ماجرای بی‌عدالتی در آسایشگاه‌های جانبازان نخاعی چیست؟/تدابیر ایثارگران برای مراکز جامع توانبخشی جانبازان
رئیس هیئت مدیره انجمن جانبازان نخاعی ایرانیان می‌گوید: یک بی‌عدالتی فاحش بین آسایشگاه‌های کشور و همچنین بین جانبازان برخوردار از آسایشگاه و جانبازان ساکن در منزل وجود دارد.
خبرگزاری تسنیم: چندی پیش خبری منتشر شد مبنی بر اینکه مراحل احداث مرکز جامع توانبخشی ایثار تهران بقیه‌الله(عج) یعنی مهمترین مرکز توانبخشی ایثارگران در کشور، بعد از چندین سال به اتمام رسیده و بهره‌برداری از این مرکز به زودی آغاز خواهد شد. این مجموعه زیر مجموعه موسسه توانبخشی ایثار است. اما حالا بعد از گذشت حدود هفت ماه از انتشار این خبر، برخی از گروه‌های جانبازی از جمله انجمن جانبازان نخاعی این افتتاح را نمایشی می‌دانند و نسبت به عدم راه اندازی بخش‌های مهم مرکز انتقاداتی جدی دارند. جانبازان نخاعی به عنوان مهمترین گروه هدف برای این مراکز، حالا با عدم دسترسی به امکانات مرکز توانبخشی سلامتی‌شان در خطر است. این درحالیست که مانور رسانه‌ای زیادی روی افتتاح مرکز از جانب بنیاد شهید داده شده است. از طرفی خاطره خوبی از مدیریت در آسایشگاه‌ها در اذهان این جانبازان باقی نمانده است. تفاوت قائل شدن در اراده خدمات به جانبازان مختلف، رابطه مندی در بستری کردن جانبازان و ...از این جمله است. انجمن جانبازان نخاعی تدابیری اندیشیده است که سرنوشت مراکز توانبخشی به سرنوشت آسایشگاه های جانبازان دچار نشود. طی گفتگوی حسین اسرافیلی مدیر عامل انجمن جانبازان نخاعی ایرانیان و دکتر حسن ابوطالبی، رئیس هیئت مدیره انجمن با خبرگزاری تسنیم، به تشریح این مسائل و مشکلات پرداخته‌ایم که در ادامه می‌آید:
* تسنیم: آقای اسرافیلی! سابقه تأسیس مراکز جامع توانبخشی به چه زمانی برمی‌گردد؟
قبل از پرداختن به سابقه مراکز جامع توانبخشی لازم است به سابقه تاسیس آسایشگاه‌های جانبازان در کشور بپردازیم. در نتیجه انقلاب و جنگ تحمیلی، گروه‌های مختلفی از جانبازان با صدمات گوناگون به جای ماندند که بخشی از این جامعه را جانبازان گرانقدر نخاعی تشکیل می‌دهند و مدیران ارشد نظام از همان ابتدا با آگاهی از صدمات سخت جانبازان نخاعی اقدام به تاسیس آسایشگاه برای این گروه از جانبازان کردند، تا ضمن نگهداری از آنها در شرایطی مناسب، بتوانند آنها را برای سازش با زندگی جدید پس از مجروحیت آماده کنند، لذا در برخی از استان‌ها از جمله تهران چندین آسایشگاه برای جانبازان نخاعی تاسیس شد.
گرچه در آن زمان اقامت در این آسایشگاه‌ها ضروری به نظر می‌رسید، اما به طور طبیعی پس از آموزش‌های لازم، توانمندی نسبی و سازگاری با زندگی جدید، لازم بود جانبازان نخاعی به آغوش خانواده و جامعه بازگردند. به همین دلیل گروه زیادی از جانبازان نخاعی پس از سپری کردن دوره نقاهت در آسایشگاه به فعالیت‌های اجتماعی روی آورده و به این منظور آسایشگاه را ترک کردند.
پس از حدود دو دهه این ذهنیت به وجود آمد که عزیزانی که برای انجام فعالیت‌های اجتماعی آسایشگاه‌ها را ترک کرده‌اند، ممکن است در آینده و در سنین پیری و کاهش بنیه و توان جسمانی و شرایط سخت زندگی در منزل، نیاز به بازگشت به چنین اماکنی داشته باشند. بنابراین از دهه 80 اینجانب و آقای دکتر ابوطالبی، رئیس هیئت‌مدیره فعلی انجمن جانبازان نخاعی و تعداد دیگری از جانبازان نخاعی بحث تأسیس مراکز جامع توانبخشی با مسئولین مربوطه را مطرح کردیم.
در نتیجه زمان ریاست دکتر حسین دهقان در بنیاد شهید و معاونت بهداشت و درمان وقت بنیاد آقای دکتر عراقی‌زاده این طرح کلید خورد و برای هر استان یک مرکز جامع توانبخشی تعریف شد. در دولت نهم نیز موضوع مطرح و به عنوان مهر ماندگار در دولت به تصویب رسید که هر ساله بودجه لازم برای این مراکز پیش بینی شود. متعاقباً نقشه‌های کار تهیه و کار احداث این مراکز شروع شد و در تهران پس از بررسی در شرایط خاص آن زمان، آسایشگاه بقیه‌الله به عنوان محل تاسیس مرکز جامع توانبخشی تهران در نظر گرفته شد.
از آنجا که تعدادی از جانبازان در این آسایشگاه بستری بودند، شروع به کار در این مرکز با موانعی روبرو شد که با دادن اطمینان به تعدادی از جانبازان مقیم آسایشگاه، دادن امتیازات به تعداد دیگر و اتفاقات دیگری که رقم خورد، نهایتاً در دوره ریاست آقای زریبافان محل مذکور برای احداث مرکز جامع توانبخشی بقیه‌الله و برای سرویس‌دهی به جانبازان نخاعی تهران در نظر گرفته شد. پس از شروع به کار، احداث این مرکز حدود 10 سال طول کشید. نهایتاً در 12 اسفند 1399 مرکز توانبخشی با حضور مجازی رئیس‌جمهور وقت بدون داشتن مجوزهای لازم بهره‌برداری و بهره‌مندی ایثارگران، به صورت صوری افتتاح شد.
* تسنیم: آقای ابوطالبی! چرا جانبازان نخاعی باید از این مراکز توانبخشی برخوردار باشند؟
همانطور که آقای اسرافیلی اشاره کردند، به دلیل وضعیت خاص جانبازان نخاعی از ابتدای انقلاب، آسایشگاه‌هایی جهت نگهداری جانبازان نخاعی ایجاد و مورد بهره‌برداری قرار گرفت.
جانبازان نخاعی گروهی از جانبازان هستند که اگر چه به عنوان جانباز نخاعی از آنها یاد میشود، اما از یک سندرم گسترده صدمات و جراحت‌های ناشی از ضایعه نخاعی برخوردار هستند و مشکلات متعدد اورولوژی، مسائل مربوط به روده و دفع، استخوان‌سازی شدید به گونه‌ای که تحرک را از فرد می‌گیرد، زخم‌های بستر که معمولا عمیق و گسترده شده و در بسیاری از موارد منجر به عفونت و شهادت جانبازان شده است و ده‌ها مشکل دیگر ناشی از مجروحیت که گریبان این عزیزان را می‌گیرد، وضعیت خاصی برای جانبازان نخاعی بوجود آورده است. برای غلبه بر این وضعیت نیاز است که جانبازان نخاعی مراقبت‌های پزشکی، درمانی، فیزیوتراپی و توانبخشی بیشتری داشته باشند که عمده این خدمات تنها در قالب مراکز جامع و متمرکز قابل ارائه است. به همین دلیل حدود دو دهه قبل طرح احداث مراکز جامع توانبخشی به درستی پیگیری و شروع شد.
حسین اسرافیلی:جانبازان نخاعی به دلیل شرایط ویژه، دارای بیماری‌های زمینه‌ای مختلف هستند. این شرایط جانبازان نخاعی با بالا رفتن سن تشدید میشود، بطوری که در چند سال اخیر سیر شهادت جانبازان نخاعی شدت گرفته و تقریباً هر هفته شاهد شهادت دوستان عزیزمان هستیم، لذا شرایط موجود ایجاب می‌کند که هرچه سریعتر از مراکز جامع توانبخشی برای کند کردن روند وخامت وضعیت جانبازان نخاعی استفاده شود. در حال حاضر جانبازان نخاعی استان تهران بیش از 400 نفر هستند که نیاز مبرم به استفاده از مرکز جامع توانبخشی دارند.
حسن ابوطالبی: در مورد آسایشگاه‌ها همین جا لازم است متذکر شوم که بی‌عدالتی فاحشی در ارائه خدمات بین جانبازان نخاعی مقیم در منزل و ساکن در آسایشگاه‌ها وجود دارد. جانبازان بستری در منازل تنها از حق پرستاری و اخیراً مبلغ مختصری حق همیاری برخوردار هستند، در صورتی که جانبازان ساکن در آسایشگاه بنابر آمار به طور سرانه ماهانه حدوداً 40 میلیون تومان برای بنیاد شهید هزینه جاری دارند. البته این موضوع نسبت به آسایشگاه‌های سراسر کشور متفاوت است. آسایشگاه‌هایی که از پایتخت فاصله دارند خدماتشان کمتر است. در واقع یک بی‌عدالتی فاحش بین آسایشگاه‌های کشور و همچنین بین جانبازان برخوردار از آسایشگاه و جانبازان ساکن در منزل وجود دارد.
جانبازان ساکن در منزل عمدتاً توسط همسران ایثارگرشان و یا بعضاً خانواده حمایت و نگهداری می‌شوند. حالا علاوه بر جانبازان، همسران جانبازان نخاعی نیز پس از سه دهه پرستاری و نگهداری از جانبازان، خود دچار چنان صدمات شدید جسمانی شده‌اند که نیاز به پرستاری و نگهداری جداگانه دارند، به همین دلیل ضرورت بهره‌برداری از مراکز جامع توانبخشی برای جامعه ایثارگری بخصوص جانبازان نخاعی و همسران پرستار آنان ضروری و انکار ناپذیر است.
* تسنیم: اشاره کردید که آسایشگاه‌هایی که از پایتخت فاصله دارند خدماتشان کمتر است، در این مورد بیشتر توضیح دهید. موارد دیگری از بی عدالتی در ارائه امکانات در مراکز توانبخشی مختلف وجود دارد؟
حسین اسرافیلی: متاسفانه در میان آسایشگاه‌های موجود در تهران و استان‌ها نیز عدالت در ارائه خدمات وجود ندارد. امکاناتی که برای آسایشگاه‌های تهران فراهم است، به مراتب از آسایشگاه‌های استان‌های دیگر مثلا خراسان رضوی، اصفهان، فارس،کرمانشاه، خوزستان و سایر استان‌ها بیشتر است. به علاوه مسئله تاسف‌باری که در آسایشگاه‌های تهران حاکم شده این است که تعداد معدودی از جانبازان که در این آسایشگاه‌ها اقامت دارند(به غیر از جانبازان نخاعی گردنی که شرایط استثنایی دارند و باید بهترین امکانات در اختیارشان قرار داده شود) اتاق‌هایی در اختیار دارند که فضاهای اختصاصی قلمداد کرده و اجازه استفاده به سایر جانبازان را نمی‌دهند.
در حالیکه بسیاری از جانبازان نخاعی ساکن در منازل نیاز ضروری و حیاتی به اقامت در آسایشگاه دارند. فضا، تخت و اتاق کافی برای بهره‌مندی دیگر جانبازان وجود دارد اما متأسفانه ممانعت میشود. هر چند در بعضی از این آسایشگاه‌ها با پیگیری‌های صورت گرفته فضایی به عنوان اتاق مهمان دیده شده است و باید با هماهنگی‌های لازم و اجازه از مدیر از آنجا استفاده شود، اما این فضا به هیچ وجه مناسب استفاده جانباز نخاعی مهمان برای چند هفته نیست و خدمات درستی هم داده نمی‌شود.
در سایر استان‌ها تا آنجا که اطلاع داریم اثری از اختصاصی کردن اتاق‌ها و فضاهای در اختیار وجود ندارد و همه جانبازان نخاعی استان می‌توانند از این مراکز استفاده کنند. یکی از مصادیق بی‌عدالتی در ارائه خدمات به جانبازان نخاعی آن است که برخی از جانبازان نخاعی گردنی که به شدت به اقامت در آسایشگاه نیاز دارند، در منازل با سخت‌ترین شرایط زندگی می‌کنند، در حالیکه بعضی از جانبازان بستری در آسایشگاه می‌توانند به راحتی در منزل زندگی کنند. به‌عنوان مثال در حال حاضر یکی از جانبازان نخاعی گردنی که همسرش دچار سکته مغزی شده، حدود دو سال است بشدت در پی یافتن فضایی در آسایشگاه برای اقامت دائم یا موقت است و متاسفانه موفق به اقامت در آسایشگاه نشده است.
در این دوره زمانی تعدادی از اتاق‌ها در بعضی از آسایشگاه‌ها به طور متوالی خالی و توسط یکسری از جانبازان که شرایط جسمی بهتری دارند، قرق شده است. البته نه به عنوان مهمان بلکه با توجه به رابطه‌ای که با مدیر و مسئول دارند خیلی راحت در اختیارشان قرار داده میشود. در اینگونه موارد ضابطه‌ای وجود ندارد بلکه رابطه حاکم است. همچنین اخیرا یک واحد از چهار واحد آسایشگاهی همجوار مرکز بقیه‌الله بدون ضابطه و صرفا از روی رابطه به کسانی تحویل شده که نه تنها برای زندگی در منزل هیچ مشکلی ندارند، بلکه در منزل زندگی می‌کنند. متأسفانه بعضی از مدیران با حاتم بخشی به دنبال یار و طرفدار جمع کردن برای خودشان و ایجاد اختلاف هستند.
* تسنیم: در ارائه خدمات به جانبازان چه مشکل دیگری در آسایشگاه‌ها وجود دارد که نیاز به طرح آن است؟
حسن ابوطالبی: اساساً زندگی در آسایشگاه خارج از نرم زندگی طبیعی انسان است. در آسایشگاه‌های موجود متاسفانه زندگی به شکل نباتی آن جاریست و مسئولین بنیاد و نظام به این نوع زندگی دامن می‌زنند و در دید و بازدیدهایی از این آسایشگاه‌ها به این شکل از زندگی مهر تایید می‌زنند، که این امرموجب ظلم بیشتر به جانبازان ساکن در این آسایشگاه‌ها خواهد شد. بسیاری از دوستان ما در این آسایشگاه‌ها می‌توانستند و می‌توانند از یک زندگی طبیعی در آغوش خانواده و جامعه بهره‌مند باشند اما امتیازات بدون حساب و کتاب اعطایی به برخی آسایشگاه‌ها، جانبازان را ترغیب به ماندن در این اماکن کرده است که این اتفاق اصلاً خوب بنظر نمی‌رسد. از طرف دیگر محرومیت جانبازان ساکن در منازل در شرایطی که نیاز ضروری به بستری در آسایشگاه دارند، موجب ظلمی دوسویه است، از یک سو به جانبازان ساکن در آسایشگاه‌ها و از سوی دیگر به جانبازان ساکن در منازل.
* تسنیم: چه تدبیری اندیشیده شده تا سرنوشت مراکز جامع توانبخشی به سرنوشت آسایشگاه‌ها دچار نشود؟
حسن ابوطالبی: انجمن جانبازان نخاعی آیین‌نامه‌ای برای استفاده از مراکز جامع توانبخشی کشور تدوین و به مشاور حقوقی ریاست عالی بنیاد شهید و موسسه ایثار پیشنهاد کرده است. رئوس این آیین‌نامه عبارت است از اولویت‌های جامعه ایثارگری در بهره‌برداری از مراکز جامع توانبخشی از جمله مرکز جامع توانبخشی بقیه‌الله، که در این بخش به ترتیب، اولویت با جانبازان ویژه، همسران جانبازان ویژه و اولیای معزز شهدا و سایر گروه‌های ایثارگری است.
یکی از ویژگی‌های ارائه خدمات بر اساس آیین‌نامه مذکور آن است که پذیرش جانبازان و گروه‌های ایثارگری با ضوابط و مقررات خاص و از طریق کمیته‌ها و مراجع تعریف شده صورت بگیرد. با تضمین تخلیه پس از اتمام دوره نیاز به اقامت که بنظر می‌رسد راه خروج از ضوابط را خواهد بست. در این آیین‌نامه با شرایط خاص و ضوابط مشخص راه برای اقامت دائم جانبازان نخاعی در سن پیری و از کار افتادگی ناشی از کهنسالی باز گذاشته شده است. یکی دیگر از ویژگی‌های این آیین‌نامه امکان استفاده روزانه گروه‌های ایثارگری از همه تسهیلات این مراکز از جمله توانبخشی، آب درمانی، فیزیوتراپی و استفاده از فضای موجود این مرکز است.
یکی دیگر از رئوس این آیین‌نامه استفاده ایثارگران از مراکز موجود در استان‌ها به عنوان اقامت در سفر است. به این معنا که مثلاً اگر ایثارگری از آذربایجان شرقی قصد سفر به خراسان رضوی را دارد، می‌تواند با ضوابط خاص در مسیر، از اقامت در مرکز بقیه‌الله بهره‌مند شود و جزئیات دیگری که در آیین‌نامه پیش‌بینی شده است. این آیین‌نامه اکنون در موسسه ایثار در حال بررسی و ارزیابی است.
البته پیش از این توسط موسسه ایثار به معاونت حقوقی بنیاد شهید جهت اظهار نظر حقوقی فرستاده شده است که معاونت حقوقی اظهار نظر در مورد این آیین‌نامه را در حیطه وظایف خود ندانسته و به موسسه عودت و اعلام کرده است که با انجمن‌های ایثارگری از جمله انجمن جانبازان نخاعی تفاهم و توافق شود. همچنین در سه بند از ابلاغیه ریاست عالی بنیاد شهید تأکید شده بود، در سیاست گزاری‌های مربوط به مراکز از نظرات انجمن جانبازان نخاعی استفاده شود.
* تسنیم: با این اوصاف مرکز توانبخشی بقیه‌الله خدمات خود را شروع کرده است؟
حسین اسرافیلی: همانطور که گفته شد این مرکز حدود 10 سال است که در حال ساخت و تکمیل و تجهیز است و از دی ماه سال 1399 که اداره این مرکز به تعدادی از جانبازان تحت عنوان هیئت عامل واگذار شد، یکی از موانع عمده مشکل عدم وصل گاز مجموعه بود. یکی دیگر از موانع احتمالی عدم پایان کار بود، یکی دیگر عدم اخذ مجوز بخش‌های تخصصی بود و... حدود پنج ماه برخی از افراد که متولی پیگیری وصل گاز بودند با امروز و فردا کردن و تعلل موجب عدم وصل گاز شدند تا این که پس از واگذاری اداره مرکز به هیئت عامل به شدت از سوی هیئت عامل پیگیری شد.
از شواهد و قرائن بنظر می‌رسید عمدی در ایجاد تعلل در روند پیشرفت کارها وجود داشته است، بنابر این نهایتاً حدود دوماه پیش آقایان دکتر حیدری و دکتر ابوطالبی با مکاتبه و مراجعه حضوری به اداره کل گاز استان تهران ظرف دو هفته با مساعدت و همکاری صمیمانه مدیر کل گاز استان تهران موفق شدند گاز مجموعه را وصل کنند. بعد از آن پیگیری‌ها برای شروع پذیرش جانبازان از موسسه ایثار جدی‌تر شد، مدیرعامل محترم موسسه ایثار، آقای امانی موانعی را مطرح کردند از جمله عدم مجوز برای فعالیت بخش‌های تخصصی و پایان کار و...
ما در جلسه‌ای که در 18 مرداد میان هیأت مدیره انجمن جانبازان نخاعی و مدیر عامل موسسه ایثار برگزار شد، موانع احتمالی را مورد بررسی قرار دادیم. عدم مجوز راه‌اندازی بخش‌های تخصصی از جمله توانبخشی و آب درمانی چه معنی داشت؟ در این جلسه مطرح کردیم که آیا آسایشگاه‌های موجود که بیش از سه تا چهار دهه مشغول فعالیت هستند، مجوزی برای فعالیت دارند؟ آیا باشگاه بقیه‌الله که به‌عنوان جزئی از مرکز جامع توانبخشی بقیه‌الله به بهره‌برداری رسیده و به بخش خصوصی اجاره داده شده است، مجوز دارد؟ آیا طرح نصر و طرح محسنین که شامل اقامت سه روزه و دو هفته‌ای جانبازان در مراکز تحت پوشش موسسه بوده است دارای مجوز بوده است؟
به فرض که این مجوزها لازم باشد، امضای طلایی تفاهم نامه میان رئیس وقت بنیاد شهید و وزیر وقت بهداشت و درمان و همچنین تمدید این مجوز با پیگیری خود شما بین آقای مهندس اوحدی و آقای دکتر نمکی بهترین راهکار برای سهولت اخذ سایر مجوزها است و نباید تعلل کرد. علاوه بر این مرکز بقیه‌الله در 12 اسفند 1399 با حضور مجازی رئیس‌جمهور وقت افتتاح شد. اما باید بدانیم یا این مرکز شرایط افتتاح را داشته است؟ که در این صورت این سخنان بهانه‌ای بیش نیست و یا آن افتتاح صوری و نمایشی بوده که در این صورت مسئولین بنیاد شهید باید پاسخگو باشند که ایثارگران چنین رفتاری را برنمی‌تابند. البته ناگفته نماند ما به تایید و تاکید آقای امانی جهت هرچه سریعتر به بهره برداری رسیدن مرکز بقیه‌الله واقف هستیم و ایشان را فردی دلسوز و خدوم برای ایثارگران می‌دانیم. نهایتا در جلسه انجمن جانبازان نخاعی از مدیر عامل محترم موسسه خواست که هر چه سریعتر بهره‌برداری از مرکز بقیه‌الله آغاز شود.
* تسنیم: چه طرحی برای شروع پذیرش در مرکز توانبخشی بقیه‌الله دارید؟
حسن ابوطالبی: در حال حاضر دوستان جانباز نخاعی ما بشدت نیازمند به دریافت خدمات مراکز جامع توانبخشی از جمله مرکز بقیه‌الله هستند. بحمدالله ما شاهد علائمی هستیم که نشان دهنده اهتمام به بهره‌برداری هر چه سریعتر از مرکز بقیه‌الله است، از جمله جلسات فشرده‌ای که با مدیر موسسه ایثار، آقای امانی جهت بررسی موانع و یافتن راهکارهای شروع پذیرش داشته‌ایم و طی هفته جاری نیز جلسه نهایی در مرکز توانبخشی بقیه‌الله برگزار خواهد شد.
اما لازم است متذکر شویم چنانچه در یک دوره منطقی زمانی خاص(مثلاً حدود دو هفته)، بهره‌برداری از مرکز محقق نشود و مرکز بقیه‌الله حداقل در بخش‌هایی که از حساسیت بالا برخوردار نیست و نیاز به مجوز خاص ندارد، از جمله استفاده از فضای بیرونی مرکز، فضای اقامتی مرکز و با کمی تسامح آب درمانی مرکز، رسماً و عملا افتتاح نشود، انجمن جانبازان نخاعی برای تحقق عدالت در ارائه خدمات به جانبازان نخاعی از تمام ظرفیت‌های قانونی خود استفاده خواهد کرد.
انتهای پیام/
