ما شعارهای مهمی را در اقتصاد داده بودیم، گفته بودیم رونق اقتصاد ایجاد می‌شود و رفاه ایجاد می‌شود و افق روشنی ایجاد خواهد شد و به‌نحوی اقتصاد سامان پیدا خواهد کرد که مردم به یارانه‌ها نیاز پیدا نکنند و امثال این شعارها، ولی می‌خواهم بگویم دهه 90، مصادف شد با دو بار تحریم، به‌انضمام تصمیمات اشتباهی که در حوزه اقتصادی گرفته شد و آن نظم اجتماعی حاکم بر فضای اقتصادی از هم پاشید و شرایط سختی بر مردم گذشت.
چهار چالش بحرانی پیشِ‌روی ایران
استاد دانشگاه خوارزمی گفت: واقعیت این است که فارغ از اینکه نمی‌توانم از زبان مردم سخن بگویم اما به‌نظر من، دهه 1400 حیاتی‌ترین دهه در طول نیم قرن اخیر است، باز هم جمله‌ام را تکرار کنم دهه 1400 یعنی دهه پیشِ‌رو، حیاتی‌ترین و مهمترین دهه در طول نیم قرن گذشته است، از این منظر که ما چالشهای انباشت‌شده اقتصادی داریم که برخی از این چالشها به یک مرحله بحرانی رسیده است. مردم باید بدانند که ما در دهه پیشِ‌رو 4 بحران بزرگ را پیشِ‌رو داریم. بحران آب، بحران جمعیت، بحران صندوق‌های بازنشستگی و بحران پایان عصر صادرات نفتی.
وی اضافه کرد: این 4 بحران، چهار بحران لایه اول است. ما در لایه دوم، چالش نظام بانکی را داریم و در لایه سوم، چالش‌هایی مثل بیکاری، فضای نامناسب کسب و کار، مثل نابرابری، چالش آلاینده‌ها و دیگر چالشهای اقتصادی را داریم. اما لایه اول بسیار بسیار خطرناک است، به‌عنوان مثال بحران آب، امروز آخرین گزارش‌ها نشان می‌دهد که هفتاد درصد ایران به مرحله تنش آبی رسیده است و نظام بهره‌وری پایین در بهره‌برداری از آب موجب شده است که ما وارد بحران آب می‌شویم و این بحران آب خطرناک است چون می‌تواند موجی از اعتراض استان به استان و روستا به روستا را ایجاد بکند.
این کارشناس اقتصادی گفت: آخرین گزارش‌ها در حوزه رشد نشان می‌دهد کشور ما متأسفانه رشد جمعیتش به زیر یک درصد رسیده است و بحث این است که برآوردها نشان می‌دهد که اگر نتوانیم یک دگرگونی اساسی ایجاد بکنیم در پایان این دهه پیشِ‌رو رشد جمعیت ایران صفر خواهد شد و برآوردها نشان می‌دهد که رشد جمعیت جهان در 2100 صفر خواهد شد اما ما با این وضعیت بحرانی هفتاد سال زودتر از دنیا رشد جمعیتمان صفر می‌شود و این بسیار بسیار خطرناک است، همچنین صندوق‌های بازنشستگی ما به مرحله فاجعه‌آمیز رسیدند و بحث این است که هر چقدر جمعیت دهه 50 و 60 به مرحله سن بازنشستگی دارد می‌رسد این بحران عمیق و عمیق‌تر می‌شود.
پایان عصر نفت و تشدید چالشهای بودجه‌ای ایران
وی گفت: پایان این دهه دنیا از واردات نفت عبور خواهد کرد و دیگر چیزی به‌نام صادرات نفت و اوپک و تحریم نفت ایران بی‌معنی خواهد بود چون خریدار نفتی وجود ندارد و دنیا وارد تولید خودروهای برقی خواهد شد. انرژی‌های نو جایگزین انرژی‌های فسیلی خواهد شد و دنیا به‌سرعت از نفت عبور خواهد کرد و این 4 بحران، بحران‌های سطح اول دهه پیشِ‌روست. ما در لایه دوم چالش نظام بانکی را هم داریم، من این نظام بانکی را چالش می‌گویم بحران نمی‌گویم. ناترازی نظام بانکی ما بیش از هزار هزار میلیارد تومان است و اصلاح نظام بانکی جزو ضروریات است.
این استاد دانشگاه گفت: فارغ از همه وعده‌هایی که در دوره‌های گذشته داده شد و اجرایی نشد و من حق را به مردم می‌دهم و حافظه تاریخی مردم را دستخوش این نااطمینانی کرده است ولی باید بگویم که عدم انتخاب درست ما و عدم مطالبه‌گری از سوی مردم و انتخاب‌های اشتباه می‌تواند این بحران‌ها را شدت بخشد و سرعتش را شدیدتر بکند و آن موقع ما حیاتی‌ترین دهه را از دست می‌دهیم. در دهه 1400 که دو دولت خواهیم داشت، این دو دولت بسیار مسئولیت سنگینی را برای حفظ تاریخ این سرزمین به‌عهده دارند چون وقتی کشور درگیر بحران آب بشود، درگیر بحران جمعیت بشود درگیر بحران صندوق‌های بازنشستگی و اگر از آن تمکن مبتنی بر صادرات نفتی عبور کنیم واقعاً اداره کشور بسیار سخت خواهد شد لذا من پیشنهادم این است که همه کاندیداها به این مباحث توجه کنند.
وی ادامه داد: یک زمانی ما صاحب 50 سال نفت بودیم و می‌توانستیم نفت صادر بکنیم و بسیاری از چالشها را با نفت یا پوشش دادیم یا به تعویق انداختیم. دهه 60 صندوق‌های بازنشستگی ما به‌نحوی بود که دولت از منابع صندوق‌ها می‌توانست برداشت بکند یعنی صندوق‌ها صاحب منابع آزاد بودند و چون ورودی استخدام بیش از خروجی بازنشستگی بود پس صندوق‌ها مازاد داشتند و دولت به صندوق‌ها بدهکار شد ولی الآن ورق برگشته است الآن به‌ازای هر یک بازنشسته هفت‌دهم ورودی داریم و در پایان این دهه به‌ازای هر یک و نیم تا دو نفر بازنشسته، ما یک نفر ورودی خواهیم داشت و تعهدات دولت بیش از هزار و پانصد هزار میلیارد تومان است به صندوق‌های بازنشستگی.
شقاقی شهری اضافه کرد: رفع بحران جمعیت هم که رهبری بارها تأکید کردند با شعار و با حرف و اینها ایجاد نمی‌شود، جمعیت نیازمند یک دگرگونی اساسی در ساختارهای اجتماعی و اقتصادی کشور است. این هشدار را هم باید به کاندیداها بدهیم فارغ از اینکه کاندیدا چه‌کسی است، من اقتصاددان هستم و نمی‌خواهم وارد تحلیل‌های سیاسی و جناح‌بندی‌ها شوم. می‌خواهم بگویم هر کسی در این دهه و دو دولت خواهد آمد واقعاً کار بسیار سختی را دارد و درگیر با این مسائل خواهد شد، خدا کمک بکند و مردم و دولت باید شبانه‌روزی پای خود بایستند تا حداقل ما از شدت بحران‌ها بکاهیم.
وی گفت: مردم هم اگر فرصت را از دست بدهند و انتخابشان اشتباه باشد یا حمایت نکنند یا مطالبه نکنند اگر واقعاً حمایت نکنند از دولت مطالبه هم نکنند، مطالبه‌هایشان هم بحق نباشد این می‌تواند سرنوشت بدی را برای فرزندان ما در دهه‌های آینده ایجاد بکند، بسیار بسیار دهه پیشِ‌رو حیاتی است، این انتخابات و انتخابات 4 سال بعدی جزو مهمترین انتخابات کشور است و مسائل ما بسیار مسائل بغرنجی شده است و لذا این آگاهی را به مردم بدهیم که "مردم، حتماً مطالبه بکنید، حتماً ناامید نباشید چون ناامیدی هیچ فایده‌ای ندارد".
این اقتصاددان افزود: درست انتخاب بکنیم و مطالبه بکنیم یعنی مردم می‌توانند مطالبه بکنند، من اقتصاددان هم باید بتوانم حرفهایم را بزنم و هشدار بدهم و تلنگر بزنم به کاندیداها، به مشاورین این کاندیداها برنامه‌هایشان را بتوانیم نقد بکنیم و ان‌شاءالله که این هشدارهای ما، تلاش‌های ما بتواند تاحدودی آن رسالت تاریخی خودمان را ایفا بکند.
این کارشناس اقتصادی در بخش پایانی مباحث خود گفت: امیدوارم که مردم انتخاب درستی را انجام بدهند. باید در کشور مطالبه جدی شکل بگیرد و بر سر حل مسائل اقتصادی یک گفتگوی ملی و یک اجماع ملی هم شکل بگیرد. به‌نظرم این بحران‌ها را با یک دولت و مخالفین و اینها نمی‌شود حل کرد این چالشها نیاز به یک اجماع دارد، دلسوزی دارد، کسانی که دلسوزان این کشور هستند از هر جناحی باید تلاش بکنند که به دولت منتخب کمک بکنند تا بتواند دست به جراحی‌های عمیق و بزرگ بزند. این بحران‌ها بدون جراحی‌های عمیق حل نخواهد شد. با شعار، با عوام‌فریبی، با به تعویق انداختن، با برخورد مسکّن‌وار این مسائل بدتر خواهد شد لذا ما باید واقعیت‌ها را بگوییم، مردم هم باید آگاه باشند و هم نباید مردم را ناامید بکنیم، امیدوار باشیم این مطالبه جدی بتواند برخی از مسائل کشور را حل بکند. کاندیداها هم به‌نظرم باید به این مسائل آگاه باشند بدانند که چه رسالت سنگینی را، چه مسئولیت سنگینی را به‌عهده دارند و دیگر گذشت آن دورانی که با نفت ما می‌توانستیم بسیاری از چالشهای اقتصادی‌مان را پوشش بدهیم.
انتهای پیام/+
