رویکرد قاطعانه شورای امنیت و واکنش ترکیه درباره قبرس

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، ظاهراً حواشی سفر رئیس جمهور ترکیه به بخش ترک نشین جزیره قبرس، تمامی ندارد. تازه ترین خبر مرتبط با واکشن به اقدامات اردوغان در جزیره قبرس، اقدام سریع شورای امنیت سازمان ملل است.

بیاینه شورای امنیت، اقدامات یکجانبه اردوغان در مورد شهر متروکه مرعش یا واروشای قبرس را محکوم کرده اما دستگاه دیپلماسی ترکیه به شکلی هیجانی، واکنش نشان داد.

شهر متروکه مرعش یا واروشا، از 47 سال پیش به عنوان یک منطقه نظامی تخلیه شده و بر اساس تصمیم سازمان ملل، کسی حق ندارد در آنجا حضور پیدا کند. اما حالا اردوغان تصمیم گرفته تا حق قانونی تملک و اسناد رسمی املاک و خانه های متروکه را به صاحبان رومی آنها بازگرداند. اما به شرطی که حاضر شوند تحت قیمومیت و حاکمیت جمهوری قبرس ترک زندگی کنند.

این همان موضوعی است که آمریکا و اروپایی ها را نگران کرده و آنان را به واکنش واداشته است.

انگلیس و آمریکا، تعارف نکردند

پس از آن که اغلب کشورهای مرتبط با قبرس، تصمیمات و اظهارات اردوغان در مورد قبرس را محکوم کردند، انگلیس و آمریکا، مساله را به شورای امنیت سازمان ملل بردند. شورای امنیت سازمان ملل با انتشار بیانیه ‌ای در سطح پیش نویس، از مواضع یکجانبه رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه در مورد قبرس انتقاد کرد.

کشورهای عضو شورای امنیت اعلام کردند: اظهارات رئیس جمهور ترکیه برای دو دولتی شدن قبرس را غیر قابل قبول می‌دانیم و خواستار توافق عادلانه برای کشوری متحد و یکپارچه جمهوری قبرس تحت حاکمیت فدرال هستیم.

در بخش دیگری از بیانیه آمده است: اعلامیه اردوغان و ارسین تاتار در زمینه قبرس را محکوم می‌کنیم. شورای امنیت از چنین اقدامات یک‌جانبه‌ای که مغایر با تمام بیانیه‌های قبلیست، عمیقاً ابراز تاسف می‌کند.

این بیانیه افزوده است: بخش جنوبی قبرس که شهر «نیکوزیا» پایتخت در آنجا قرار دارد، به عنوان یک دولت مستقل توسط سازمان ملل متحد به رسمیت شناخته می‌شود و عضو اتحادیه اروپا است و قرار نیست دولت دیگری تشکیل شود.

واکنش مقامات ترکیه

وزارت امور خارجه ترکیه پس از انتشار بیانیه سازمان ملل، در بیانیه ای، به شکل سفت و سخت موضع گیری و اعلام کرد:«ما اظهارات کشورهای مختلف را که با واقعیت های موجود در جزیره سازگار نیستند، کاملاً رد می کنیم و این حرف ها را ادعای بی اساس می دانیم و از پاسخ های ارسین تاتار رئیس جمهور قبرس ترک، حمایت می کنیم».

مولود چاووش اوغلو وزیر امور خارجه ترکیه اعلام کرد: «ما به عنوان یک کشور ضامن و کشورش برای حمایت از حقوق قبرس ترک و هم از نظر اکتشاف نفت و گاز در مدیترانه شرقی،  وظیفه خود را انجام می دهیم و در انجام این کار هیچ تردیدی نمی کنیم. همه مطمئن باشید که از این پس هم تردید و عقب نشینی نخواهیم کرد».

مصطفی شن توپ رئیس پارلمان ترکیه نیز در برابر بیانیه‌های آمریکا و سران اتحادیه اروپا به تندی واکنش نشان داد و اعلام کرد: «اروپایی‌ها مطلقاً حق ندارند در این مورد اظهارنظر کنند. چرا که ترکیه برای تثبیت صلح و آرامش حضور دارد و به عنوان یک تضمین کننده از سال 1974 میلادی بر اساس معادلات حقوق بین‌الملل صاحب چنین حقی شده است. در نتیجه ما تا آخر در کنار ترک های قبرس می‌مانیم و هر آنچه لازم باشد انجام می‌دهیم».

عمر چلیک سخنگوی حزب عدالت و توسعه نیز گفته است:«پیام های رئیس جمهور ما و رئیس جمهور قبرس ترک، قوی و قانونی بود. آن چه کشورهای مخالف می گویند با قانون مطابقت ندارد و فقط بر اساس تبلیغات سیاه نمایانه یونان است. ما بیانیه شورای امنیت سازمان ملل را کاملاً رد می کنیم. این بیانیه براساس ادعاهای بی اساس یونان است. ابتکار عمل در مورد واروشا در چارچوب احترام به حقوق مالکیت انجام شده و مطابق با قوانین بین المللی است. قطعنامه های شورای امنیت نمی تواند نقض حقوق مالکیت و حقوق حاکمیت باشد. جامعه بین الملل باید با واقعیت در جزیره روبرو شود و ببیند که به دلیل نگرش طرف قبرس یونانی با وجود حسن نیت طرف ترک، راه حل فدرال دو حزب دیگر یک گزینه مطلوب نیست و فقط باید به راهکار دو دولت مستقل، توجه شود. شورای امنیت با این بیانیه و با این نگرش اعتبار خود را از دست می دهد».

از ایاصوفیا تا شهر متروکه مرعش قبرس

امروز نخستین سالگرد تغییر کاربری موزه – کلیسای ایاصوفیای استانبول، به مسجد جامع است.

رسانه های طرفدار حزب عدالت و توسعه، اقدام اردوغان در مورد تغییر کاربری ایاصوفیا را به عنوان یک اقدام و حماسه تاریخ وصف کرده اند.

گفنته می شود در یک سال اخیر، دست کم 3 میلیون نفر از این مسجد بازدید کرده اند. این در حالی است که قبلاً و در دورانی که ایاصوفیا موزه بود، به خاطر ورودی بسیاری سنگین آن (10 دلار) کسی حاضر به بازدید نبود.

سالگرد تغییر کاربری ایاصوفیا، همزمان شده با اقامه نخستین نماز جمعه در مسجد بلال آقا در واروشای قبرس. خود ارسین تاتار رئیس جمهور قبرس ترک هم در عکس و در حال اقامه نماز دیده می شود و این در حال است که قانوناً و بر اساس توافق قدیمی طرفین، کسی نباید وارد این منطقه شود.

ارتباط دادن ایاصوفیا به مسجد بلال آقا و حضور ارسین تاتار به عنوان سیاستمداری که قبلاً ارتباط چندانی با نماز و مسجد نداشته، نشان دهنده این است که در سیاست اعلانی حزب عدالت و توسعه و دولت اردوغان، جلب حمایت اسلامگرایان در مورد پرونده قبرس، از اهمیت ویژه ای برخوردار است.

ناتو و پیشنهاد سخت یونان

اصلی ترین حامی نزدیک و منطقه ای جمهوری قبرس، یونان است. با آن که یونان از لحاظ اقتصادی وضعیت جالبی ندارد اما توانسته در حوزه دیپلماسی، توجهات فراوانی به سوی قبرس جلب کند.

با پادرمیانی دیپلمات های آتن، علاوه بر اتحادیه اروپا، آمریکا و رژیم صهیونیستی نیز در حمایت از  قبرس به میدان آمده و تا حدی ترکیه را در شرایط سخت قرار دادند. اما نقشه و تصمیم اصلی یونان، تلاش برای ورود قبرس به ناتو است.

یونان خواستار آن است که قبرس نیز به عضویت ناتو درآید و پرونده این عضویت، حتی پیش از موضوع عضویت اوکراین و گرجستان بررسی شود. اما در این میان، یک مانع و مشکل اصلی وجود دارد که همانا مخالفت ترکیه با این پیشنهاد است.

بر اساس مکانیسم مدیریت پیمان نظامی ناتو، حتی یک رای منفی به منزله رای وتو تلقی شده و می تواند یک تصمیم را کان لم یکن کند. در نتیجه مخالفت ترکیه با عضویت قبرس در ناتو، تا اینجای کار، یونان را با شکست مواجه کرده است.

ملی گرایان چه می گویند؟

در حال حاضر، علاوه بر محافظه کاران موافق و مخالف اردوغان، اقشار ملی گرای حزبی و اجتماعی ترکیه نیز خواهان پافشاری آنکارا بر تشکیل دولت مستقل برای ترک های قبرس هستند.

گروه ها و جریانات اسلامی ترکیه، معتقدند که مرعش و دیگر مناطق بخش های ترک نشین جزیره قبرس، در معرض تبعیض و ظلم رومیان هستند و باید از منظر برادری اسلامی به آنها کمک کرد و ملی گرایان نیز بر این باورند که قبرس، بخش مهمی از آرمان بزرگ ترک ها در منطقه و جهان است  و نباید عقب نشینی صورت بگیرد.

احزاب بزرگ مخالف دولت نیز، از ترس از دست رفتن پایگاه اجتماعی خود، جرات ندارند به شکل آشکار و شفاف با سیاست های اردوغان در جزیره قبرس مخالفت کنند.

در همین حال، برخی از نظریه پردازان نظامی، معتقد به این هستند که ترکیه نباید باکی از واکنش های منطقه ای و جهانی داشته باشد و با تاکتیک «راه بیانداز، جا بیانداز» و تلاش برای قراردادن کشورهای جهان در برابر عمل انجام شده، موقعیتی بیافریند که اغلب دوستان ترکیه، برای شناسایی وارد میدان شوند و دولت «جمهور ترک قبرس شمالی» را به رسمیت بشناسند.

دریادار بازنشسته جاهد یایجی که مبدع نظریه و دکترین دفاعی «وطن آبی» و ضرورت قدرت نمایی ترکیه در حوزه دریاها و به ویژه شرق مدیترانه است، به دولت اردوغان توصیه کرده که بدون تعلل و فوت وقت، به شکلی سریع و شتابان، پرونده به رسمیت شناساندن دولت قبرس ترک را بر میز گذاشته و از دوستان خود بخواهد وارد میدان شوند.

او پیشنهاد کرده که در گام نخست، پاکستان، جمهوری آذربایجان و دولت موقت لیبی چنین اقدامی انجام دهند. اما سوال اینجاست: آیا این سه کشور در موقعیتی هستند که بدون ترس و واهمه از فشارهای آمریکا و اتحادیه اروپا، در این مسیر با ترکیه همراه شوند؟

در پایان باید گفت، پافشاری تیم اردوغان در مورد سرنوشت قبرس و واکنش های هیجانی دستگاه دیپلماسی آنکارا و رسانه های وابسته به حزب حاکم، همگی نشان‌دهنده این است که سرنوشت قبرس ترک به یک چالش و گره کور جدی تبدیل شده است.

اگر دولت ترکیه فکری به حال این موضوع نکند در آینده‌ای نزدیک بسیاری از حوزه‌های مرتبط با روابط سیاسی، اقتصادی و امنیتی ترکیه با آمریکا، اروپا و چند کشور دیگر جهان، تحت تاثیر این مسئله قرار خواهد گرفت.

واقعیت این است که اگرچه ترکیه در چند دهه اخیر سرمایه‌گذاری‌های نظامی، مادی و معنوی خاصی در بخش ترک نشین جزیره قبرس داشته اما شرایط اقتصادی و اوضاع و احوال کلی دولت ترکیه در منطقه، نشان می‌دهدکهاینکشورنخواهدتوانستدربرابرهجمه‌هایسازمانمللوکشورهاییکهمخالفسیاستهایآنکارادرخصوصترکهایقبرسهستند،مقاومتکند.

بنابراینپافشاریبرمسئلهتشکیلدولتمستقلترک‌هایقبرسوهمچنیناصرار بر تغییر ساختار شهر متروکه مرعش، می‌تواند در میان مدت لطمات و آسیب های سیاسی و اقتصادی فراوانی برای ترکیه به همراه بیاورد.

انتهای پیام/