"نظریه استبداد" همایون کاتوزیان در بوته نقد/ "جامعه و سیاست در ایران" راهی بازار کتاب شد

به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، تحلیل جامعه و سیاست ایران کار سخت و پیچیده‌ای است، این مشکل در بستر تاریخ می‌تواند بیشتر هم باشد، اینکه پژوهشگری به ارائه نظریه‌ای عام در مورد تاریخ ایران می‌پردازد، مطمئنا کار مهمی انجام داده است. همایون کاتوزیان از جمله پژوهشگرانی است که در آثار مختلف، یک پروژه را در قالب مفاهیم و نظریه‌های عام برجسته کرده است وی وجه پروبلماتیک جامعه ایرانی را سیاست می‌داند و در این حوزه معتقد به نظریه استبداد است و اسم آن را استبداد ایرانی می‌گذارد، بالتبع این دیدگاه (استبداد ایرانی) جامعه و فرهنگ را هم تحلیل می‌کند.

کتاب جامعه و سیاست؛ فراسوی نقد آرای همایون کاتوزیان تلاش دارد به نقد دیدگاه و نظرات وی در مورد استبداد ایرانی، جامعه کوتاه مدت و تضاد دولت-ملت بپردازد.

در بخشی از چکیده این اثر به قلم حسنی‌فر آمده است: این پژوهش در وهله اول با هدف بررسی تاریخ سیاسی ایران، طراحی و تنظیم شده است که برای رسیدن به این مقصود به آرای مهم در این حوزه می‌پردازد. یکی از نظریه‌های شایع معطوف به سیاست، جامعه و حکومت و به طور کلی قدرت سیاسی در ایران، نظریه استبداد است. درباره چرایی و چگونگی پیدایش و صورت‌بندی و تداوم استبداد در ایران بسیاری از اندیشمندان ایرانی و غیرایرانی به اظهارنظر و حتی نظریه‌پردازی پرداخته‌اند.

محمدعلی(همایون) کاتوزیان ازجمله پژوهشگران ایرانی است که دیدگاه استبداد را در مورد تاریخ ایران مطرح کرده است. او برای تکمیل دیدگاه خود موضوعات تضاد دولت و جامعه، جامعه کوتاه مدت یا کلنگی را در قالب و چهارچوبی مطرح کرده که می‌توان آن را مفهوم – نظریه نامید. در دیدگاه استبداد از نظر کاتوزیان، جامعه و دولت ایرانی در طول تاریخ خود چرخه استبداد، آشوب، هرج و مرج و استبداد را داشته است. در این دیدگاه، جامعه ایرانی همیشه و در طول تاریخ خود یا استبدادی بوده است یا هرج و مرج. در این جامعه مظاهر استبداد و استبدادزدگی که در آن حاکم به صورت خودکامه و دلبخواهی رفتار می‌کرده، به وفور و کرات یافت می‌شود.

از نظر کاتوزیان، نظام استبدادی باعث شده که همیشه بین مردم و دولت رابطه تضاد باشد و از آنجا که عمر حکومت‌ها نیز محدود است، جامعه ایران به تبع آن کوتاه مدت و کلنگی محسوب می‌شود. در این پژوهش با بهره‌گیری از مباحث نظری چون نقد، ساختمندی گیدنز، نهادگرایی و جامعه‌شناسی تاریخی و هویت ایرانی تلاش می‌شود تا ضمن بررسی و تحلیل آرای کاتوزیان نقدهایی که از لحاظ شکلی و روشی و محتوایی به آن وارد است ارائه شود؛ هرچند دیدگاه کانونی کاتوزیان استبداد است و دیدگاه‌های تضاد و جامعه کلنگی از آن ناشی می‌شود، تلاش شده است هر کدام از آنها به نحو مفصل بررسی و ارزیابی شود.

در مجموع یافته‌های تحقیق حکایت از آن دارد که دیدگاه و آرای نظری کاتوزیان، در عین داشتن اهمیت نقدپذیرند و این تحقیق به نوعی درآمدی بر نقد آرای کاتوزیان به حساب می‌آید.

انتشارات پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، کتاب جامعه و سیاست؛ فراسوی نقد آرای همایون کاتوزیان را با قیمت 53 هزار تومان منتشر کرده است.

انتهای پیام/