بی‌تدبیری دولت در ایجاد بازارچه مرزی استان خراسان شمالی/ فرصتی که ۸ سال نادیده گرفته شده است
گروه استانها- خراسان شمالی بیش از ۲۸۰کیلومتر مرز مشترک با ترکمنستان دارد و قرابت‌های نزدیک فرهنگی مردم ساکن شمال استان با همسایه شمالی خود٬ می‌توانست گره های زیادی را از روند پیشرفت کشور باز کند، اما فقدان بازارچه مرزی این فرصت را کمرنگ کرده است.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از بجنورد ٬ جمهوری اسلامی ایران در مجموع با 15 کشور دارای مرزهای خاکی و آبی است و به عبارت دیگر این کشورها همسایه ما به شمار روند. هفت کشور پاکستان، افغانستان، ترکیه، عراق، ارمنستان، آذربایجان و ترکمنستان با جمهوری اسلامی ایران مرز خاکی دارند. همچنین کویت، قطر، امارات متحده عربی، بحرین، عمان، عربستان، روسیه و قزاقستان هشت کشوری هستند که از طریق خلیج فارس، دریای عمان و دریای خزر با کشورمان همسایه به شمار می‌روند.
فرصتی که قدرش را نمی‌دانیم
همانطور که مشخص است٬ در میان 15 کشور همسایه ایران دو کشور روسیه و ترکیه از نظر سطح رفاه، امکانات سرزمینی و منابع مالی یا توانایی‌های صنعتی و اقتصادی وضعیتی فراتر از سطح منطقه را دارند یا در تامین نیازهای داخلی خود تاحدودی خودکفا هستند. دیگر کشورها هر یک به نوعی به منابع اولیه یا تولیدات دیگر کشورها محتاج و مجبور هستند نیازهای خود را از طریق واردات تامین کنند.
براساس آخرین آماری که از هر یک از کشورهای فوق ثبت شده است ایران در مجموع با جمعیتی نزدیک به 400 میلیون نفر دارای مرز خاکی است. جمعیت کشورهای دارای مرز آبی با ایران نیز بیشتر 210 میلیون نفر برآورد می‌شود. با توجه به وجود برخی مسائل سیاسی و نوع دیدگاهی که برخی کشورهای عربی منطقه به ایران دارد، می‌توان مدعی بود که کشورمان در کل با بیش 500 میلیون نفر همسایه است.
یکی از کشورهای همسایه ایران اسلامی که بخش زیادی از مرز مشترک آن در محدوده استان خراسان شمالی است٬ کشور ترکمنستان است. بنا بر برخی از منابع، ترکمنستان از حیث ذخایر گازی، مقام چهارم را در جهان دارا است. یکی از عمده مناطقی که دارای ذخایر عظیم گاز می باشد، حوزه گازی گالکینیش واقع در استان مرو ترکمنستان است.
به لحاظ ذخایر نفتی، ترکمنستان دارای جایگاه چندان مهمی در بین کشورهای تولید کننده نیست. ولی ذخایر آن بالغ بر 700 میلیون تن برآورد شده است. ترکمنستان همچنین بدلیل موقعیت خاص جغرافیایی در آسیای مرکزی، در زمینه توسعه خطوط ارتباطاتی (جاده‌ای، راه آهن و دریایی) نیز تلاش مضاعفی مبذول داشته تا به قطب حمل و نقل کالا در منطقه تبدیل گردد.
در این زمینه می توان به افتتاح راه آهن سه جانبه (قزاقستان، ترکمنستان، ایران) در سال 2014 اشاره نمود. همچنین افتتاح فاز اول خط آهن سه جانبه ترکمنستان، افغانستان، تاجیکستان در نوامبر2017 از زمینه های توسعه ارتباطات ریلی با کشورهای آسیایی خواهد بود و این خط آهن در راستای تکمیل خط لاجورد تا اروپا می‌باشد. در این راستا بندر جدید ترکمن باشی در ساحل دریای خزر نیز در می 2018 به بهره برداری رسید.
در میان همه مراوادات اقتصادی ایران و ترکمستان که به نظر بسیاری از کارشناسان کم و غیر تاثیر گذار است٬ با زهم جایی رد پایی از مراورادت استان خراسان شمالی با این همسایه شمالی دیده نمی‌شود! مشکل کار کجاست؟
چرا خراسان شمالی با ترکمنستان گذرگاه مرزی ندارد؟
موضوع گذرگاه مرزی بین ایران و ترکمنستان در مرزهای خراسان شمالی همواره از موضوعات مورد بحث در استان خراسان شمالی بوده است. در تمام دولت‌ها مسئولان آمده‌اند٬ وعده‌هایی داده‌اند اما هیچ خبری از این گذرگاه نشده است!
مدیرکل دفتر هماهنگی امور اقتصادی استانداری خراسان شمالی در این زمینه اظهار داشت: متأسفانه استان خراسان شمالی با بیش از 280 کیلومتر مرز بین‌المللی با کشور ترکمنستان و سابقه تاریخی مرز تجاری با آن کشور متأسفانه در حال حاضر هیچ‌گونه مرز تجاری و بازارچه مرزی با کشور ترکمنستان ندارد.
محمد بدری افزود: در بهمن‌ماه83 احداث بازارچه مرزی پرسه سو توسط هیئت محترم وزیران مصوب شد که به دلیل عدم فعالیت این بازارچه و عدم تمایل کشور ترکمنستان در راه اندازی بازارچه مذکور در شهریور سال90 طبق مصوبه هیئت‌وزیران بازارچه پرسه سو از لیست بازارچه‌های مرزی کشور حذف شد.
وی گفت: مکاتبات متعدد و پیگیری‌های زیادی برای بازگشایی این بازارچه از رئیس جمهور و وزیر امور خارجه صورت گرفته تا از طریق دیپلماسی خارجی پیگیری‌های لازم با کشور ترکمنستان انجام پذیرد.
مدیرکل دفتر هماهنگی امور اقتصادی استانداری خراسان شمالی بهبود وضعیت اقتصادی مرزنشینان به دلیل اشتغال در فعالیت‌های مرتبط با بازارچه، کاهش قاچاق و مهاجرت از مناطق مرزی و افزایش امنیت این مناطق و افزایش تعاملات و تقویت روابط سیاسی، فرهنگی و اقتصادی با کشور همسایه را ازجمله اهمیت بازارچه و پایانه مرزی عنوان کرد.
ترکمنستان نمی‌خواهد یا دولت عزمی ندارد؟
نماینده مردم بجنورد، مانه و سملقان، گرمه و جاجرم، راز و جر گلان در مجلس شورای اسلامی نیز اجرای راه‌آهن مشهد، بجنورد ،گرگان، تکمیل پروژه سیمان سمنگان و ایجاد بازارچه مرزی را در توسعه اقتصادی استان ضروری عنوان و اظهار داشت: باید با همکاری استانداری و دولتمردان در رفع چالش‌های استان گام‌های مؤثرتری برداشته شود.
محمد وحیدی با تأکید بر اهمیت مرزها و مرزنشینان در توسعه اقتصادی و سیاسی کشور، افزود: بازگشایی بازارچه‌های مرزی میان ایران و ترکمنستان و افزایش تبادلات تجاری میان دو کشور از اولویت‌های دولت است که می‌تواند باعث بهره‌مندی مرزنشین از مزایای بازارچه‌های مرزی شود.
بازارچه مرزی رونق اقتصادی و اشتغال ایجاد می‌کند
رئیس اتاق بازرگانی خراسان شمالی نیز بابیان اینکه گشایش مرز پرسه سو و ایجاد بازارچه مرزی می‌تواند به رونق تبادلات تجاری و اقتصادی بین دو کشور همسایه کمک کند اظهار داشت: بازگشایی این مرز می‌تواند بر تسهیل تجارت خراسان شمالی با ترکمنستان و نیز گذرگاهی برای مبالات تجاری استان‌های هم‌جوار از قبیل گلستان ، خراسان رضوی و مازندران باشد.
وی افزود: از سال‌ها قبل مسئولان و بخش خصوصی تلاش فراوانی را برای گشایش بازارچه مرزی پیگیر بودند و به دلیل عدم استقبال ترکمنستان هیچ نتیجه‌ای در پی نداشته که اگر این بازارچه گشایش پیدا کند باعث رونق اقتصادی مهمی در استان خواهد بود که من‌جمله اشتغال بسیار خوبی را در پی خواهد داشت.
سعید پور آبادی با بیان اینکه کمربند اقتصادی جاده ابریشم که از سوی چین مطرح‌شده و با استقبال کشورهای آسیای مرکزی، خاورمیانه و اروپا روبرو شده، استان خراسان شمالی به‌عنوان دروازه آسیای مرکزی به‌سوی اقیانوس هند می‌تواند بسیار مهم و استراتژیک باشد به شرطی که زیرساخت توسعه‌ای نظیر گمرک تخصصی و راه‌آهن ایجاد شود، ابراز کرد: با توجه به نزدیکی مرکز استان با عشق‌آباد پایتخت ترکمنستان عدم ایجاد این زیرساخت‌ها حذف بجنورد از راه‌آهن سراسری را در ذهن زنده می‌کند .
وی بابیان اینکه شهرستان‌های شیروان، راز جر گلان و بخش حصار گرمخان دارای نقاط مشترک با ترکمنستان هستند می‌گوید: کشور ترکمنستان و استان خراسان شمالی مشترکات فرهنگی زیادی در آیین‌ها و باورهای فرهنگی و هنری دارند و به دلیل حضور قوم ترکمن که حدود 10 درصد جمعیت این استان را تشکیل می‌دهد نمایشگاه‌های هنری و فرهنگی مانند موسیقی سنتی و خوشنویسی حائز اهمیت است.
اگر دولت به فکر این موضوع مهم اقتصادی بود!
مطالعات نشان می‌دهد اگر دولت جمهوری اسلامی تلاش بیشتری برای ایجاد یک گذرگاه مرزی در مرزهای ایران و ترکمنستان در استان خراسان شمالی داشت٬ امروز حجم وسیعی از ترانزیت کالا و خدمات و حضور گردشگران توریستی و سلامتی در استان خراسان شمالی می‌توانست سالانه میلیون‌ها دلار سود اقتصادی را نصیب مردم این استان کند.
در سال‌های گذشته جلسات تشریفاتی زیادی بین دو کشور در استان خراسان شمالی برقرار و منعقد شده است٬ اما این جلسات بی‌حاصل٬ فقط هزینه تشریفات و پذیرایی‌ها بوده که از جیب مردم رفته و چیزی به استان نیفزوده است.
در سال 2017 حجم مبادلات دو کشور یک میلیارد دلار بود و این میزان حجم تجارت موجب شده بود که ایران به عنوان شریک اول تجاری ترکمنستان محسوب شود. با این حال در چشم انداز روابط دو کشور٬ حجم مبادلات باید به 6 میلیارد دلار برسد و این در حالی است که سهم استان خراسان شمالی از این میزان تقریباً صفر است!
خراسان شمالی در سال‌های گذشته بیش از 85 میلیون دلار کالا صادر کرده که سهم کشور همسایه، ترکمنستان از این میزان کمتر از 5 درصد بوده است.
انتهای پیام/311/ی
