دلایل نگرانی آنکارا از کودتای تونس

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، ترکیه نخستین کشور جهان بود که به کودتای روز گذشته تونس، واکنش نشان داده و در برابر رئیس جمهور این کشور عربی - آفریقایی، موضع گیری کرد.

کودتا در تونس، عکس و تیتر مهم صفحات نخست بسیاری از روزنامه های امروز آنکارا است و اغلب رسانه های نزدیک به آکپارتی، در سطحی گسترده، این موضوع را پوشش خبری داده اند.

فواد اوکتای، معاون رئیس ‌جمهور ترکیه با انتشار پیامی، تعلیق فعالیت پارلمان و برکناری نخست وزیر در تونس را نگران کننده خوانده  اعلام کرد:« ترکیه همیشه از دستاوردهای دموکراتیک کشور دوست و برادر تونس حمایت کرده و از این پس نیز به حمایت از یک تونس دموکراتیک ادامه خواهیم داد.»

همچنین وزارت امور خارجه ترکیه با انتشار بیانیه ای نسبت به تعلیق فعالیت پارلمان تونس توسط قیس سعید رئیس جمهور این کشور ابراز نگرانی کرد.

در بیانیه وزارت خارجه ترکیه آمده است: «از تعلیق فعالیت پارلمان تونس که جایگاه تجلی اراده مردم این کشور است عمیقاً نگران هستیم. امیدواریم که مشروعیت دموکراتیک در تونس در چارچوب مفاد قانون اساسی در اسرع وقت احیا شود».

کودتای تونس، علاوه بر مقامات رسمی دولت، سران بسیاری از احزاب مخالف دولت اردوغان را نیز نگران کرد.

دعوای اسلامی و لاییک؟

پس از آن که قیس سعید رئیس جمهور تونس دراقدامی ناگهانی، هشام المشیشی نخست وزیر این کشور را برکنار و فعالیت پارلمان را تعلیق کرد، راشد الغنوشی رئیس مجلس و رئیس حرکت النهضه و جمعی از نمایندگان به پارلمان رفتند اما ارتش مانع ورود آنان به ساختمان مجلس شد. الغنوشی این اقدام را محکوم کرده و از همه نمایندگان خواست تا مسئولیت‌ های خود را انجام داده و از اختیارات خود استفاده کنند.

اما عمل کردن به خواسته های الغنوشی دشوار است. چرا که دفتر ریاست جمهوری تونس طی بیانیه‌ای اعلام کرد: با فرمان قیس سعید، رئیس جمهور کشور از امروز به مدت یک ماه در سراسر تونس مقررات منع رفت و آمد شبانه اجرا خواهد شد.

آن دسته از رسانه های ترکیه که بیشتر به طیف کمالیست ها و لاییک ها نزدیکند و تمایلی به حمایت از گفتمان اسلام سیاسی ندارند، دعوای تونس را جنگ قدیمی اسلامگراها و لاییک ها می دانند و به شکلی تلویحی نشان می دهند که تمایلی به حمایت از قدرت گرفتن النهضه در تونس ندارند.

واکنش مرد شماره 2 آکپارتی و دیگر مقامات ترکیه

نعمان کورتولموش معاون اردوغان در حزب عدالت و توسعه ترکیه به عنوان مرد شماره 2 این حزب شناخته می شود و حتی برخی از تحلیل گران بر این باورند که کورتولموش که از شاگردان قدیمی و معتمد مرحوم اربکان بوده، جانشین اردوغان خواهد شد.

او که دیروز دوشنبه در باکو، پایتخت جمهوری آذربایجان به سر می ‌برد، در مورد کودتا در تونس گفت:«ترکیه به شدت مخالف کودتا است. چرا که ما معتقدیم کودتا یک اقدام ارتجاعی است و موجب عقب ماندگی کشورها می ‌شود. بدون شک این کودتا به مردم تونس آسیب خواهد رساند. ما به عنوان کشوری که با کودتاهای زیادی مواجه شده، مخالف کودتاها در سراسر جهان هستیم، زیرا کودتا‌ها اراده ملی و حق آزادی مردم را نادیده می ‌گیرند. دموکراسی در جغرافیای ما، خاورمیانه و شمال آفریقا در حال شکوفایی است، هیچ کس نباید مانع خواسته‌ های مردم در راستای برقراری دموکراسی و آزادی شود».

همچنین عمر چلیک سخنگوی حزب عدالت و توسعه اقدام قیس سعید را «کودتا علیه نظام قانونی سیاسی» دانست و اعلام کرد: «تعلیق روند‌های دموکراتیک را نخواهیم پذیرفت. اقدام رئیس جمهور تونس غیرقانونی است. انقلاب دموکراتیک مردم تونس در سال 2011 الگویی با ارزش برای جهان و منطقه ما محسوب می‌شود. ما از اراده دموکراتیک مردم تونس حمایت می‌کنیم. همه باید به آن احترام بگذارند. ترکیه و تونس دارای روابط ریشه دار سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و مردمی هستند. رئیس جمهور ترکیه همواره با رویکرد خیرخواهانه از دستاوردهای دموکراتیک تونس حمایت کرده و در مبارزه مردم این کشور در مسیر دموکراسی، در کنار آنها بوده و به حمایت از دموکراسی در تونس ادامه می‌ دهیم».

عمر چلیک در جریان مذاکرات غیرمستقیم فلسطین و رژیم صهیونیستی با وساطت مصر، در کنار هاکان فیدان رئیس سرویس اطلاعاتی میت انجام وظیفه کرده و از چهره های مهم آکپارتی است.

علاوه بر کورتولموش و چلیک، پس از انتشار خبر تعلیق پارلمان تونس و قطعی شدن خبر کودتا، حلقه نخست یاران اردوغان در نهاد ریاست جمهوری، برای موضع گیری به میدان آمدند که از میان آنان می توان به نام این افراد اشاره کرد:

ابراهیم کالین سخنگو و رئیس مشاورین امنیت ملی و سیاست خارجی نهاد ریاست جمهوری.

فخرالدین آلتون رئیس مرکز اطلاع رسانی نهاد ریاست جمهوری.

همچنین در کابینه اردوغان و حزب عدالت و توسعه، شاهد حمایت این افراد از النهضه و محکوم کردن کودتای تونس بودیم:

عبدالحمید گل وزیر دادگستری.

بن علی یلدرم نخست وزیر سابق.

مهمت اوزحسکی از اعضای شورای مرکزی حزب عدالت و توسعه.

حیاتی یازیجی از موسسین و معاونین حزب حاکم.

اورهان میر اوغلو از اعضای برجسته شورای مرکزی و از نمایندگان کُرد.

بلنت توران از نمایندگان پارلمان اعضای هیات رئیسه پارلمان.

مصطفی دستیجی رهبر حزب وحدت بزرگ و از حامیان اردوغان.

هداپار یا حزب آرمان آزاد، حزب اسلامی – کُردی حامی اردوغان.

جالب اینجاست که دولت باغچلی رهبر حزب راست افراطی حرکت ملی و شریک اردوغان در ائتلاف جمهور، در مورد تونس موضع گیری نکرده و می خواهد نشان دهد که اولویت اصلی حزب او، مساله ملی گرایی ترکی است و نه حمایت از جنبش های اسلامی.

دوغو پرینچک رهبر حزب کمونیستی وطن و از حامیان اردوغان نیز، امتناع ورزیده و در مورد بحران تونس اظهار نظر نکرده است.

مخالفین چه می گویند؟

موضع گیری احزاب و سران سیاسی مخالف اردوغان در مورد بحران سیاسی تونس، دارای دو طیف اصلی است.

طیف نخست، شامل کمال کلیچدار اوغلو رهبر حزب جمهوری خلق و مرال آکشنر رهبر حزب خوب هستند که هر دو از مخالفین اصلی اردوغان و آکپارتی بوده و از موضع گیری در مورد تونس، امتناع کردند.

اما در طیف دوم، شاهد موضع گیری سیاستمدارانی هستیم که اگر چه مخالف دولت اردوغان هستند اما بر مبنای اعتقادات دینی و سیاسی خود، از النهضه و الغنوشی حمایت کرده و علیه کودتاگران موضع گرفته اند.

از طیف دوم می توان به این اسامی اشاره کرد:

 1.تمل کاراملا اوغلو رهبر حزب سعادت.

2.عبدالله گل رئیس جمهور سابق ترکیه.

3.احمد داود اوغلو رهبر حزب آینده و نخست وزیر سابق ترکیه.

4.علی باباجان رهبر حزب جهش و دموکراسی و از موسسین و وزرای آکپارتی.

در این میان، موضع گیری داود اوغلو، برجسته تر از مخالفین دیگر است.

او نوشته است:«من از پارلمان و همه احزاب سیاسی ترکیه می خواهم در برابر این اتفاقات تونس که منبع جدید بی ثباتی در منطقه ماست، سکوت نکنند. بیایید با یک بیانیه مشترک از دموکراسی در تونس حمایت کنیم. در هر کشوری و در هر جایی که نظامیان به شکل غیرقانونی به میدان بیایند و قدرت را غصب کنند، اقدام آنها شایان لعن و نفرین است».

چرا تونس برای ترکیه مهم است؟

تونس بین دو کشور الجزایر و لیبی قرار گرفته و برای اعمال سیاست های ترکیه در قاره آفریقا و همچنین سواحل مدیترانه، اهمیت بالایی دارد. حجم مبادلات تجاری بین ترکیه و تونس در شرایط اوج دو سال گذشته به رقم 5 میلیارد دلار رسیده بود که تراز آن با اختلافی جدی به نفع ترکیه است و با توجه به جمعیت 11 میلیونی این کشور، چنین حجمی از تجارت و صادرات برای تولیدکنندگان ترکیه، لقمه کوچکی به شمار نمی آید.

علاوه بر این، از منظر بافت سیاسی، گروه های اسلامی نزدیک به جریان اخوان المسلمین که با حزب حاکم ترکیه روابط خوبی دارند، جایگاه قابل توجهی دارند و مهم ترین چهره این جریان، راشد الغنوشی رهبر النهضه و رئیس پارلمان تونس است.

راشد الغنوشی، مهم ترین امید ترکیه برای تداوم اثرگذاری سیاسی و اجتماعی در قاره آفریقا است. الغنوشی، پس از مرگ محمد مرسی رئیس جمهور سابق مصر، برای ترکیه اهمیت بیشتری پیدا کرده و آنکارا نمی خواهد او نیز به سرنوشت مرسی دچار شود.

تاثیر بحران سوریه بر روابط ترکیه و تونس

راشد الغنوشی، رئیس مجلس و رئیس حزب حرکت النهضه تونس درمصاحبه با شبکه تی‌آر‌تی عربی ترکیه گفته است: رسانه‌های امارات متحده عربی پشت کودتا، آشوب و حمله به ساختمان‌های النهضه هستند.

این رسانه ها وانمود می کنند که به دلایل اجتماعی و اقتصادی مشارکت در تظاهرات گسترده بوده و می خواهند با این خدعه، به کودتا مشروعیت ببخشند. به محض این که خبر را شنیدیم، به  پارلمان رفتیم. اما به من و دستیارم اجازه ورود ندادند. ما فهمیده ایم که وقتی کودتا می‌شود، باید به خیابان‌ها آمد. این درسی است که ما از ترکیه گرفتیم. ما هم به محض شنیدن خبر بیرون رفتیم، اما درها به روی ما بسته شد».

بحران سیاسی و کودتا در تونس در شرایطی روی داده که ترکیه قدم در مسیر عادی سازی روابط خود با کشورهایی همچون مصر، امارات متحده عربی و عربستان سعودی گذاشته است.

پروفسور رجب سونگول رئیس یکی از مراکز مطالعاتی وابسته به حزب حاکم ترکیه نوشته است: «دیشب توانستم با یکی از رفقای نزدیک جناب راشد الغنوشی صحبت کنم. او معتقد بود که در این بحران، مصر، فرانسه و امارات، همدست هستند. برخی از افسران مصر از نزدیک بر روند انجام کودتا نظارت کرده اند. آه! آه! فرعون ها دست بردار نیستند».

شواهد نشان می دهد که در صورت تثبیت شرایط بحرانی کنونی و حذف اسلامگرایان، تحولات تونس از ظرفیت بالایی برای لطمه زدن به روابط ترکیه با مصر و امارات برخوردار است.

انتهای پیام/