چهره خدشه‌دار شده نشر ایران در بازارهای جهانی/کتاب‌سازی و رنجورتر شدن تن نحیف تألیف
یک ناشر ایرانی ـ انگلیسی می‌گوید: کتاب‌سازی علاوه بر اینکه تن نحیف تألیف را رنجورتر کرده، چهره نشر ایران را نیز در خارج از کشور خدشه‌دار کرده است.
به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، آشفته بازار نشر کتاب در ایران همچون دریایی است که کرانه‌ای را نمی‌شود برایش متصور بود. از نایابی کاغذ و قیمت‌های عجیب و غریبی که برایش اعلام می‌کنند تا آثار عجیبی که مشخص نیست، چگونه از فیلتر نظارتی عبور و قدم به بازار گذاشته است. در این میان اما وضعیت توزیع و فروش به عنوان حلقه آخر ارتباط با مخاطب دراماتیک‌تر از سایر بخش‌هاست.
هزینه‌های نگهداری و اداره کتابفروشی‌ها سر به فلک گذاشته و در مقابل محصولی که قرار است آنها عرضه و مختصر سودی بابتش به دست بیاورند، در سر هر کوی و بازاری به شکلی عجیب می‌توان یافت، با تخفیف‌های آنچنانی و محتوایی که مشخص نیست با چه استانداردی و تحت لوای برند کدام مؤسسه نشر قدم به خانه‌های مخاطبان می‌گذارد.
در این میان کتاب‌سازی‌‌ها بلای جان ناشران شده و صاحبان این بازار که گاهی زیرزمینی و با عنوان قاچاق کتاب و گاهی با مجوزهای رسمی از وزارت ارشاد تحت عنوان کتاب‌سازی فعالیت می‌کنند، هر روز بیشتر پای خود را بر ضربان ناشران می‌فشارند تا اندک نفس باقی‌مانده را نیز در گلوی نشر خاموش کنند و خود یکه‌تاز این بازار باشند.
دلایل بسیاری برای رواج و گسترش کتاب‌سازی می‌توان برشمرد، از نبود قوانین مدون برای برخورد، تا عدم ورود وزارت ارشاد و در نهایت بازار داغی که این کتاب‌ها پیدا کرده‌اند، افشین شحنه‌تبار مدیر انتشارات ایرانی ـ انگلیسی شمع و مه دلایل دیگری نیز برای این موضوع عنوان می‌کند، او تعداد بالای مجوزهای نشر و تسهیلاتی که این مجوزها برای دارندگانشان به دنبال می‌اورد، را از مهمترین دلایل می‌داند.
شحنه‌تبار در عین حال رشد کتاب‌سازی را موجب آسیب به چهره نشر ایران در بازارهای جهانی می‌داند. وی با اشاره به دلایل به وجود آمدن پدیده‌ای به نام کتاب‌سازی می‌گوید تا این دلایل حل نشود ما همچنان در ایران با معضلی بنام کتاب‌سازی مواجه خواهیم بود.
این ناشر با برشمردن این دلایل گفت: کتاب‌سازان دو دسته‌اند، یک دسته افرادی که مجوز نشر می‌گیرند تا از تسهیلاتی که برای ناشران در ایران وجود دارد، استفاده کنند. دسته دیگر افرادی هستند که مجوز می‌گیرند و آثار پرفروش ناشران دیگر را منتشر می‌کنند.
شحنه‌تبار اضافه کرد: در ایران از نظر کمیت تعداد ناشران بسیار زیاد است، وجود مجوز نشر برای دارندگان آن می‌تواند سودآور باشد؛ برای نمونه با مجوز نشر می‌توان با سند مسکونی کار تجاری کرد، یا از تسهیلات بانک‌ها بهره‌مند شد، می‌توان هزینه بیمه را با یک‌سوم بها پرداخت کرد و ... این تنها دلایل اندکی است که موجب شده تا در ایران با تعداد بسیار زیاد ناشر مواجه باشیم که اغلب آنها به لحاظ حرفه‌ای وجود خارجی ندارند.
وی یادآور شد: در سال‌های اخیر با رشد و گسترش ادبیات ترجمه در ایران و پرفروش شدن آثار منتشر شده در این زمینه، برخی از خلأهای قانونی موجود و عدم آگاهی درباره حقوق مولف و ... استفاده کرده و پرفروش‌های ناشران را به نام خود با اندک دخل و تصرفی در ترجمه منتشر می‌کنند. این نوع کتاب‌سازی در سال‌های اخیر ضررهای بسیاری به اقتصاد نشر وارد کرده است.
وی با بیان این مطلب که متأسفانه این اقدام زیر لوای قانون انجام می‌شود، گفت: ناشر مربوطه برای کتاب از ارشاد مجوز می‌گیرد، فیپا دریافت می‌کند و کتاب را از مسیر قانونی منتشر می‌کند، اما اصل نکته این است که کتاب حاصل دسترنج ناشری دیگر است که کپی شده است. در حقیقت سرقت ادبی رخ می‌دهد.
شحنه‌تبار معتقد است که نمی‌توان مقابله کتاب‌سازی ایستاد، مگر اینکه قوانین خاصی در بحث ترجمه کتاب تدوین شود.
وی پدیده کتاب‌سازی را مختص ایران دانست و گفت: در خارج از کشور قوانین در حوزه نشر بسیار محکم است و برای جاعلان به صرفه نیست که چنین اقداماتی انجام دهند، علاوه بر این داشتن مجوز نشر هیچ تسهیلاتی ایجاد نمی‌کند و مجوز نشر به صورت ثبت شرکتی است؛ بنابراین تنها کسانی اقدام به دریافت مجوز نشر می‌کنند، که به صورت حرفه‌ای در این زمینه فعالیت می‌کنند.
شحنه‌تبار پدیده کتاب‌سازی را البته تنها مختص به کتاب‌های فارسی ندانست و اضافه کرد: در حوزه کتاب‌های انگلیسی زبان نیز ناشران با استفاده از خلاء قانون کپی‌رایت جدیدترین آثار انگلیسی را با کیفیت بالا چاپ می‌کنند و با قیمت بسیار بسیار اندک می‌فروشند، پیش از این اتفاق تنها در کتاب‌های اورجینال و علمی بود، اما اکنون دایره آن به حوزه کتاب‌های ادبیات داستانی و رمان نیز رسیده است. این اتفاق چهره بدی از نشر ایران در بازارهای جهانی ایجاد می‌کند و شرایط بدی را برای ناشران ایرانی ایجاد خواهد کرد.
وی رواج و شیوع گسترده کتاب‌سازی در ایران را به علت نبود قانون مدون در زمینه ترجمه کتاب دانست و گفت: نه نهادهای قانون‌گذار و نه وزارت ارشاد تمایلی ندارد که در این عرصه ورود کنند، این موجب سرخوردگی مترجمان و ناشرانی که حرفه‌ای هستند، شده است چرا که سعی می‌کنند کار باکیفیتی منتشر کنند، ولی در نهایت نتیجه زحمات خود را نمی‌گیرند. رفته رفته کتاب‌سازان موجب از میان رفتن صنعت نشر می‌شوند. چرا که بیشتر به ترجمه وابسته هستند تا تألیف.
انتهای پیام/
