ترکیه در مسیر استقلال انرژی یا هدف تبلیغاتی؟

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، دیروز باز هم مردم ترکیه شاهد انتشار خبری بودند که رجب طیب اردوغان رئیس جمهور این کشور و رهبر حزب عدالت و توسعه، آن را به عنوان یک مژده ملی قلمداد کرد.

خبر این بود: گروه اکتشافی تحت امر وزارت انرژی و منابع طبیعی ترکیه در سواحل دریای سیاه و در استان ساکاریا، یک میدان گازی جدید کشف کرده اند.

به گفته اردوغان، میدان جدید که توسط کشتی عملیات اکتشافی فاتح کشف شده، دارای یک ذخیره با ظرفیت تقریبی 135 میلیارد متر مکعب است.

اردوغان درمورد چند و چون انتقال گاز و ورود آن به شبکه توزیع گفته است:«ما می خواهیم روند انتقال گاز طبیعی از دریا به خشکی را طی 3 مرحله انجام دهیم. نخستین مرحله راه‌اندازی سیستم‌های تولید گاز طبیعی است که عملیات آن در بستر دریا ایجاد می ‌شود. در مرحله دوم راه‌اندازی تأسیسات در دستور کار است که گاز طبیعی را در خشکی پردازش کرده و آن را برای استفاده آماده می ‌کند. مرحله سوم خط لوله‌ ای است که ارتباط بین سیستم در دریا و تاسیسات روی خشکی را میسر می کند».

وی همچنین در مورد فازهای آتی اکتشافی گفته است:« فعالیت‌ حفاری ‌ما در محدوده چاه آماسرا - یک ادامه دارد. منتظر مژده‌ های دیگر از این منطقه هستیم».

آمارها چه می گویند؟

اغلب رسانه های تحت امر حزب عدالت و توسعه در هر دو بخش دولتی و خصوصی، هم مراسم افتتاح بندر جدید در استان زونگولداغ و هم خبر اعلام اکتشاف میدان جدید گازی را به صورت زنده و با آب و تاب پوشش دادند و از چند روز پیش اعلام شده بود که دولت برای مردم، یک مژده بزرگ دارد.

اردوغان اعلام کرده که میزان ذخایر گاز اکتشافی‌ ترکیه در حوزه جغرافیایی دریای سیاه به 540 میلیارد متر مکعب رسیده است. حالا سوال اینجاست: آیا اکتشاف میادین گازی جدید در منطقه دریای سیاه، واقعاً متضمن مژده های اقتصادی بزرگی برای ترکیه است و می تواند این کشور را در تامین منابع انرژی به استقلال کامل برساند یا خیر؟

بر اساس آمارهای رسمی منتشر شده از سوی وزارت انرژی و منابع طبیعی ترکیه، این کشور در سال 2018 میلادی، نزدیک به پنجاه میلیارد متر مکعب، گاز وارد کرده اما این میزان در سال 2019 با کاهش 10 درصدی روبرو شده و به رقمی معادل 45 میلیارد و 211 میلیون متر مکب رسیده است. این یعنی چه؟

یعنی اگر معیار واردات گاز طبیعی ترکیه را بر رقم سالانه 45 میلیارد متر مکعب فیکس کنیم و با این فرض خوشبینانه که اولاً تخمین گاز موجود در میادین کشف شده، دقیق و صادقانه است و دوم این که به تمامی استحصال می شود –که البته از لحاظ فنی ممکن نیست- به این نتیجه می رسیم که میدان جدید دریای سیاه، به مدت دو سال و نیم، گاز مورد نیاز ترکیه را تامین می کند و دوم این که با احتساب کل میادین کشف شده که ذخایر موجود در آنها به میزان 540 میلیارد متر مکعب رسیده، تمام این ذخایر، در خوشبینانه ترین شرایط ممکن، 10 سال از میزان نیاز ترکیه به گاز وارادتی را تامین می کند.

البته در این راه، باید به چالش های زیر نیز اندیشید:

1.پژوهش های زمین شناسان، متخصصین میادین گازی و دانشمندان مسلط بر منابع گازی بستر دریاها، نشان داده که تعریف رقم دقیق ذخایر گازی، کاری دشوار است و معمولاً، رقم اعلام شده، بیش از اندازه واقعی است تا اولاً رضایت اجتماعی ایجاد کند؛ دوم این که، حمایت کننده دولتی را به سرمایه گذاری ترغیب کند.

2.میزان نیاز به گاز طبیعی ثابت نیست و هر سال، بیشتر و بیشتر می شود.

3.ایجاد تاسیسات استخراج، انتقال و فن آوری گاز از بستر دریا به خشکی، مستلزم هزینه های سرمایه گذاری سنگین و صرف زمان است و نمی توان به سرعت، آنها را وارد مدار کرد.

برای درک میزان اهمیت میزان ذخایر گازی کشف شده در قلمرو ترکیه ای دریای سیاه و مقایسه آن با ذخایر گاز طبیعی کشورهای جهان، می توان به این اطلاعات اجمالی اشاره کرد:

تاکنون در دریای سیاه ترکیه 540 میلیارد متر مکعب ذخیره ثبت شده است.(کمی بیشتر از نیم تریلیون متر مکعب). روسیه و ایران با تفاوتی ناچیز، جمعاً 36 درصد از کل ذخایر گازی جهان را در اختیار دارند.

یعنی روسیه با 35 تریلیون متر مکعب، 18.1 درصد از گاز طبیعی جهان را در دل خود جای داده و ایران هم با رقمی نزدیک به 34 تریلیون متر مکعب، بیش از 17 درصد گاز جهان را داراست.

قطر با 15 تریلیون سوم است، ترکمنستان و عربستان سعودی هم در رده های پایین تر هستند و  از این حیث، ذخایر ترکیه، حتی به پله بیست و پنجم جهانی هم نزدیک نشده است.

چرا خبر اکتشاف برای مردم ترکیه مهم است؟

ایران، پس از روسیه ثروتمندترین کشور صاحب منابع گازی جهان است و حالا، نه تنها شهرهای بزرگ و کوچک دارای موقعیت جغرافیایی مسطح و عادی، بلکه اغلب شهرها و روستاهای مناطق صعب العبور مرزی و کوهستانی هم گازرسانی شده اند.

با توجه به آن که پرداخت قبوض گاز در سبد هزینه های ماهانه خانوار ایرانی – در مقایسه با میزان درآمد و هزینه های دیگر – سهم ناچیزی دارد، ممکن است میزان اهمیت گرانی گاز در ترکیه، به روشنی درک نشود. چرا که به عنوان مثال، حتی خانواده ای که در ایران در طول ماه، درآمد ناچیزی در حد 3 میلیون تومان دارد، برای پرداخت قبض یک ماه گاز طبیعی، نهایتاً مبلغی بیش از 30 هزار تومن پرداخت نمی کند که مبلغی در حد 1 درصد از کل درآمد خانوار است.

اما در کشور ترکیه، خانواده ای که کف حقوق ماهانه نزدیک به 3 هزار لیره دریافت می کند، برای پرداخت قبض ماهانه گاز طبیعی، مبلغی بین دویست تا دویست و پنجاه لیره پرداخت می کند که دست کم 8 درصد از درآمد خانوار است. (هزینه ماهانه برق، اندکی از گاز هم بیشتر است).

بنابراین با مقایسه این دو تابلو، می توان چنین دریافت که اگر قرار باشد یک خانواده ترکیه ای، به جای 8 درصد از درآمد ماهانه خانوار، مبلغی بین 1 تا 2 درصد را برای گاز طبیعی خرج کند، می تواند این ما به التفاوت را در بخش دیگری خرج کند.

در پایان باید گفت، وابستگی به واردات منابع سوخت و انرژی، یکی از پاشنه آشیل های بسیار مهم اقتصاد ترکیه است و در شرایطی که تنها 2 سال تا زمان اجرای کامل سند بالادستی 2023 باقی مانده، دولت آنکارا هنوز هم ناچار است که سالانه مبلغ کلانی بین 45 تا 55 میلیارد دلار را برای واردات انرژی هزینه کند.

در نتیجه این موضوع، در زندگی روزمره شهروندان ترکیه از اهمیت خاصی برخوردار است و دولت می تواند، اقدامات و فعالیت های خود در حوزه تلاش برای اکتشاف گاز و همچنین ترانزیت گاز و نفت را به عنوان یک اقدام مهم جلوه دهد و از مواهب حزبی و سیاسی – اجتماعی آن بهره فراوانی بگیرد.

خبر کشف ذخایر گازی جدید در دریای سیاه، در شرایطی همچون مژده ملی مطرح شده که اولاً دولت اردوغان به خاطر بحران اقتصادی، بیکاری و گرانی در معرض انتقاد قرار گرفته و رئیس جمهور، عملاً در مورد از دست رفتن 128 میلیارد دلار از ذخایر ارزی به خاطر ندانم کاری و سیاست های اقتصادی غلط، پاسخ و استدلال روشنی نداشت.

دوم این که با وجود آن که اکتشاف گاز و نفت در شرق مدیترانه یا دریای سفید، هزینه های سیاسی – مالی سنگینی بر دست ترکیه گذاشته، هنوز در این حوزه، موفقیتی به دست نیامده است.

انتهای پیام/