گیلماز چیست؟ / تفاوت‌های گویش شرقی و غربی مازنی
یک نویسنده و پژوهشگر فرهنگ مردم در مصاحبه با رادیو گفت‌وگو، به گونه از موسیقی سوگ در مازندران اشاره کرد که در آن "امیری‌خوانی" از شرق تا غرب این استان گسترش یافته است.
به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، مصطفی خلعتبری در ارتباط زنده تلفنی با برنامه «اینجا چراغی روشن است» در رادیو گفت‌وگو با اشاره به اینکه دو استان گیلان و مازندران قرابت فرهنگی داشته و تفاوت هایی نیز با یکدیگر دارند، گفت: در مازندران اشعاری مثل «امیری» معروف است که به اصالتش مربوط به بابل بوده و البته در سراسر خطه مازندران اشعار امیری رایج است.
وی افزود: شخصیت «امیر» افسانه-واقعیت است و شخصیتی مبهم دارد. کسی به درستی نمی‌داند در چه زمانی زندگی می‌کرد و اشعار او به طریق سینه به سینه نقل شده و به دست ما رسیده است. همچنین چندین هزار بیت شعر وجود دارد که به «امیر» منصوب است. در نقاط غربی مازندران و شرق گیلان، نوعی از «امیری» رایج است که با گویش خاص این منطقه خوانده می‌شود.
گیلماز چیست
خلعتبری برای ارائه تعریفی از «گیلماز» گفت: گویش غرب مازندران –تنکابن و رامسر- تا بخش‌هایی از گیلان –رودسر- را تقریبا مشابه دانست که به آن «گیلماز» می‌گویند؛ یعنی هم از گیلان و هم از مازندران تاثیر پذیرفته است.
این نویسنده و پژوهشگر فرهنگ مردمی تاکید کرد: «امیری» با گویش مازندرانی اجرا نمی‌شود بلکه بر اساسِ اشعاری است که سینه به سینه به مردم رسیده و به «امیر» منصوب است. یکی از امیری خوانان، 1000 بیت شعر «امیری» حفظ بود که کمتر در دیوانِ به چاپ رسیده‌ی امیری دیده شده است.
خلعتبری به رادیو گفت‌وگو گفت: همچنین برخی اشعار و دوبیتی‌ها نظیر آن چیزی است که در خراسان رایج است؛ مانند دوبیتی‌های «حسینا» که از سوی راویانِ محلی روایت می‌شوند. البته قصد نداریم وارد حوزه موسیقی شویم ولی باید گفت درباره اشعارِ مورد مطالعه‌ی مناطق تنکابن و رامسر، گستره‌ای از ادبیاتِ گیلان و مازندران در این دو منطقه یافت می‌شود.
تفاوت گویش شرقی و غربی مازنی
خلعتبری تاکید کرد: گویش غرب مازندران و تنکابن با قسمت شرق مازندران متفاوت است؛ مثلا در شرق مازندران وقتی می‌خواهند شروع به خواندنِ اشعار «امیری» کنند، از عبارت «امیرگفته» بهره می‌گیرند ولی در خطه تنکابن این عبارت قدری به گویش گیلکی نزدیک‌تر است.
خلعتبری همچنین به جملات و درون مایه اشعار «امیری» در دو منطقه شرق و غرب مازندران اشاره کرد که قدری با یکدیگر تفاوت دارند.
وی گفت: وقتی با دقت به موسیقی این ناحیه اشاره می‌کنیم، به دوبیتی‌هایی می‌رسیم که با عنوان قریبی یا چوپانی اطلاق می‌شوند و مختصِ نقاط غربی مازندران است و در تعزیه و موسیقی سوگ نیز به کار می‌رود.
انتهای پیام/