تغییر در فضای مدارس و اولویت‌های پیش‌ِروی دولت سیزدهم /حجم کتاب‌های درسی ایران چند برابر کشورهای موفق
آموزش و پرورش در دولت جدید با اولویت‌های مختلفی مواجه است اما تغییر در فضای مدارس و افزایش گرایش دانش‌آموزان به مدرسه، نیازمند کاستن از حجم کتاب‌های درسی و تغییر در شیوه برگزاری امتحانات است.
سید بابک هاشمی نکو در گفت‌وگو با خبرنگار اجتماعی خبرگزاری تسنیم، درباره اولویت‌های آموزش و پرورش در دولت سیزدهم اظهار کرد: برای ترمیم و اجرای سند تحول بنیادین پیشنهاد می‌شود کارگروهی از کارشناسان و متخصصان تشکیل شود تا تکمیل و به‌روزآوری سند را دنبال کنند، تا کنون در این سال‌ها حدود 10 درصد سند اجرا شده است و البته می‌پذیریم که حتما باید بخش‌هایی از سند تحول به روزآوری شود، این کارگروه باید با خرد جمعی و استفاده از نظرات کارشناسان و معلمان به این دستاورد برسد.
وی افزود: سند تحول نقشه راه ارتقای آموزش وپرورش است و با وجود این سند باید از طرح‌های سلیقه‌ای و اعمال نظرات شخصی جلوگیری شود، یک سیستم ارزشیابی نیز برای سنجش میزان دستیابی به اهداف سند تحول بنیادین در بخش‌های مختلف تدارک دیده شود.
وی درباره انتقادها نسبت به تدوین سند تحول بنیادین پشت درهای بسته گفت: تدوین سند تحول کار افرادی است که به فلسفه رسمی تعلیم و تربیت کشور واقف بوده و تجربه لازم را در آموزش و پرورش دارا باشند ولی برای بازنگری و اصلاح نیاز است از صاحب نظران و اهل فن نظرسنجی شود یعنی از اهالی تعلیم و تربیت، مدیران، معلمان و کارشناسان تخصصی نیز نظر بخواهند و نظرات آنها را بررسی کنند.
این کارشناس تعلیم و تربیت اولویت دیگر را لزوم خروجی مناسب از آموزش و پرورش عنوان کرد و افزود: به جای آموزش و پرورش تک بعدی به آموزش و پرورشی تمام ساحتی نیاز است و 6 ساحت در سند تحول بنیادین ذکر شده اما خروجی آموزش و پرورش فقط براساس ساحت علمی تربیت می‌شود که در این بخش هم توانمندی لازم را ندارند پس آموزش و پرورش باید برای برداشت محصولی چند ساحتی ، فرایندهای آموزشی و تربیتی خود را مورد بازنگری قرار دهد.
کمبود معلم از دولت قبل به این دولت
هاشمی نکو حل و فصل بحران کمبود معلم را اولویت مهم دیگر دانست و گفت: کمبود معلم از جمله مهمترین مشکلاتی است که از دولت قبل به دولت جدید منتقل می‌شود، دانشگاه فرهنگیان می‌تواند سالانه تا 50 هزار دانشجو تربیت کند اما در دوره‌ای این ظرفیت به 4 تا 5 هزار نفر رسید و هم‌اکنون آموزش و پرورش با کمبود معلم مواجه است که در سالهای آینده به کمبود 250 تا 300 هزار نفر خواهد رسید، این مشکلات به دلیل عدم اشراف به موضوع مدیریت منابع انسانی است با انجام راهکارهایی کوتاه مدت و بلند مدت این مشکل قابل کنترل است.
اصلاح اقتصاد آموزش و پرورش
وی اصلاح وضعیت معیشتی معلمان و اقتصاد آموزش و پرورش را از اولویت های مهم نام برد و متذکر شد: پله نخست در تحول، تأمین معیشت و زندگی معلمان است تا آمادگی ورود به عرصه تحول در آموزش و پرورش را داشته باشند؛ در بحث معیشت معلمان چند نکته می‌توان بیان کرد از جمله همسان سازی حقوق فرهنگیان با سایر کارکنان دولت و رتبه بندی معلمان.
این کارشناس تعلیم و تربیت ادامه داد: هم‌اکنون معلمان از تبعیض در پرداخت حقوق و مزایا به نسبت سایر کارکنان دولت گلایه دارند و پیشنهاد داریم کارگروهی با دستور رئیس جمهور برای حل این مشکل تشکل شود،همچنین طرح رتبه بندی که سالهاست معلمان منتظر آن هستند و تصویب آن به دلیل مشکلات مالی به تعویق افتاده مورد درخواست و تاکید است؛ بیمه تکمیلی فرهنگیان که زمانی طلایی بود نیز دارای مشکلات مختلف است و لازم است با بیمه مناسبتری تعویض شود تا امنیت خاطر در زمینه درمان را رقم بزند، در بحث مسکن معلمان با هماهنگی وزارت راه و شهرسازی سهم مناسبی از مسکن‌های جدید الاحداث در شهرهای مختلف به معلمان اختصاص یابد.
تشکیل شورای اقتصاد آموزش و پرورش
هاشمی نکو با ارائه پیشنهاد تشکیل شورای اقتصاد آموزش وپرورش متذکر شد: اداره این شورا نیازمند حمایت دولت است و به وسیله این شورا ارکان اقتصادی دولت به یاری بزرگترین و مهمترین وزارتخانه دولت ملزم می‌شوند، این شورا با همراهی سازمان برنامه می‌تواند نیازهای آموزش و پرورش را تامین کند و همچنین لازم است معاونت اقتصادی در آموزش و پرورش تأسیس شود تا از ظرفیت آموزش و پرورش برای درآمدزایی غفلت نشود، منابع بسیاری همچون خانه‌های معلم، اردوگاه‌ها، استخرها، ساختمان‌های خالی، کانون‌های فرهنگی و تربیتی و ساعات خالی مدارس در آموزش و پرورش وجود دارد که از آن به درستی استفاده نمی‌شود و با برنامه‌ریزی صحیح اقتصادی می‌توان از ساعات مازاد آنها به نفع آموزش و پرورش کسب درآمد کرد.
وی با اشاره به لزوم اصلاح وضعیت صندوق ذخیره فرهنگیان، گفت: متاسفانه در دوره پیش حدود 12 هزار میلیارد تومان اختلاس در این صندوق شده که باعث بی‌اعتمادی فرهنگیان شده است و لازم است با انتصاب تیم اقتصادی پاکدست در رأس صندوق و شفاف‌سازی کامل فرایندهای کاری برای معلمان عضو و نظارت دقیق بر وضعیت صندوق، ذخیره‌ای برای آتیه معلمان اندوخته کرد همچنین در مسیر سهامداری معلمان به گونه‌ای گام برداشت تا معلمان در افزایش سرمایه صندوق شریک باشند و سهم معلم از افزایش دارایی‌های صندوق محاسبه شود.
تفکر محوری در مدارس
این کارشناس تعلیم و تربیت حرکت از سیستم کنونی حافظه محوری به سمت تفکرمحوری را اولویت مهم دیگر برای آموزش و پرورش اعلام کرد و ادامه داد: رهبر معظم انقلاب بارها بر این موضوع تأکید کردند اما سال‌ها معطل مانده چون درک صحیح از چگونگی اجرا وجود ندارد، برای اجرای نظام آموزشی تفکر محور باید چند گام برداشت از جمله تغییر در شیوه تالیف کتب درسی، هم‌اکنون حجم کتاب‌های درسی در ایران چند برابر کشورهای دارای نظام آموزشی موفق است چرا بسیاری از مواردی را که دانش‌آموز باید در در دانشگاه فرابگیرد در مدرسه به او آموزش می‌دهیم ؟ حجم بالای کتاب‌های درسی باعث شده است معلمان فرصت خلاقیت کمتری را در ساماندهی کارگروهی و پژوهشی در کلاس درس داشته باشند و تمام توان آنها صرف تدریس می‌شود تا از بودجه بندی کتاب جا نمانند.
وی تأکید کرد: با کاستن از حجم کتاب‌های درسی می‌توان به سمت پژوهش و تفکر محوری در مدارس حرکت کرد از سوی دیگر علاقه و انگیزه دانش‌آموزان به مدرسه افزایش می‌یابد.
هاشمی نکو با تأکید بر استفاده از روش‌ها و فناوری‌های نوین آموزشی بیان کرد: دوره‌های آموزش نیروی انسانی به نحو صحیح باید در این زمینه اجرا شود، الگوی آموزشی ما تجربه‌گرایی قرن 19 است در حالیکه نظام‌های آموزشی موفق سال‌ها از این روش عبور کرده‌اند، نقش پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش باید پُررنگ ترباشد و با بررسی آخرین یافته‌های نظام‌های آموزشی موفق دنیا و بومی سازی آنها می‌توان در خلق فضای مناسب‌تر برای یادگیری دانش‌آموزان اقدام کرد.
تغییر امتحانات
این کارشناس تعلیم و تربیت تغییر در شیوه‌های امتحانات را اولویت دیگر دانست و متذکر شد: هدف از امتحان و آزمون، یادگیری است اما امتحانات در مدارس ایران از این هدف دور شده‌اند و بعضا خود به هدف تبدیل شده‌اند آن هم در شرایطی که بسیاری از نظام‌های موفق آموزشی، آزمون و امتحان را حذف کرده‌اند، نیاز است در این زمینه کارگروه تخصصی تشکیل شود و نسبت به اصلاح روند برگزاری امتحانات اقدام کند. چرا حتماً باید دانش‌آموز با امتحان سنجیده شود، معلم می‌تواند از مشاهده عملکرد دانش‌آموز در طول سال متوجه شود توانایی قبولی در آن درس را دارد یا خیر، در این زمینه لازم است مدارس اختیارات بیشتری داشته باشند.
وی با طرح این پرسش که چرا دانش‌آموزان ایرانی در مطالعات بین‌المللی مانند تیمز و پرلز نتایج خوبی کسب نمی‌کنند، گفت : یکی از دلایل، استقرار همین سیستم حافظه محوراست، در این سیستم دانش آموز در پاسخ به سوالات مفهومی و کاربردی ضعف دارد، چرا ؟ چون در سیستم حافظه محور دانش‌آموز فقط توان پاسخ به سوالات کلیشه‌ای و حفظ شده را دارد، نتایج ضعیف دانش آموزان در کنکور سراسری که چند سالی است مفهومی‌تر شده، گواه این مطلب است.
هاشمی نکو بیان کرد: هم‌اکنون قبولی در کنکور مهمترین دغدغه دانش‌آموزان و مدارس شده است و جهت‌گیری نظام آموزشی را به سمت قبولی کنکور تغییر سمت داده است، اکثر فارغ التحصیلان مدارس توان حل مسائل ساده زندگی را ندارند و جز کسب مهارت در تست و قبولی در کنکور هدف دیگری را دنبال نمی‌کنند، اصلاح جهت‌گیری مدارس نیازمند تحول در وضعیت کنکور سراسری ، اصلاح کتب درسی، تغییر نگرش معلمان، بهبود روش‌های تدریس، اصلاح روش‌های سنجش و اندازه گیری و تأکید بر آموزش‌های مهارتی است.
تغیر در سازمان پژوهش
این کارشناس تعلیم و تربیت ورود فکرهای جدید و جوان به آموزش و پرورش به ویژه شوراهایی که تاثیرگذاری زیادی دارند مانند شورای عالی آموزش و پرورش را اولویت دیگر دانست و متذکر شد: شورای عالی آموزش و پرورش نیاز به ترکیبی جدید، به روز و متخصص و به دور از غربگرایی دارد تا هوای تازه‌ای در این شورا دمیده شود تا به تبع آن این شادابی به همه واحدهای آموزشی نیز تعمیم یابد همچنین تغییر در سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی و هیات امنای آن به عنوان قلب وزارت آموزش و پرورش ضروری و لازم است افرادی توانمند و با دانش روز و جوان برای تدوین کتب درسی منصوب شوند، در ترکیب گروه‌های تالیف حضور کارشناسانی با دانش روانشناسی تربیتی و علوم تربیتی نیز ضروری است.
وی احیای معاونت پرورشی را از اولویت‌های دیگر اعلام کرد و گفت: هر چند که در ابتدا احیای امور تربیتی با برنامه‌ریزی خوبی آغاز شد اما این حرکت به سستی گرایید و فعالیت‌های پرورشی در ستاد صرفاً به تدوین بخشنامه و امور صوری و هماهنگی انجام مسابقات و برخی فوق برنامه‌ها خلاصه شده است و عملا در مدارس نیز وضعیت مناسبی را شاهد نیستیم در حالیکه حجم آسیب‌های اجتماعی، گسترش فضای مجازی و عدم مقابله موثر با آسیب‌های اجتماعی شرایطی را ایجاد کرده که نیازمند حضور مربی تربیتی متخصص و به روز و جوان در مدارس هستیم .
هاشمی نکو تقویت دانشگاه فرهنگیان را مهم دانست و تصریح کرد: در شروع دولت قبل تعداد ورودی دانشگاه بسیار تقلیل یافت و گفته می‌شود در برخی استان‌ها تعداد دانشجو کمتر از تعداد نیروهای اداری و سازمانی است و این از عوامل کمبود معلم سالهای آینده می باشد ،از سوی دیگر دانشگاه از کمبود اساتید متخصص رنج می‌برد و می‌توان از بین 30 هزار نفر از دکتر معلمان با صلاحیت برای انتخاب هیئت علمی اقدام کرد، کتاب‌های درسی دانشگاه فرهنگیان به روز نیست و اساتید و دانشجویان مطالبه کتب درسی جدید و کارآمد و همچنین تجهیزات و امکانات مورد نیازرا دارند.
این کارشناس تعلیم و تربیت تحول در مدیرت و راهبری آموزش و پرورش را اولویتی دیگرمطرح کرد و افزود: نظام حکمرانی و مدیریت آموزش و پرورش به شدت تمرکزگرا، بخشنامه‌ای و ازبالا به پایین است که خلاقیت را نابود می‌کند، نمی‌توان برای آموزش و پرورش در کل کشور نسخه‌ای واحد پیچید، البته آموزش و پرورش امری حاکمیتی است و نمی‌تواند مجمع‌الجزایری هم اداره شود، این مسئله راه علاج دارد و می‌توان سیستم را با انعطاف به صورت نیمه متمرکز اداره کرد به گونه‌ای که بسیاری از اختیارات وزارتخانه به ادارات کل استان‌ها و بسیاری از اختیارات استان‌ها هم به مناطق و مدارس تفویض شود، مدرسه محوری از شعار به واقعیت تبدیل شود.
افزایش آمار ترک تحصیل
وی اولویت دیگر را استقرارعدالت آموزشی و رسیدگی به مدارس محروم دانست و گفت: دسترسی دانش‌آموزان مناطق محروم و حاشیه شهرها به آموزش مناسب فراهم نیست، بی توجهی در بحث عدالت آموزشی و اکتفا به صدور بخشنامه مشکل مناطق محروم را حل نمی‌کند، آمار ترک تحصیل در دوران شیوع کرونا افزایش یافته که بیشتر دانش‌آموزان مناطق محروم هستند و در آموزش های مجازی طبق گزارش آموزش و پرورش بیش از 3 میلیون نفر به دلیل نداشتن ابزار لازم، آموزش مجازی را دریافت نکردند.
وی توجه ویژه به مدارس دولتی را از نمادهای عدالت آموزشی دانست و گفت: لازم است با برنامه‌ای موثر کیفیت آموزشی در مدارس دولتی افزایش یابد بطوریکه دانش آموز برای انتخاب مدرسه بین مدرسه دولتی و غیردولتی تردید داشته باشد.
هاشمی نکودر خصوص آموزش پسا کرونا بیان داشت : آموزش پساکرونا قطعاً مانند قبل از کرونا نیست، مهارت معلمان در آموزش‌های ترکیبی، توانایی در آموزش آنلاین، توانایی در تولید محتوای آموزشی از جمله نیازمندی‌های دوران جدید است که باید برای برای توانمندسازی هیئت آموزشی مدارس برنامه‌ریزی کرد، برای این موضوع لازم است اتاق فکری از متخصصان و نمایندگان مدیران و معلمان تشکیل شود و بر این موضوع تمرکز کند.
تحول در آموزش‌های فنی
وی اولویت مهم دیگر را تحول در آموزش‌های فنی و حرفه‌ای اعلام کرد و متذکر شد: هم‌اکنون کشور دچار مشکلات اقتصادی و بیکاری است و یکی از مهمترین سرچشمه‌های تامین اشتغال جوانان، ارائه آموزش‌های فنی و حرفه‌ای است، به برخی سیستم‌های موفق فنی و حرفه‌ای دنیا هم می‌توان تاملی داشت به عنوان مثال سیستم آموزشی آلمان دوگانه است و آموزش عملی در محیط واقعی کار ارائه می‌شود به گونه‌ای که دانش‌آموزان سه روز در هفته به کارخانه و محیط کار می‌روند و آموزش نظری را یک یا دو روز در مدارس فرا می‌گیرند، مدرک کارآموزی به دانش‌آموزان ارائه می‌شود که براساس آن می‌توانند وارد بازار کار شوند.برای اجرای سیستم دوگانه آموزشی در کشور نیازمند حمایت صنعت از آموزش و پرورش هستیم و لازم است دفتر ارتباط با صنعت تأسیس شود.
وی در پایان شفافیت در آموزش و پرورش را مهم دانست و گفت: رسانه‌ها باید درباره شفافیت این وزارتخانه مطالبه گری جدی داشته باشند تا پاسخگوی جامعه باشند بعنوان مصداق از اینکه وضعیت نمرات امتحانات نهایی دانش‌آموزان چگونه است یا کارکرد صندوق ذخیره فرهنگیان برای معلمان تشریح شود.
انتهای پیام/
