نگاهی به دیدارهای اردوغان در اجلاس ناتو؛ تلاش برای حفظ رابطه یا گام نهادن در مسیرهای تازه؟

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، دیروز نشست سران کشورهای عضو ناتو در بروکسل برگزار شد و رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه در حاشیه این نشست، با روسای بسیاری از کشورها دیدار کرد، اما همچنان که پیش بینی می شد، اهمیت دیدار با جو بایدن، بر محتوا و دیگر دستاورد دیدارهای اردوغان، سایه انداخت.

دیدار با بایدن، ادامه حرکت آهسته

قرار بود که دیدار اردوغان و بایدن نیم ساعته تمام شود، اما این دیدار پشت درهای بسته به مدت 40 دقیقه به طول انجامید و دیدار هیات های ترکیه – آمریکا نیز مجموعاً 45 دقیقه بود. خلوصی آکار وزیر دفاع، عمر چلیک سخنگوی آکپارتی و مراد مرجان سفیر ترکیه در آمریکا نیز حضور داشتند.

اردوغان، پس از این دیدار، در گفتگو با خبرنگاران، یک بار دیگر خواهان پایان یافتن حمایت آمریکا از ی.پ.گ و دیگر نهادهای اقماری پ.ک.ک در شمال سوریه شد. اما جو بایدن، رئیس جمهور آمریکا درباره دیدار با رجب طیب اردوغان، همتای تُرک خود تنها به بیان این جمله اکتفا کرد: «ملاقات بسیار خوبی بود».

فهمی کورو از روزنامه نگاران و تحلیل گران قدیمی ترکیه که برادر او ناجی کورو معاون وزیر امور خارجه و سفیر ترکیه در سازمان ملل بود، در ستون امروز خود به محتوای دیدار اردوغان و بایدن پرداخته و چنین نوشته است:«هر دو لیدر، در مورد جزئیات دیدار خود، اطلاعاتی با رسانه ها در میان ننهادند. ظاهراً اردوغان، گلایه در مورد ادعای نسل کشی را نیز مطرح نکرده و تصور می کنم در آن 45 دقیقه فقط بازوی هم را فشرده اند. جالب اینجاست که پس از دیدار هیات ها نیز اطلاعاتی به خبرنگاران داده نشد و به هیچ سوالی هم پاسخ ندادند».

اردوغان و بایدن، هر کدام به صورت جداگانه نزد خبرنگاران رفتند. اردوغان، در سخنان خود، بارها بر ضرورت عدم حمایت از نهادهای اقماری پ.ک.ک تاکید کرد و در پاسخ به سوال یک خبرنگار در مورد اس 400 نیز گفت:«ممکن نیست که در چنین دیداری، حرفی از اس 400 به میان نیاوریم. من در این مورد صحبت کردم و به آقای بایدن گفتم که نگرش ما در مورد اس 400 تغییر نیافته و انتظار داریم که اف 35 هم در اختیار ما قرار بگیرد و در حوزه صنایع دفاعی، گام های مشترکی برداریم. تمام این مسائل در یک جلسه تمام نمی شود و وزرای امور خارجه و وزرای دفاع ما و آمریکا در این مورد، باید دیدار کنند».

نگرش اردوغان و بایدن درباره افغانستان

اردوغان در پاسخ به سوالی در مورد طرح مساله افغانستان در دیدار خود با بایدن و وضعیت فرودگاه کابل اعلام کرد که افکار خود را در مورد افغانستان به روشنی و واضح به بایدن بیان کرده است.

او در ادامه در این مورد:«گفت اگر از ما خواسته شود که افغانستان را ترک نکنیم، این نیازمند حمایت خاص و پشتیبانی ایالات متحده در امور مالی و لجستیکی است. البته کنار گذاشتن واقعیت طالبان، امکان پذیر نیست. ما می توانیم گفتگوهای زیادی را با آنها در مراحل مختلف ادامه دهیم. مسئله دیگر این است که ما تمایل داریم در افغانستان، نیروهای پاکستان و مجارستان نیز در کنار ما باشند».

ماکرون توقع عذرخواهی داشت

شواهد نشان می دهد که رئیس جمهور ترکیه هیچگاه حاضر نیست در مورد روسای جمهور آمریکا، چین و روسیه عبارات تندی بر زبان بیاورد. اما ظاهراً تندخویی با اروپایی ها هزینه چندانی ندارد و به همین خاطر، اردوغان تاکنون چندین بار با ماکرون، به درشتی حرف زده است. شاید به همین خاطر است که رئیس جمهور فرانسه دیروز به طور زیرکانه ای به این مساله اشاره کرد.

امانوئل ماکرون رئیس جمهور فرانسه در توییتی نوشته است: «پیش از آغاز نشست سران ناتو در بروکسل، من به مدت طولانی با رئیس جمهور اردوغان تبادل نظر و گفتگوی رو در رو داشتم. برای حرکت و اقدام با شفافیت و همچنین بر اساس احترام متقابل و تقاضا برای تقویت روابط».

ماکرون به خبرنگاران گفت: «فضای دیدار ما، دوستانه و خوب بود. البته در مورد عبارات تندی که قبلاً به کار برده، عذرخواهی نکرد».

ظاهراً اردوغان و ماکرون توافق کرده اند که نیروهای مزدور نظامی از خاک لیبی خارج شوند. اما شاید یکی از دستاوردهای اردوغان این بود که به خبرنگاران گفت: «ماکرون به من گفت، من اصلاً یک سیاستمدار ضد اسلام نیستم و نمی خواهم کسی در کشورمان به اسلام هراسی دامن بزند».

توسعه روابط با یونان

اردوغان در مورد دیدار با میچوتاکیس نخست وزیر یونان به این اشاره کرد که روابط آنکارا – آتن، رو به رشد است و به نخست وزیر یونان پیشنهاد کرده که در صورت لزوم، خط ویژه برای برقراری تماس ایجاد شود و طرفین، مشکلات را بین خودشان حل کنند و توقع نداشته باشند که دیگران برای آنها پا در میانی و میانجی گری کنند.

اردوغان همچنین با آنگلا مرکل صدر اعظم آلمان، سانچز نخست وزیر اسپانیا، جانسون نخست وزیر انگلیس، روت نخست وزیر هلند و مقامات لتونی و لیتوانی دیدار کرد، اما خبری از دیدار با جاستین ترودو نخست وزیر کانادا نبود و مشخص نیست که آیا اختلاف و تحریم آنکارا در مورد صادرات قطعات حساس پهپاد از کانادا به ترکیه ادامه خواهد داشت یا خیر.

از توصیف های اغراق آمیز تا چالش های مهم

تا چند سال پیش، مجموعه بزرگی از رسانه های بخش خصوصی در ترکیه فعالیت می کردند و دست کم بیش از 10 روزنامه و 20 شبکه خبری تلویزیونی مهم، به شکلی فعالیت می کردند که می شد آنها را زیرمجموعه رسانه های آزاد و مستقل قلمداد کرد.

اما گروه ها و خاندان های نزدیک به آکپارتی همچون خانواده دمیر اورن، بسیاری از آن رسانه های مستقل بخش خصوصی را با قیمت گزاف خریداری کرده و این رسانه ها در مدتی کوتاه، به بلندگوی آکپارتی و بخشی از ماشین تبلیغاتی عظیم حزب حاکم تبدیل شدند. لذا حالا رسانه های آزاد و مستقل در ترکیه تک و توک هستند و طبیعی است که در چنین شرایطی، سفر اردوغان به بروکسل و دیدارهای او با مقامات کشورهای مختلف، در بافتی بسیاری حماسی و اغراق آمیز، پوشش داده شود.

روزنامه ینی آکیت از روزنامه های وابسته به اتاق فکر آکپارتی که به شکلی مرتجعانه، طرفدار ایده تاسیس مجدد نظام سیاسی خلافت است، در تیتر نخست نسخه امروز خود این عبارت را به کار برده است: «اردوغان، ستاره نشست سران ناتو».

برخی دیگر از روزنامه های وابسته به آکپارتی نیز، گفتگوی اردوغان و بایدن را تاریخی و مهم تلقی کرده اند. اما معدود روزنامه های مستقل، واکنش متفاوتی نشان دادند. به عنوان مثال، روزنامه ینی چاغ ارگان رسانه ای حزب خوب به رهبری مرال آکشنر، چنین تیتری به کار برد: دیدار اردوغان – بایدن و سوالات بی جواب.

این روزنامه در گزارش تفصیلی خود، به این اشاره کرده که رئیس جمهور ترکیه عملاً در دیدار با بایدن برای حل مشکلات مهمی همچون اف 35 و اس 400 پاسخ خاصی دریافت نکرده است.

اردوغان قبلاً در مصاحبه مفصل با تی.آر.تی اعلام کرده بود که در بروکسل و در دیدار با جو بایدن، به خاطر به رسمیت شناختن ادعای کشتار ارامنه به دست دولت عثمانی، از او گلایه خواهد کرد. اما شواهد نشان می دهد که در تایم فشرده 40 دقیقه ای دیدار روسای جمهور ترکیه و آمریکا، صحبت خاصی از چالش ها به میان نیامده است. 

در پایان باید گفت، تجربیات و شواهد قبلی و همچنین نوشته های بسیاری از تحلیل گران و منتقدین دولت اردوغان، نشان می دهد که پوشش رسانه ای اغراق آمیز و بیان توقعات عجیب با سقف بالا در مورد دیدارهای دیپلماتیک، به یک عادت و مشی سیاسی حزب حاکم ترکیه تبدیل شده است.

واقعیت این است که بخش مهمی از ادعای طرح شده در مورد اهمیت این دیدارها، اصطلاحاً مصرف داخلی دارد. بر اساس نظرات بسیاری از مخالفین و منتقدین حزب عدالت و توسعه ترکیه، در حال حاضر، سیاست خارجی به یکی از ابزارهای تداوم سیاست داخلی و حزبی تبدیل شده و در خدمت اهداف محدود تبلیغاتی قرار گرفته است.

در نتیجه آن که چه در دیدارهای رئیس جمهور ترکیه در بروکسل جلب توجه کرد، تلاش برای حفظ رابطه و دور شدن از تنش بود و نه قدم نهادن در مسیرهایی که دستاورد و امتیازات جدیدی داشته باشد.

انتهای پیام/