مقایسه آموزش فنی و حرفه‌ای در ایران و اتریش/ جای خالی دانش‌آموزان ایرانی در محیط واقعی کار
بیش از دو سوم دانش‌آموزان در اتریش، آموزش فنی و حرفه‌ای را انتخاب می‌کنند و ۸۰ درصد آموزش خود را در محیط‌های کار واقعی دریافت می‌کنند، در ایران ارتباط بین کارفرمایان و دولت در امر آموزش بسیار ضعیف است و دوره‌های کارآموزی در سطحی محدود ارائه می‌شود.
به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرگزاری تسنیم، آموزش و پرورش طبق اسناد بالادستی از جمله سند تحول بنیادین، موظف به ارائه آموزش مهارت به دانش‌آموزان است اما حالا مدت‌هاست که شاهد تناقض میان تربیت دانش‌آموزان ماهر در نظام آموزشی بدون مهارت هستیم.
هم‌اکنون 35 درصد دانش‌آموزان در هنرستان‌ها مشغول به تحصیل هستند و در شاخه کاردانش 160 رشته مهارتی در 4 زمینه صنعت، خدمات، کشاورزی و هنر و در شاخه فنی و حرفه‌ای 41 رشته وجود دارد و در مجموع 972 هزار دانش‌آموز در سه پایه تحصیلی دهم، یازدهم و دوازدهم در 7 هزار هنرستان تحصیل می‌کنند.
یکی از مشکلات آموزش‌های فنی و مهارتی در ایران، عدم مشارکت واحدهای تولیدی در آموزش دانش‌آموزان هنرستانی است، مصطفی آذرکیش مدیرکل آموزش‌های فنی و حرفه‌ای وزارت آموزش و پرورش به این موضوع اشاره‌ای داشته و گفته است: "وقتی از واحدهای تولیدی می‌خواهیم در فرآیند آموزش دانش‌آموزان هنرستانی همراهی کنند، می‌گویند قوانین لازم مانند قانون کارآموزی وجود ندارد، وقتی دانش‌آموزی چند روز در واحد تولیدی کار کند ممکن است تامین اجتماعی بگوید چرا این دانش‌آموز در اینجا کار می‌کند و در برخی موارد شاهد هستیم واحدهای تولیدی در کارآموزی و کارورزی دانش‌آموزان جریمه می‌شوند در این شرایط یا باید دولت هزینه آموزش را بدهد یا مشوق‌های کارفرمایی، مالیاتی و بیمه‌ای ارائه دهند."
مشارکت کارفرمایان در آموزش دانش‌آموزان و آموزش آنها در کارگاه‌ها و محیط‌های واقعی کار از خلأهای جدی آموزش‌های فنی در ایران است که در بیست و دومین گزارش نیروی کار و حمایت اجتماعی، ضمن اشاره به این مشکل و تأکید بر اینکه عدم ارتباط موثر کارفرمایان با نظام فنی و حرفه‌ای در ایران کارایی این نوع آموزش را در کشور زیر سوال می‌برد، درباره مداخله کارفرمایان آمده است: مداخله کارفرمایان به معنای اجرای طرح‌های کارآموزی، نقش‌آفرینی کارفرمایان در تعیین برنامه‌های درسی و اختیار آنان در انتخاب و استخدام کارآموز است.
مداخله دولت نیز به صورت تأمین مالی بخشی از آموزش فنی و حرفه‌ای هم در مدارس و هم در دوره‌های کارآموزی، ایجاد هماهنگی، ارائه دوره‌های آموزشی در مقاطع و مشاغل مختلف و صدور گواهی نامه‌های رسمی است.
فنی و حرفه‌ای انتخاب دو سوم دانش‌آموزان اتریش
در بیست و دومین گزارش نیروی کار و حمایت اجتماعی با تشریح نظام آموزش فنی و حرفه‌ای در کشور اتریش آمده است: دانش‌آموزان اتریش پس از گذراندن پایه هشتم تحصیلی می‌توانند دو راه برای ادامه تحصیل انتخاب کنند، آموزش‌های فنی و حرفه‌ای یا آموزش‌های عمومی؛ آموزش‌های فنی در اتریش به دو صورت برگزار می‌شود: سیستم تمام وقت و سیستم دوگانه؛ پس از پایان دوره اجباری تحصیل هشت ساله، بیش از دو سوم دانش‌آموزان با گذراندن دوره یک ساله پیش فنی و حرفه‌ای، این نوع آموزش را برای ادامه تحصیل انتخاب می‌کنند و 80 درصد آموزش خود را در محیط‌های کار واقعی دریافت می‌کنند. 37 درصد آنها در سیستم تمام وقت و 39 درصد در سیستم دو گانه. در مدارس فنی و حرفه‌ای تمام وقت دوره‌های آموزشی 5 ساله هستند و در رشته‌های مهندسی، هنر و صنایع دستی، بازرگانی، مدیریت و خدمات، توریسم، بهداشت و پرستاری و کشاورزی و جنگل‌داری تحصیل می‌کنند اما در آموزش فنی و حرفه‌ای دو گانه دوره‌های آموزشی بسته به رشته انتخابی بین دو الی چهار سال است.
دانش‌آموزانی که در سیستم دوگانه ثبت‌نام می‌کنند چهار پنجم از مدت زمان آموزش را در شرکت‌ها و محل کار و یک پنجم از زمان آموزش را در مدارس می‌گذرانند و بدین ترتیب مستقیم با دنیای کار مرتبط می‌شوند، پاداش افزایشی نیز برای شرکت‌کنندگان در این دوره‌های آموزشی پیش‌بینی شده که توسط شرکت‌ها پرداخت می‌شود و در سال آخر به 80 درصد دستمزد کارمند ماهر می‌رسد.
یکی از دلایل محبوبیت آموزش فنی در اتریش ارائه بیش از 220 رشته تحصیلی و موقعیت کارآموزی است، این آموزش‌ها در دوره‌های 3 تا 5 ساله و از 15 سالگی ارائه می‌شود.
در نظام دوگانه آموزش فنی و حرفه‌ای اتریش به شرکت‌هایی که کارآموز می‌پذیرند یارانه پایه تعلق می‌گیرد و میزان این یارانه در صورتی که خدمات به دانش‌آموزان محروم و آسیب‌پذیر ارائه شود افزایش می‌یابد.
آموزش فنی و حرفه‌ای در ایران
بیست و دومین گزارش نیروی کار و حمایت اجتماعی درباره آموزش‌های فنی در ایران اشاره می‌کند: 1.7 میلیون نفر تعداد دانش‌آموزان دوره متوسطه نظری در ایران است، دانش‌آموزان فنی و حرفه‌ای و کاردانش (900 هزار نفر) تقریباً 35 درصد از کل دانش‌آموزان دوره متوسطه دوم را تشکیل می‌دهند.
پرطرفدارترین رشته‌ها
شاخه فنی و حرفه‌ای شامل 42 رشته و کاردانش 144 رشته است، در سال‌های اخیر در شاخه فنی و حرفه‌ای رشته‌های شبکه و نرم‌افزار رایانه، الکتروتکنیک، صنایع غذایی، پویانمایی و نقشه‌کشی پرطرفدارترین رشته‌ها بوده‌اند و در شاخه کاردانش نیز رشته‌های حسابداری مالی، تعمیر موتور و برق خودرو، تصویرسازی و جلوه‌های ویژه رایانه، نقشه‌کشی صنعتی و برق ساختمان با بیشترین اقبال مواجه شده‌اند.
در پرطرفدارترین رشته‌های فنی و حرفه‌ای و کاردانش بعضاً بیش از 50 یا 60 هزار دانش‌آموز در حال تحصیل هستند.
با وجود افزایش نرخ دانش‌آموزان فنی و حرفه‌ای همچنان ارتباط بین کارفرمایان و دولت در امر آموزش بسیار ضعیف است و دوره‌های کارآموزی در سطحی محدود و به شکلی ناکارآمد ارائه می‌شود.
تعداد مدارس فنی و حرفه‌ای و کاردانش به ازای هر 1000 دانش‌آموز بالای 12 سال به تفکیک استان بدین شرح است:
در برخی استان‌های محروم، مانند ایلام و خراسان جنوبی به ازای هر 1000 دانش‌آموز بالای 12 سال در استان، 1.5 مدرسه یا بیشتر وجود دارد. این درحالی است که در برخی دیگر از استان‌های محروم، مانند سیستان و بلوچستان و خوزستان و استان‌های غیرمحرومی مانند تهران و دو استان همجوارش (قم و البرز) این نرخ به زیر 0.9 مدرسه می‌رسد.همچنین گزارش‌ها حاکی از آن است برخی خانوارها در استان‌های محرم به علت عدم توانایی پرداخت هزینه‌های مربوط به تهیه مواد اولیه و تجهیزات از ثبت نام در مداس فنی و حرفه‌ای و کاردانش خودداری می‌کنند.
انتهای پیام/
