پاسخ به شبهات درباره "خط تولید واکسن برکت"/ گزارش تسنیم از کارخانه تولید واکسن ایرانی کرونا + فیلم و تصاویر

به گزارش خبرنگار اجتماعی تسنیم؛ پس از پشت سر گذاشتن امواج سهمگین کرونا در سال گذشته و بدعهدی ساز و کار کوواکس و کشورهای سازنده واکسن کرونا، سرانجام خبری در رسانه‌ها منتشر شد که بسیاری را نسبت به آینده واکسیناسیون کرونا در کشور دلگرم کرد؛ دی ماه 99 بود که طیبه مخبر، دختر رئیس وقت ستاد اجرایی فرمان امام، به عنوان اولین داوطلب واکسن ایرانی کرونا، مقابل دوربین رسانه‌ها قرار گرفت تا واکسن کرونایی را تزریق کند که تا به حال به کسی تزریق نشده بود.

از همان روز، موج هجمه‌های رسانه‌های بیگانه آغاز شد و بسیاری از رسانه‌های فارسی زبان خارج از این مرز و بوم، به شیوه‌های مختلفی تلاش کردند تا در شیپور تشکیک بدمند و ملت ایران را نسبت به این دستاورد بزرگ، ناامید کنند.

بسیاری از تلاش‌ها بی‌نتیجه ماند و در فاز سوم تست انسانی واکسن کوو ایران برکت، در حالی که تنها به 20 هزار نفر برای ورود به مطالعه نیاز بود؛ بیش از 100 هزار هموطن ایرانی داوطلب شدند تا به پیشبرد یک پروژه علمی در کشور و ریشه‌کنی کرونا، کمک کنند. با صدور مجوز مصرف اورژانسی واکسن برکت در خرداد ماه سال جاری و اضافه شدن این واکسن به سبد واکسیناسیون کشوری، استقبال از نخستین واکسن ایرانی کرونا به طور روزافزونی افزایش یافت اما با گذشت زمان و عدم تحقق برخی وعده‌های داده شده، بازار شایعات در فضای مجازی داغ شد.

گاهی تأخیر در پاسخگویی به ابهامات و نبود تعامل میان مسئولین و رسانه ها برای شفاف‌سازی کامل درباره شایعات مطرح شده، باعث شیطنت برخی کاربران فضای مجازی و شبهه‌افکنی برخی رسانه‌ها شد؛ مسئولین ستاد اجرایی فرمان امام در قالب نشست‌هایی به پرسش خبرنگاران پاسخ می‌دادند و گاهی نیز حجم کارها آن‌قدر زیاد بود که فرصتی برای مصاحبه کردن باقی نمی‌ماند. بالاخره روز دوشنبه، 18 مردادماه 1400، به بهانه روز خبرنگار فرصتی فراهم شد که اصحاب رسانه گپ و گفتی صمیمانه با مسئولین کارخانه ساخت اولین واکسن ایرانی کرونا داشته باشند و گلایه‌های خود را نیز مطرح کنند و در عین حال قرار شده بود که با توجه به دعوت از خبرنگاران و عکاسان خبری، بازدیدی از خط تولید جدید کارخانه‌ که به‌زودی راه اندازی خواهد شد نیز داشته باشند.

دکتر حمیدرضا جمشیدی، رئیس هیئت مدیره گروه دارویی برکت، دکتر حسن جلیلی، مدیرعامل کارخانه شفافارمد و دکتر حامد حسینی، مدیر کارآزمایی بالینی دانشگاه علوم پزشکی تهران در این جلسه حضور داشتند و به پرسش خبرنگاران پاسخ دادند.

تولید 14 درصد داروهای کشور در شهرک دارویی برکت

ابتدای جلسه با مقدمه دکتر جمشیدی شروع شد؛ رئیس هیئت مدیره گروه دارویی برکت به تشریح اقداماتی که در این شهرک دارویی انجام می‌شود پرداخت و گفت: «گروه دارویی برکت حدود 12 تا 14 درصد از داروی کشور را تولید می‌کند؛ این گروه تولیدکننده نانو داروهای ضدسرطان است و بزرگ‌ترین مرکز تزریقی داروهای ضدسرطان و بزرگ‌ترین کارخانه سلول‌درمانی غرب آسیا را داراست. آنچه به‌عنوان سود از تولید دارو به دست می‌آوریم، باید در زمینه سلامت هزینه کنیم و درنتیجه همین امر منجر به این شد که ما در این سال‌ها 12 بیمارستان و 230 مرکز بهداشتی درمانی در مناطق محروم ساختیم و به وزارت بهداشت هدیه کردیم».

جمشیدی از تأمین هزینه درمان 14 هزار زوج نابارور ساکن مناطق محروم و هزینه‌های داروی حدود 40 تا 50 هزار بیمار مبتلا به سرطان و بیماری‌های خاص خبر داد.

ورود به بحث تولید ماسک، ونتیلاتور، دستگاه‌های تهویه و اکسیژن‌ساز، کیت تست سریع کرونا و بسیاری از داروهای مورد نیاز برای درمان بیماران کرونایی نظیر رمدسیویر از جمله اقدامات ستاد اجرایی فرمان امام بود که رئیس گروه دارویی برکت به آنها پرداخت و در عین حال اظهار کرد که اگرچه این کارها وظیفه دولت است و ستاد اجرایی فرمان امام مأموریتی در زمینه انجام این کارها ندارد، اما در هر زمینه‌ای در دوران تحریم‌های ظالمانه، گرهی در تأمین داروی کشور اتفاق بیفتد، این نهاد وارد میدان می‌شود تا به حل مشکلات مردم بپردازد.

قبل از این‌که کسی از میان خبرنگاران سؤالی بپرسد، جمشیدی خود به سؤال‌های احتمالی پاسخ می‌دهد: شاید بپرسید چرا این کار را کردید؟ ما می‌توانستیم مثل برخی نهادها مثلاً 200 میلیارد تومان به درمان بیماران مبتلا به کرونا کمک کنیم و همه هم تشویق‌مان کنند اما وارد میدان شدیم و خودمان را سپر کردیم تا به حل مشکلات کمکی کرده باشیم. در روزهای اول کرونا که نیاز روزانه به ماسک در کشور حدود 50 میلیون عدد بود، روزانه 200 هزار عدد ماسک تولید می‌شد اما ما به بزرگ‌ترین واردکننده ماسک کشور تبدیل شدیم و ماسک وارد کردیم تا پرستاران جرأت کنند وارد بخش‌های کرونایی شوند.

روزها گذشت و بحث رسید به واکسن کرونا؛ حالا شاید بپرسید مگر سابقه واکسن‌سازی داشتیم؟ بله. ما واکسن پنتاوالان که به کودکان ایرانی تزریق می‌شود را وارد بازار کرده بودیم و پروژه ساخت واکسن HPV (واکسن ضد سرطان رحم) را که واردات آن تحت شرایط تحریمی است تکمیل کردیم.

در ایام کرونا 6 تیم برای ساخت واکسن کرونا راه انداختیم و در نهایت به این جمع بندی رسیدیم که واکسن بر مبنای ویروس غیرفعال بهتر و مورد اطمینان‌تر از بقیه است؛ هند و چین نیز واکسن را بر مبنای همین روش ساخته بودند و تجربه آن‌ها نشان داده بود این پلتفرم می‌تواند روش موفقی باشد. ما 27 آذرماه، کلنگ مجموعه ساخت واکسن را زدیم و در حال حاضر بعد از هند و چین بزرگترین سایت تولید واکسن برمبنای ویروس غیرفعال را داریم.

فعالیت شبانه‌روزی 650 نفر برای تکمیل پروژه واکسن

او سرعت تکمیل این پروژه واکسن‌سازی را این‌گونه توصیف می‌کند: «این پروژه در حالت عادی چندسال زمان نیاز داشت، اما 650 نفر در این ماه‌ها 24 ساعته روی این پروژه کار کرده‌اند و سریعاً مراحل پروژه طی شد. همه تجهیزات تحریم بود و به سختی وارد کشورمان می‌شد‌؛ وزارت خزانه‌داری امریکا از روزی که واکسن برکت، مجوز وارد شدن به بازار ایران را گرفت سختگیری برای واردات واکسن کرونا به ایران را برداشت و علت اینکه در یک ماه اخیر میزان واردات واکسن کرونا بیشتر شده همین امر است».

آیا واکسن برکت کپی از واکسن چینی بود؟

به اینجای بحث که رسیدیم، یکی از خبرنگاران پرسید: "آقای دکتر در فضای مجازی اظهارات و ادعاهایی مطرح می‌شود مبنی بر این‌که واکسن برکت، کپی واکسن چینی است؛ چه توضیحی برای این موضوع دارید؟"

جمشیدی می‌گوید: دانش فنی واکسن برکت صددرصد ایرانی است و به دست دانشمندان ایرانی ساخته شده و کپی کشور دیگری نبوده است. تکنولوژی ساخت این واکسن بر مبنای ویروس غیرفعال است، واکسن چینی سینوفارم نیز از این روش برای ساخت بهره برده است، یعنی پلتفرم این واکسن‌ها مشابه است اما کسی که اندک اطلاعاتی درباره واکسن‌سازی داشته باشد می‌داند که واکسن برکت به هیچ عنوان نمی‌تواند کپی واکسن چینی باشد؛ زیرا اولاً ما پیش از این نیز دانش فنی ساخت واکسن به این روش را در کشورمان داشته‌ایم و ثانیاً انتقال دانش فنی به این راحتی که برخی فکر می‌کنند نیست. کشور روسیه الان از طریق واکسن کرونا، بزرگ‌ترین بیزینس را در دنیا راه انداخته است و درآمد کلانی دارد؛ حتی بالاتر از درآمدهای نفتی؛ چین هم همینطور؛ فکر کرده‌اید به این آسانی است که ما از کشورهایی که بیشترین گردش مالی را در این ایام از طریق فروش واکسن‌های خود دارند بخواهیم دانش فنی خود را به ما بدهند و ما کپی کنیم و آن ها هم دو دستی تقدیم‌مان کنند؟ هیچ کشوری دانش فنی‌اش را در اختیار کشور دیگر قرار نمی‌دهد مگر اینکه طرفین، براساس تفاهم‌نامه‌ای در انجام آن پروژه شریک شوند».

مقالات واکسن برکت، در دست انتشار

حالا که صحبت به اینجا رسیده است، بحث شفاف‌سازی مطرح می‌شود. یکی از خبرنگاران حوزه سلامت از رئیس هیئت مدیره برکت می‌خواهد درباره علت عدم انتشار مقالات مربوط به واکسن کرونا توضیح بدهد.

جمشیدی می‌گوید: «ما داده‌‌های فاز یک و دو را به صورت خام منتشر کردیم. یک تیم 10 نفره برای نگارش مقاله تشکیل داده‌ایم و مقاله نهایی آماده شده و 35 صفحه مقاله انگلیسی و 100 صفحه دیتای خام است که ظرف دو سه روز آینده برای مجلات معتبر دنیا ارسال می‌شود. مقاله تست‌های حیوانی نیز نهایی شده و در چند روز آینده سابمیت می‌شود».

چرا برکت مجوز WHO را ندارد؟

او که مشخص است در این مدت فضای مجازی را رصد کرده و شاهد سؤالات مطرح شده در اذهان عمومی بوده است، قبل از این‌که سؤال دیگری پرسیده شود، درباره علت این که برکت هنوز تأییدیه سازمان جهانی بهداشت را ندارد؛ ادامه می‌دهد: اگر بتوانیم مصوبه سازمان جهانی بهداشت را بگیریم امکان صادرات واکسن را خواهیم داشت، چین، روسیه و بسیاری از کشورهای دنیا برای بسیاری از داروهای خود مجوز سازمان جهانی بهداشت را نگرفته‌اند و این سازمان تأییدیه را برای واکسن‌های هندی و بسیاری از واکسن‌های اروپایی و روسی را صادر نکرده‌ است. سازمان غذا و داروی هر کشور مجوز تزریق اضطراری واکسن‌ها را صادر می‌کند. ما مستندات را برای سازمان جهانی بهداشت آماده کرده‌ایم و درخواست میتینگ با این سازمان را رسماً داده‌ایم و دراین زمینه هم منتظر پاسخ سازمان جهانی بهداشت هستیم.

چرا واکسن برکت قبل از اتمام فاز 3 وارد واکسیناسیون عمومی شد؟

«حالا شاید بپرسید چرا قبل از این‌که مطالعات بالینی فاز سوم به طور کامل به پایان برسد این واکسن به سبد واکسیناسیون عمومی کشور اضافه شد؟ مقاله‌ای در "نیچر" منتشر شد که می‌گوید اگر "آنتی‌بادی نوترالیزان" در پی تزریق واکسن کرونا در بدن فرد افزایش پیدا کند کشورها می‌توانند تا زمان به پایان رسیدن فاز سوم، مجوز مصرف اورژانسی را برای واکسن کرونا صادر کنند وبا توجه به موفقیت‌آمیز بودن مراحل فاز یک و دو و افزایش آنتی بادی در 93.5 درصد داوطلبان در فاز دوم، وزارت بهداشت هم مجوز اورژانسی این واکسن را صادر کرد».

در پایان این نشست خبری، اصحاب رسانه راهی کارخانه تولید واکسن کرونا شدند. اولین ساختمانی که رنگ سفید دیوارهای کناری‌اش توجه همه را جلب می‌کند، اولین خط تولیدی است که واکسن برکت در آن تولید شده و حالا محصولش هر روز به دست مردم درنقاط مختلف کشور می‌رسد. به دلیل آن‌که کشت ویروسی در محیط آزمایشگاهی در خط تولید اول انجام می‌شود، ورود به این خط، با خطراتی همراه است و اگر بخواهیم جلوی این خطرات انتقال ویروس را بگیریم، وقت زیادی نیز می‌گیرد زیرا باید به همه خبرنگاران، لباس‌های سرتاسری مخصوصی داده شود تا جلوی انتقال ویروس گرفته شود. از سوی دیگر باید تمام تجهیزات و لباس‌ها نیز کاملاً با یک مه پاش، استریل شوند و به همین دلیل، تصمیم بر این است که به خط دوم تولید واکسن برکت برویم که به گفته مسئولین ستاد، هنوز از آن بهره‌برداری کامل نشده اما تمام تجهیزاتش نصب شده است.

حسن جلیلی، مدیرعامل کارخانه شفافارمد در ابتدای ورود به این بخش می‌گوید: «این خط [خط دوم تولید] ما ظرفیتی بین 6 تا 8 میلیون دوز دارد که صددرصد تجهیزات آن آماده و نصب شده است. 98 درصد خط تکمیل شده و طی روزهای آینده به بهره‌برداری خواهد رسید و واکسن‌های ساخته شده پس از انجام تست‌های کنترل کیفی، وارد بازار خواهند شد».

برای این‌که عکاس‌های خبری بتوانند از فرآیند بررسی و برچسب‌گذاری واکسن‌ها عکاسی کنند؛ تعدادی از واکسن‌ها به این قسمت منتقل شده بود.

حسن جلیلی در این ویدئو درباره اقداماتی که پس از تولید واکسن‌ها انجام می‌شود، توضیحاتی ارائه کرد.

پس از انتشار تصاویر مربوط به بازدید اصحاب رسانه از این خط، انتقاداتی از رعایت نکات بهداشتی در فضای مجازی مطرح شد.

حجت نیکی ملکی، سخنگوی ستاد اجرایی فرمان امام درباره انتقادات مطرح شده اظهار داشت: «روز گذشته شرایط بازدید از مراحل چک کردن ویال‌ها و الصاق برچسب اصالت واکسن و خط جدید پرکنی(فیلینگ) که هنوز راه‌اندازی نشده است فراهم شد. لیبل زدن ویال‌های واکسن کاملاً اتوماتیک انجام می‌شود ولی برای تمام واکسن‌ها چه ایرانی و چه خارجی، از طرف مجموعه وزارت بهداشت برچسب‌های اصالتی طراحی شده است که برای همه ویال‌ها به صورت دستی نصب می‌شود.

فضایی که در برخی رسانه‌ها ادعا شده کلین روم است و افراد با کفش وارد آن شده‌اند یکی از خطوط فیلینگ است که هنوز وارد مدار بهره‌برداری نشده است».

در ابتدای ورود به کارخانه، یک دستگاه کاور کفش حرارتی تعبیه شده که تمام افرادی که قصد ورود به کارخانه را دارند، باید دور کفش خود را با آن کاور کنند تا اصول بهداشتی رعایت شود.

با وجود این‌که به نظر می‌رسید توضیحات نیکی ملکی قانع‌کننده و برطرف‌کننده برخی سؤالات ایجاد شده در اذهان عمومی باشد؛ به سراغ یکی از افراد شاغل در خط تولید واکسن رفتیم تا به طور شفاف در این باره توضیح دهد.

او در گفت‌وگو با تسنیم درباره تصاویر منتشر شده گفت: با توجه به اینکه در خط اول تولید، روی ویروس آزمایش می‌شود و ورود به آن از لحاظ انتقال ویروس کرونا خطرناک است؛ خط تولیدی که اصحاب رسانه از آن بازدید کردند، خطی است که تجهیزاتش نصب شده اما هنوز به بهره‌برداری نرسیده است.

وی افزود: برای اینکه خبرنگاران و عکاسان بتوانند از مراحل بررسی و فیلینگ واکسن برکت عکاسی کنند و با این مراحل آشنا شوند؛ این مراحل در مکانی که هنوز به بهره‌برداری نرسیده است به نمایش گذاشته شد.

وی در پاسخ به این سؤال تسنیم که چرا لیبل‌گذاری واکسن برکت با دست انجام شد، گفت: کل سیستم خط تولید، کلوز (بسته) و اتومات است؛ لیبلینگ (برچسب‌گذاری) و فیلینگ ( پر کردن ویال‌ها) همگی اتومات هستند اما سازمان غذا و دارو قانونی دارد که برای جلوگیری از خروج واکسن‌های وارداتی یا تولید داخل از زنجیره توزیع، برچسبی غیر از لیبل خود واکسن روی آنها چسبانده شود که این قسمت به صورت دستی انجام می‌شود و در کُلد روم (اتاق سرد) که دمای 4 تا 8 درجه دارد انجام می‌شود تا واکسن‌ها خراب نشوند.

وی در پاسخ به این سؤال که چرا از دستکش برای برچسب‌گذاری ویال‌ها استفاده نشده است؟ تصریح کرد: «ویال‌ها پس از این‌که در کارخانه به صورت اتومات، کاملاً پر می‌شوند، یک "رابر" روی در ویال به همراه یک بخش فلزی روی ویال فیکس می‌شود که واکسن هیچگونه آلودگی و نشتی به بیرون نداشته باشد. واکسن‌هایی که به مرحله برچسب‌گذاری رسیده‌اند این مراحل را طی کرده‌اند و بنابراین ما نگرانی نسبت به آلوده شدن این ویال‌ها نداریم زیرا استریل هستند و درب آنها نیز کاملاً بسته است و امکان نفود میکروب به داخل آنها وجود ندارد».

با وجود این توضیحات، خبرگزاری تسنیم برای رفع ابهامات ایجادشده از خط اول تولید نیز بازدید و ویدئویی تهیه کرد.

در این ویدئو، مراحل ورود به خط تولید، پرشدن ویال‌ها و لیبلینگ آنها را مشاهده می‌کنید:

انتهای پیام/