ترکیه و پیامدهای ناامنی در افغانستان؛ "مارشال دوستم" دردسر آینده آنکارا؟

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، پیشروی های شتابان طالبان در افغانستان، حرکت هزاران پناهجوی افغانی به سوی خارج از مرزها و همچنین تصمیم ترکیه برای ادامه حضور نظامی در کابل، از موضوعاتی است که توجه رسانه های ترکیه را به سوی خود جلب کرده است.

در چند روز گذشته، تصاویر نگران کننده و عجیبی در مورد حضور پناهجویان افغانی در ترکیه منتشر شده است. در یکی از موارد، تنها در یک تریلی بزرگ، 300 پناهجوی افغان در مرز ترکیه متوقف شدند و سوار کردن این حجم از مسافر در یک تریلی، اتفاق عجیبی بود که بازتاب گسترده ای در رسانه های ترکیه پیدا کرد.

اغلب رسانه های ترکیه در مورد ورود هزاران پناهجوی افغان، گزارش منتشر می کنند. با این وجود، خبرگزاری رسمی آناتولی ترکیه، در گزارشی ادعا کرده که حتی در شرایط نا امن کنونی افغانستان، حرکت مهاجرین و پناهجویان به سوی ترکیه بیشتر نشده و کاهش یافته است! گزارش آناتولی که در تضاد آشکار با ده ها گزارش دیگر رسانه های ترکیه است، می تواند نماد و نشانه ای از این واقعیت باشد که دولت اردوغان، با مساله ورود پناهجویان افغان مماشات می کند و نمی خواهد جلو این روند را بگیرد.

افغانستان، تیتر اول آنکارا

امروز بسیاری از روزنامه های ترکیه در تیتر و عکس صفحه نخست، به موضوع افغانستان پرداختند.

روزنامه آکشام از مشهورترین روزنامه های وابسته به حزب عدالت و توسعه، آمریکا را متهم کرده و از قول جو بایدن نوشت: طالبان مشکل کابل است. خودشان باید حل کنند.

روزنامه کورکوسوز، در صفحه نخست عکسی از یک ون را منتشر کرده که در عثمانیه متوقف شده است. این ون 14 نفر ظرفیت داشته اما حامل 30 پناهجوی قاچاقی افغان بوده است.

روزنامه ینی چاغ نیز در تیتر خود نوشته است: پیشروی طالبان، خطری برای سربازان ترک.

روزنامه جمهوریت، از قول یک استاد دانشگاه ترکیه، نوشته است: ورود مهاجرین، خارج از کنترل.

روزنامه ترکیه نیز نوشته است: ترکمان های افغانستان در شرایط سخت. این روزنامه اعلام کرده که 8 منطقه ترکمن نشین افغانستان به دست طالبان افتاده و بسیاری از ترکمن ها ناچار به مهاجرت شده اند.

روزنامه سوزجو نیز اعلام کرده که تنها در 7 ماه نخست سال جاری میلادی، چهل هزار پناهجوی قاچاقی افغان در استان وان ترکیه متوقف شده اند. این روزنامه در همین حال اعلام کرده که 6 کشور اروپایی، در صدد بازگرداندن آوارگان افغان هستند.

روزنامه ینی آسیا نیز اعلام کرده 6 کشور اروپایی اتریش، بلژیک، یونان، آلمان، دانمارک و هلند رسماً اعلام کرده اند که نه تنها پناهجوی افغانی جدید نمی پذیرند، بلکه در صدد بازگرداندن پناهجویان قبلی هستند و بسیاری از آنان را به شکل موقت در کشور خود جای داده اند.

چنین به نظر می رسد که دولت ترکیه در مورد آوارگان افغان، مواضع دوگانه ای در پیش رو گرفته است. از سویی شاهد این هستیم که رجب طیب اردوغان اعلام می کند، ترکیه یک کشور قدرتمند است و آغوش خود را به روی میلیون ها آواره و پناهجو گشوده است و از دیگر سو، وقتی در برابر موج انتقادات تند مخالفین قرار می گیرد، سخنگوی حزب عدالت و توسعه، اعلام می کند که ترکیه کمپ پناهجویان نیست و نباید از عواطف انسانی این کشور، سوءاستفاده شود.

در طرف مقابل نیز، احزاب مخالف اردوغان، بر این باورند که دولت، بر اساس توافقی که با اتحادیه اروپا صورت گرفته، حاضر شد بودجه ای در اختیار بگیرد و آوارگان افغان را در ترکیه متوقف کند و اجازه ندهد وارد اروپا شوند.

گذشته از مساله پناهجویان افغان، دولت ترکیه در برابر این سوال و چالش مهم قرار گرفته که حضور نظامیان این کشور در فرودگاه کابل، چه تبعات و مخاطراتی در پیش رو دارد.

این سوال در حالی تبدیل به چالش شده که بسیاری از دیپلمات های قدیمی و فرماندهان نظامی بازنشسته، معتقدند که حضور نظامی در افغانستان به ضرر ترکیه است و می تواند پیامدهای بدی به دنبال بیاورد.

فاتح جیلان از سفرای بازنشسته ترکیه به این روزنامه گفته است: تصرف قندوز اتفاق مهمی بود که نشان داد پیشروی طالبان ادامه دارد. در نتیجه در کابل نیز اوضاع دگرگون می شود و احتمال حمله طالبان به سربازان ترک دور از ذهن نخواهد بود.

ترکیه و کارت مارشال دوستم

بدون تردید یکی از دلخوشی ها و نقاط امید ترکیه در تحولات افغانستان، مارشال عبدالرشید دوستم چهره نظامی ازبک است که خود، دخترش راحله و دو پسرانش، همواره بین ترکیه و افغانستان در آمد و رفت بوده اند و آنکارا به طور مداوم از این خانواده حمایت کرده تا در سایه آنها، نفوذ خود را بین ازبک ها و ترکمان های افغانستان، ژرف تر کند.

اما واقعیت این است که در چند ماه اخیر، کار چندانی از دست دوستم هم برنیامده و اتفاقاً در دورانی که جنگ شدت گرفت، دوستم در ترکیه به سر می برد.

به همین خاطر، چند روز پیش ترکیه را به مقصد کشورش افغانستان ترک کرد و گفته می شود که از رئیس جمهور افغانستان اشرف غنی، اختیارات و مجوز خواسته تا فرماندهی جنگ شمال را بر عهده بگیرد و در مناطق حساس سرپل، قندوز و فاریاب در برابر طالبان بجنگد. این در حالی است که زادگاه او شبرغان هم به دست طالبان افتاد و دوستم نتوانست کاری بکند.

شواهد نشان می دهد که دولت اردوغان، در شرایط فعلی برای حمایت علنی و مداخله در افغانستان، معذورات و رودربایستی هایی دارد. چرا؟

شاید به این دلیل که آنکارا رفته رفته به این جمع بندی رسیده که خواه ناخواه در آینده ای نزدیک در کل پرونده روابط خود با افغانستان، با پدیده ای به نام دولت برآمده از طالبان روبرو خواهد بود و از آنجایی که طالبان، رشید دوستم را یک دشمن خونی می دانند و او را به خفه کردن چند صد اسیر طالبان در کانتینترهای بسته (واقعه دشت لیلی) متهم کرده اند، حمایت آشکار تیم اردوغان از دوستم، می تواند تبعاتی بدی به دنبال داشته باشد.

در پایان باید گفت، یکی از خطاهای سیاسی مهم تیم اردوغان در پرونده افغانستان، این بود که برای تصمیم گیری در مورد تداوم حضور نظامی و کنترل امنیت فرودگاه حامد کارزای، نه با خود افغانستان و جناح های مختلف آن، بلکه با آمریکا وارد مذاکره شد و اردوغان در دیدار با بایدن در نشست سران ناتو، در این مورد با او توافق کرد.

اما طالبان در چند هفته اخیر دو بار بیانیه داده و رسماً اعلام کرده که تامین امنیت افغانستان و مراقبت از سفارتخانه ها و فرودگاه ها بر عهده خود افغان ها است و تمایلی ندارند که این ماموریت در اختیار ترکیه باشد.

انتهای پیام/